و كان من دعائه عليه السلام بخواتم الخير
و بوده است از دعاى آن بزرگوار عالى مقدار عليه السلام به خوب شدن عواقب عمده خوف از براى انسان در عاقبت امر است مى شود كه انسان بد و شقى باشد در ام الكتاب لكن طريقه و سلوك او طريقه و سلوك اشقياء باشد حتى آنكه تمام مردم گويند كه او از اشقيا است پس مى رسد او را سعادت و به سعادت مى ميرد و يا اينكه در ام الكتاب شقى است لكن طريقه و سلوك او طريقه و سلوك سعدا است حتى اينكه تمام مردم گويند كه سعيد است پس مى رسد او را شقاوت و به شقاوت مى ميرد، اين است در بسيارى از ادعيه ى ماثوره از نبى صلى الله عليه و آله و آل او به اين مضمون وارد است: اى خداى من اگر مرا نوشتى در لوح محفوظ تو از جمله ى اشقيا محو نما مرا از اشقيا و بنويس مرا از سعداء زيرا كه فرمودى كه محو مى نمايد خدا هر چه را كه مى خواهد و در نزد او است ام الكتاب، خلاصه بدبختى آخر كار و شقاوت آن دردى است كه او را دوا نيست چه خوب گويد بعضى از عرفا: همه از اول نالد عبدالله از آخر.
لازم است بر انسان كه لايزال تضرع و زارى به درگاه حضرت معبود كند
كه بدبخت و عاقبت بشر نشود.
بدانكه خواتم جمع خاتمه به معنى عاقبت است مثل فواطم و خاتمه صيغه ى اسم فاعل است و اضافه ى او به خير از قبيل اضافه ى صفت به موصوف است مثل سعيد كرز لكن صفت چنانكه اشاره شد مونث است و او نمى شود مگر اينكه موصوف مونث باشد و موصوف در مقام يا صيغه ى فعيل است يا افعل التفضيل است بنابر اول اگر به معنى مفعول باشد مذكر و مونث در او مساوى است و اگر به معنى ثانى باشد گاهى حذف تاء در مونث او شود مثل ان رحمه الله قريب من المحسنين و اما بناء بر دوم گويند كه اسم تفضيل تثنيه و جمع و مونث نشود و احتمال دارد كه خواتم جمع خاتم به معنى انتهاء باشد.
اى آن كسى كه خاطر آوردن او بزرگى و شرفست از براى خاطر آورندگان و در ذكر او فوائد در دنيا و آخرت مترتب است يكى از فوائد دنيوى او شفاى امراض، و ديگرى توانگرى است و ثروت، و سيم غلبه بر خصم است و چهارم عزيز بودن و محترم بودن، پنجم محبوب القلوب بودن ما بين الناس، و هكذا كه در تعداد از حيز تحرير بيرون است لكن در هر مطلبى به اسمى كه مناسب آن مطلب است و اما فوائد اخروى نجات يافتن از احوال و اخاويف قيامت در بعضى از روايات وارد است كه خداى عزوجل فرموده است: اى بنده ى من مرا خاطرآور در حال سعت و رخاء من تو را خاطر آورم در حال شدت و مسكنت و ضر.
فوز: نجات يافتن و رسيدن به خوبى، شبهه ى نيست كه كسى كه ثناء
معبود خود نمايد به ازاء آن نعمى كه بر او سپرده شده است و نعم او را حقير و خوار نداند و مدح او را از روى شوق و ذوق نمايد بر او خواهد رسيد خير دنيا و آخرت و ازدياد نعم خواهد در او شد چنانچه كفران نعم او موجب زوال و عقوبت است چنانكه مشاهده شده است، اى كسى كه ثناء او رسيدن به خير است از براى ثناءكنندگان پس لازم بر بندگان آن است كه كوتاهى از شكر ننمايند، زيرا كه در شكر او مترتب است زيادتى و در كفران او مترتب است عذاب آخرت شديد، چنانچه هر دو فقره خود صراحتا به آن اشاره نموده است در كلام مجيد.
اى كسى كه كوچكى نمودن و منقاد شدن مرا و او را خلاصى است از براى مطيعين و فرمان برندگان. كسى كه موفق به اين صفت شود خواهد متنعم شد به مرافقت انبياء و صلحاء و شهداء و راست گويان در جنت عدن و چه خوب است كه ايشان رفيق باشند، اگر بنده بتواند صفت بندگى تحصيل نمايد و اطاعت معبود نمايد خواهد به مرتبه ى قرب الوهيت رسيد و در ذات او صفات خدائى خواهد ظهور و نمود بعد از اينكه فوائد اين سه صفت دانسته شد امام عالى مقام عليه السلام به خداى خود عرض مى نمايد.
