حقيقت دعا

حقيقت و واقعيت دعا، پاسخ گفتن به تمام نداهاى حضرت الهى است كه در قرآن مجيد و فرمايش هاى پيامبر و امامان عليهم السلام منعكس مى باشد.

حقيقت دعا گداختن دل در آتش محبت او براى مشاهده اوست، واقعيت دعا ترك هوا، اراده، اختيار، شهوات در راه او و تسليم تمام امور ظاهر و باطن به حضرت حق است.

آرى، اين است دعا و آن عبادتى كه قرآن بر آن دستور دارد، دعا و عبادت عبارت از اجراى مشتى الفاظ بى جان و خشك نيست.

عده اى گمان مى برند عبادت عبارت است از مقدارى الفاظ و حركاتى معين كه با شرايطى خاص و در اوقات مشخصى بايد انجام بگيرند.

اينان فكر نمى كنند كه آيا اين كارهاى ناچيز مخصوصاً در آن مواقع كه جنبه حرفه اى يا اعتيادى يا ريايى به خود مى گيرند، مى توانند هدف خلقت جهان هستى و انسان با آن همه اسرار و عظمت بوده باشند؟

چگونه مى توان تصور كرد كه به كار افتادن گردونه هستى و ميليون ها كهكشان ها و به وجود آمدن ميلياردها ميليارد حقايق و واقعيت هاى با يك نظم بهت انگيز و ظهور انسان در روى زمين با آن همه ابعاد و استعدادها و تكاپوها و جريان لذايذ و آلام و ستم و جورهاى رقت انگيز و دانش و بينش و خوشى ها و عدالت ها و آرمان ها و هدف گيرى هاى والا فقط و فقط براى اين بوده است كه عده اى معدود الفاظ و حركات و سكنات ناچيزى را انجام بدهند كه يك صدم انگيزه هاى آنان الهى و واقعى نمى باشد.

عبادت كه در آيه:

[وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ ] .

و جن و انس را جز براى اين كه مرا بپرستند نيافريديم.

به طور صريح هدف آفرينش جن و انس معرفى شده است، آگاهى و گرايش به كمال مطلق است كه صفت خداوندى است، اين آگاهى و گرايش مى تواند همه روابط انسان را با هم نوعان خود و با جهان و همه گفتار و كردار و فعاليت هاى مغزى و روانى آدمى را، معناى عبادت ببخشد، اين بيت زير را دقت فرمائيد:

آغاز عبادت آگاهى از جان پاك است كه شعاعى از اشعه خداوندى است و پايان آن رسانيدن اين جان به جاذبه ربوبى.

دوام اين آگاهى اساسى ترين عامل كمال آدمى است، خواه در محراب عبادت باشد، خواه در ميدان جنگ با تبهكاران ضد انسان، چه در تفريح و خوشى هاى معقول باشد و چه در ناگوارى ها و تلاش براى نجات زندگى، خواه در خنده ها، خواه در گريه ها.

آگاهى از جان پاك، مغز عبادت است، اين آگاهى چه به طور آگاهانه و چه به طور ناآگاه و ارتكازى در روان، همه لحظات عمر آدمى را كه در جريان قانون معقول حيات سپرى مى شود عبادت مى نمايد.

بنابراين از ناچيزترين حركت علمى تا فوق دانشگاه ها عبادت و جاهايى كه تكاپوى علمى در آن ها صورت مى گيرد خود معبدى است.

از ناچيزترين كارى كه براى آسايش مادى و معنوى انسانى صورت مى گيرد، تا منظم ترين كارهاى عضلانى و فكرى عبادت و كارگاهى كه كار در آن به وجود مى آيد خود معبدى است.

هم چنين جايگاه هايى كه براى رابطه مستقيم با خدا ساخته شده است و مساجد ناميده مى شوند، همه اين ها معابدى هستند كه كره خاكى ما را به صورت معبد كل يعنى رصدگاهى كه براى نظارت و انجذاب به بى نهايت نصب شده اند درآورده اند.

يك دانش آموز ابتدايى همان مقدار كه بفهمد براى آگاهى از واقعيت در كلاس درس حاضر شده، مانند آن محقق بزرگ است كه مشغول خواندن كتاب هستى براى شناخت راه حيات معقول است كه دو ركوع انجام مى دهد، ركوع يكم- خم شدن در حال نماز است، ركوع دوم- خم شدن به روى كتاب است. چه شبيه است خيره شدن يك دانش پژوه به دهان استاد كه چه خبرى از واقعيت براى او مى دهد، با خيره شدن يك نمازگزار راستين در نمازگاهش به عالم ملكوت.

بنابراين معناى عبادت خيلى والاتر از آن است كه عاميان گمان مى برند و خيلى با معناتر از آن است كه متفكران سطح نگر و بى خبر از آب حيات جان آدمى مى پندارند .

 عطار نيشابورى.