چگونه در حالت خواب، بدن حیات دارد ولی روح در بدن نیست؟

باید توجّه داشت که حیات انسان بر سه گونه است :

«حیات نباتی» که بر اساس آن سلول‌های بدن دارای تغذیه و رشد و نمو و تولید مثل‌اند ؛ مانند همه گیاهان .

«حیات حیوانی» که شامل حسّ و حرکت نیز می‌شود ، اعم از حرکات غیر اختیاری مانند ضربان قلب و نبض یا حرکات اختیاری مانند راه رفتن یک حیوان و تکان دادن دست و پا .

«حیات انسانی» که مربوط به ادراکات عالیه انسان و تصمیم و اراده و تحلیل مسائل مختلف و ابداع و ابتکار و احساس تعهّد و مسئولیت است .

مسلّم است که در حال خواب نوع اوّل و دوّم از انسان گرفته نمی‌شود تنها نوع سوّم است که آن را از دست می‌دهد .

امام کاظم  علیه‌السلام فرمودند :

« انسان هرگاه می‌خوابد روح حیوانی در بدن می‌ماند و آن چه از او خارج می‌شود روح عقل است ( حیات انسانی ) »[1] .

به تعبیر بعضی از مفسّران روح دارای سه حالت است :

گاه شعاع آن بر ظاهر و باطن بدن می‌افتد و گاه فقط بر ظاهر آن می‌تابد و گاه پرتو آن به طور کلّی از ظاهر و باطن جمع می‌شود .

اوّلی حال بیداری است ، دوّمی حال خواب و سوّمی حال مرگ است[2] .

در روایتی می‌خوانیم که ابو بصیر از امام صادق  علیه‌السلام سؤال کرد که آیا هنگام خواب روح از بدن خارج می‌شود ؟ حضرت فرمودند :

« نه ، ای ابوبصیر ! زیرا اگر روح از بدن جدا شود ( به طور کامل ) دیگر به آن باز نمی‌گردد منتها روح چون خورشید وسط آسمان است که پرتو آن همه جا را می‌گیرد »[3] .

[1]  تفسیر کبیر : 26/284 .

 
[2]  جامع الاخبار : 488 ، حدیث 1360 ؛ میزان الحکمه : 5/2158 ، حدیث 7505 .

 
[3]  زمر 39 : 42 .