مرحوم كلينى در اصول كافى روايت عجيب و شايسته تاملى از امير مومنان نقل كرده كه بسيارى از بزرگان از جمله مرحوم ملا صدرا در شرح اصول كافى و محروم مجلسى درصدد توضيح و شرح آن برآمده اند:
«هبط جبرئيل على آدم، عليه السلام، فقال: يا آدم إنى امرت أن اخيرك واحدة من ثلاث فاخترها ودع اثنتين. فقال له آدم: يا جبرئيل و ما الثلاث؟ فقال:
العقل و الحياء و الدين. فقال آدم: إنى قد اخترت العقل فقال جبرئيل للحياء و الدين: انصرفا و دعاه. فقالا: يا جبرئيل إنا امرنا أن نكون مع العقل حيث كان، قال: فشأنكما و عرج».
حضرت مى فرمايد: جبرئيل، عليه السلام، بر آدم فرو آمد و گفت: من مامور شده ام انتخاب يكى از اين سه چيز را به تو پيشنهاد كنم: عقل و حيا و دين. آدم گفت: من عقل را انتخاب مى كنم. جبرئيل نيز مطابق فرمان پروردگار به دين و حيا گفت: برگرديد. اما دين و حيا گفتند:
بازگشت ما ممكن نيست، چون خدا به ما امر كرده است كه همواره همراه عقل باشيم. براى همين، از عقل جدايى ناپذيريم. جبرئيل برگشت و حيا و دين، اين دو گوشواره عقل، نزد او ماندند.
نتيجه آن كه عاقل بودن شرط لازم و كافى براى دين داشتن و با حيا بودن است و در اين معنى روايت فراوان وارد شده است. از جمله، امام صادق عليه السلام مى فرمايد:
- «من كان عاقلا كان له دين، و من كان له دين دخل الجنة».
- «الحياء من الايمان، و لا إيمان لمن لا حياء له».
چه كنيم كه با داشتن اين سهگوهر باز به راه راست نمى رويم و هدايت نمى پذيريم؟ چه كنيم كه به جاى خدا هزاران معشوق و محبوب موقتى را به دوستى گرفته ايم و از اين همه ناخويشتن شناسى حيا نمى كنيم.
چرا عمر آدمى بايد فداى چهار تا نامحرم بشود؟ آن هم نامحرم هاى نماندنى. اى كاش آدم دل به يك دختر يا يك زن مى بست كه هشتاد سال با آدم به خاطر خود آدم مى ماند و قربان آدم مى رفت و دست از عشق برنمى داشت! نه اين كه دو سه روز تب عشق و هوسش تند باشد و بعد از آن جنگ و جدال و آبروريزى و غوغا شروع شود و كار به دعوا و درگيرى و كشت و كشتار بكشد. هر روز در روزنامه خبرى در اين باره هست كه زن با مردى رفيق شد و به كمك او نصف شب شوهرش را كشت؛ مرد با يكى رفيق شد و چون ديد ممكن است زنش جار و جنجال به پا كند، زنش را خفه كرد؛ ...!؟
اسم اين نوع زندگى ها و اين نوع آدم ها را چه مى توان گذاشت؟ تا به حال، هيچ خوكى به خاطر عشق خوك ديگر را نكشته است، اما بعضى از انسان ها زن بى گناهى را به خاطر يك زن ديگر مى كشند. يا مرد بى گناهى را كه پدر فرزندانشان هم هست به قتل مى رسانند! نكته اساسى اين كه وقتى ماجرا را دنبال مى كنى معلوم مى شود همه چيز از يك نگاه شروع شده و اين آتش را چشم به سبب ناكارآمدى عقل و نداشتن فكر روشن كرده است.
|
زمام عقل به دست هواى نفس مده |
كه گرد عشق نگردند مردم هشيار. |
|
فداى وجود مقدس امير مؤمنان! چه زيبا انسان را روانكاوى كرده و چه خوب باطن و ظاهر انسان را شناسانده است! آرى:
«من كثر فكره فى المعاصى دعته اليها».
به گناه فكر نكنيد، چون فكر گناه انسان را به آغوش معصيت مى اندازد و اسيرش مى كند. نگاهتان را هزينه ديدن صحنه هاى نامشروع نكنيد، چون تا چشم چيزى را نبيند دل آن را مطالبه نمى كند، اما وقتى نگاه كردى و دل آن را طلب كرد، ديگر پس گرفتن اين شكل زيبا از نفس بسيار كار مشكلى است و فكر دائم در خيال آن دختر يا آن پسر زيباست. تاسف بارتر اين كه اين عده با ازدواج هم مشكلشان حل نمى شود و اين قدار گرفتارند كه در هنگام انتقال نطفه به زن شرعى خودشان هم به فكر آن نامحرم اند و به ياد او كنار همسرشان قرار مى گيرند و اين چهره نحس را نمى شود از نفس و از فكر آنان پاك كرد.
آيا بدبختى بزرگ تر از اين هم مى شود؟
|
خدايا داد از اين دل از اين دل |
كه من يك دم نگشتم شاد از اين دل |
|
|
چو فردا نامه خوانان نامه خوانند |
بگويم صد هزاران داد از اين دل |
|
خدايا، دل هاى ما آلوده شده و مرتب به چشم ها مى گويد نگاه كنيد، به گوش ها مى گويد گوش كنيد و ...، اما هم چنان آرزومند پاكى و هدايت هستيم تا در راه بمانيم و از آن منحرف نشويم. تو نيز از سر لطف همتى بدرقه راهمان كن :
«ربّنا لا تزع قلوبنا بعد إذ هديتنا وهب لنا من لّدنك رحمة إنّك نت الوهّاب».
پروردگارا، دل هايمان را پس از آن كه هدايتمان فرمودى منحرف مكن و از سوى خود رحمتى بر ما ببخش، زيرا تو بسيار بخشنده اى.
منبع : پایگاه عرفان