شغل مقابل فراغست شغل در امر معنايش آن است كه در طلب او است كه تحصيل نمايد پس شغل قلب به ذكر خداى تعالى آن است كه لايزال معبود در نظر او باشد و غير در نظر نباشد، در هر فعلى از افعال دنيوى كه داخل شود او در خاطر باشد و آن فعل بالتبع نه به عكس مثلا اگر كسى كه عشق بر چيزى دارد كه در منظر و سمع او غير او نيست و غير در نظر او معدوم است بايست
بنده نيز در ذكر خدا چنين باشد و اين خاطر آوردن به قلب است نه به زبان و ذكر زبان چندان فائده ى بر او مترتب نيست عمده ذكر قلب است مثل عاشق كه معشوق در قلب او است و غير محو است از اين جهت است امام عليه السلام عرض مى كند به خداى تعالى كه: رحمت بفرست بر محمد و آل او و مشغول ساز دلهاى ما را به ياد آوردن تو از هر ياد آوردنى، بدانكه اين فرد اكمل افراد ذكر است.
و زبانهاى ما را به ثناء نمودن نعمتت از هر ثناء نعمتى كه در غير است شبهه ى نيست كه در شكر نعمت غير عوضى نيست بلكه نعمت غير نيز از خداست در اين حال نيز معبود خود را ثناء نمايد كه در قلب او القاء كند كه چيزى به او اكرام و انعام نموده است علاوه شكر غير راجع به غير هست به خلاف شكركننده كه راجع به شاكر است.
و مشغول ساز تو جوارح ما را به انقياد تو از هر انقياد تو از هر انقيادى زيرا كه بندگى و اطاعت نمودن غير جز زيان و خسران و عقوبت بر او مترتب نشود و لااقل اگر در مباحات باشد فعلى است بدون فايده به خلاف اطاعت خداى تعالى كه بر او مترتب شود رسيدن به درجات عاليه و افتخار بر ملائكه.
تقدير: حكم نمودن.
فراغ: خالى بودن از شغل و عمل.
سلامت: ايمن بودن از آفات و امراض.
درك: رسيدن.
تبعه: امرى كه بر او مترتب شود.
اثم: گناه.
سامه: ملول شدن و به زجر آمدن و او مصدر است. يقال سئمته سامه اى زجرته و مللته.
يعنى: اگر حكم نمودى تو را از براى ما فراغتى از كارى را پس بگردان آن فراغ را فراغ سلامتى كه نرسانى تو ما را در آن فراغت امرى كه موجب گناه شود و نرسان تو ما را در آن ملالت و منزجر بودن، بدان كه شغلى كه مى فرمايد فراغ از او عبارت است از ذكر و طاعت و غرض آن است كه زمانى كه فارغ باشم از اين امور فراغ من فراغى نباشد كه برسد بر من در آن فراغ حوادث دهر و ملال و كسالت در اجر.
تا اينكه برگردد از ما نويسندگان بديها به كتاب خالى و مباشر شوند نويسندگان خوبيها از ما خوشحال و شادمان به آنچه نوشتند خداى عزوجل با هر بنده ى دو ملك موكل نموده است يكى رقيب و ديگرى عتيد هر شغلى و فعلى كه از او صادر شود كتب شود.
در بعضى از روايات وارد شده است كه حضرت اميرالمومنين (ع) كه مى خواست در بيت التخليه وارد شود التماس مى نمود به آن دو ملك كه من از شما خجالت مى كشم كه كشف عورت نمايم پيش شما با من نيائيد كه من نخواهم عملى
نمود كه شما بنويسيد، بعضى ذكر نموده اند كه امام عالى مقام عليه السلام در كتاب سيئات تعبير به انصراف نموده است و در كتاب حسنات تعبير به تولى نموده است مراعات لطيفه اى است كه اشعار دارد به حصول انقطاع كلى ميان بنده و معصيت و ارتباط كلى بين او و بين طاعت او.
تصرم: از صرم به معنى بريدن و قطع نمودن است.
