علل اعراض نفس از نظر قرآن کریم

قرآن مجید سه علت براى اعراض نفس از آیات ذکر مى‏کند : که این سه علت یک مقدار قابل بحث است:

گر بماندیم زنده بردوزیم
 جامه‏اى کز فراق چاک شده
 
ور بمُردیم عذر ما بپذیر
 اى بسا آرزو که خاک شده
 

این اعراض خیلى خطرناک است، به همان اندازه‏اى که حرکت نفس به طرف محبوب عظیم است، به همین اندازه اعراض خطرناک است، چون اعراض کاملاً در مقابل حرکت قرار گرفته است. عده‏اى مى‏خواهند به محبوب برسند، عده‏اى پشت به محبوب کرده‏اند، به هیچ کجا هم نمى‏رسند. هر کس از این طرف رفته، به جایى رسیده، اما هر کس از آن طرف رفته، به هیچ کجا نرسیده است. به آخر خط که رسیده، فریادش بلند شده که : « خَسِرَ الدُّنْیَا وَالاْخِرَهَ »16، دنیا از دستم رفت، آخرت هم که ندارم، هیچ، چون دنیا که تمام شدنى است، در حال مرگ، هیچ چیز دنیا را ندارد : « خَسِرَ الدُّنْیَا وَالاْخِرَهَ » پرده‏ها هم کنار رفته، آن جا هم هیچ چیزى ندارد، نه دنیا نه آخرت .