استحضار: طلب حضور نمودن، دعوت: طلب آمدن نمودن مصدر دعاء است.
مدد: بضم ميم و فتح دال جمع مدت است مراد به دعوتى كه لابد است كه اجابت شود و خلاص و نجات از او نيست يا مراد موت است كه مخلوقى است از مخلوقات خدا و يا مراد ملك الموت عليه السلام است.
يعنى: و چون بگذرد روزهاى زندگانى ما و بريده شود زمانهاى عمر ما و طلب حضور نمود ما را دعوت تو آن چنان دعوتى كه چاره ى نيست از آن و اجابت آن.
پس رحمت بفرست بر محمد و آل او صلى الله عليهم و بگردان آخر آنچه مى شمارند بر ما نويسندگان عملهاى ما توبه ى قبول شده.
ختام: يا به معنى آخر است و يا به معنى آن چيزى است كه به آن مهر كنند بدان كه در عبارت دعا امام عرض مى كند توبه ى مقبول يعنى توبه ى قبول شده نه توبه ى كه واجب شده باشد قبول آن، بدان كه واجب است بر خداوند قبول نمودن آن
توبه كه انسان بعد از آن عمل صالح نيز بكند و گرنه قبول توبه بر خدا واجب نيست و اگر قبول بفرمايد از باب تفضلست و انعام والا بر خداوند لازم مى بود كه توبه ى فرعون را بعد از معاينه موت قبول فرمايد و بر او سركوب و توبيخ به قوله تعالى الان و قد عصيت من قبل نزند.
توقفنا: مضارع اوقف اگر جماعتى از اهل لغت انكار نموده اند آمدن اوقف لكن ورودش در كلام امام (ع) دلالت بر صحت و فصاحت آن دارد.
اجتراح: به معنى كسب نمودن است.
اقتراف: نيز به همان معنى است معنى قول آن بزرگوار لاتوقفنا بازمدارى بعد از آن بر گناهى كه كسب نموده ايم ما او را يعنى ما را مطلع نسازى در آخرت به گناهى كه در دنيا نموده ايم آن را تا اينكه خجالت زده شويم يعنى باز ندارى ما را بعد از آن توبه بر گناهى كه نموده ايم آن را و نه بر معصيتى كه كسب نموده ايم آن را.
ستر: به كسر سين پرده.
اشهاد: جمع شاهد مثل اصحاب و صاحب.
بلاء: اختيار نمودن يعنى بر مدار از ما پردى ء كه پوشانيده ى او را بر ما در حضور حاضران روزى كه آزمايش مى كنى تو خبرهاى بندگان خود را.
اشهاد: يا ائمه و انبياء و ملائكه اند ايشان حاضران روز قيامتند، يا مطلق خلايق.
در كافى به سند موثق مروى است از پسر وهب او گفت: شنيدم از امام
به حق ناطق جعفر بن محمد الصادق عليه السلام كه فرمودند: وقتى كه بنده توبه ى نصوح نمود خداى تعالى ستر او را خواهد نمود و او را بپوشاند عرض نمودم كه: چگونه مى پوشاند؟ فرمود: فراموش كنند آن دو ملك هر چه را بر او نوشته بودند و وحى فرستد به سوى جوارح او و به سوى قطعات زمين كه كتمان نمائيد بر او گناهان او را پس چيزى نيست كه بر او شهادت دهد، مراد بيوم تبلوا اخبار عبادك اختيار و آزمايش بندگان در روز قيامت عبارت بود از اظهار نمودن ايمان و عهود و مواثيق و طاعات كه معلوم نمايند بر ديگران امور ايشان را
به درستى كه تو مهربان هستى به كسى كه خوانده است تو را بلكه بر هر كه چنانكه اكرام و انعام او بر نوع خلق معلوم است.
اجابت كننده هستى مر كسى كه تو را قصد نمود يا تو را ندا نمود.
در كافى روايت نمايد به سند خود از امام جعفر صادق عليه السلام كه آن بزرگوار فرموده است كه: هر كه ده دفعه يا الله بگويد به او گفته شود: لبيك حاجت تو چيست بلى هر كه حقيقتا او را ندا كند و او را معبود بداند و غير او را باطل داند و قلب او خالص باشد كفايت او نمايد به يك نوبه يا الله گفتن.
فارسی
.jpg)
.jpg)
.jpg)
و كان من دعائه علیه السلام بخواتم الخیر
0
0%
(نفر
0)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
