دنیا

نور دیده ام دنیا دریایى است بى پایان که ملت هاى بسیارى در آن غرق شدند براى عبور از این ورطه خطرناک کشتى از ایمان بساز ، و بادبانى از توکل بر فراز آن قرار بده ، و براى پیمودن این سفر توشه اى از تقوى برگیر کهى اگر از این سفر پر خطر به سلامت برهى رحمت حق تو را نجات داده ، و اگر دچار هلاکت شوى گرانى بار گناهت تو را بیچاره کرده است .فرزند ، از متاع دنیا چندان که تو را از خلق بى نیاز کند و به مقصد برساند بردار ، و از دنیا چنان رو مگردان که یک باره تهیدست شوى ، و چون جنازه بار گران بر دوش دگران گردى ، اما چندان در اندیشه دنیا فرو مرو که از اصلاح نفس باز مانى .بعضى دنیا را زشت مى دانند و عده اى آن را زیبا مى پندارند مردمى آن را پست مى نگرند ، و قومى آن را از عرش اعلى بالاتر مى دانند ، زمانى از وضع آن شکایت مى کنند و مدتى به آن چشم دوخته از برنامه هاى آن خوشخالند اما همه این تطوّرات سطحى و محدود به مناسباتى است کهخ براى هر کس در ایام چند روزه پیش مى آید .روزى که اقتصاد و ثروت عده اى از آنان را در بهترین خوشى ها و آرامش ها قرار داد دنیا را بهترین وسیله خوشبختى مى دانند ، ایامى که چرخ زندگى برگشت و وجهه مطلوب دنیا بنظرشان کریه آمد ، آنجا را بدترین محل معرفى مى کنند ، آن روز که از باده غرور و نخوت ، و تکبر مست هستند تمام مقدسات و معنویات در نظرشان پوچ است و آن ساعتى که تزلزل در ارکان زندگى پیش آید به معنویات و اخلاقیات متوسل شده دنیا را زندان حساب مى کنند ، این نظریات جز از دریچه دید کودکانه چیز دیگرى نیست ، دنیا خود بخود مقصر نیست و خود بخود مستقل نیست ، بلکه این خانه بستگى به اعمال افراد دارد ، قضاوت درباره دنیا فقط باید از دیدگاه اعمال بشر باشد ، زیرا خشت و گل و سنگ و آهن و مرکب ها و گلستان ها و بیابان ها و ماه و خورشید و ستارگان فروزان هیچ یک تقصیر نداشته این بدبینى و خوش بینى را باید از زبان عقلاى بشر آن هم در پرتو عملیات انسان دریافت و گرنه تمام آن نظریات جز مبانى شخصى و جهت مادیت و عدمش چیز دیگر نیست که آن را قابل مطالعه دانست .این مطلب صحیح است که اسلام جنبه هاى دنیا را هدف عالى قرار نداده و زهد در آن را از علائم کمال و عوالم سعادت دانسته زیرا زندگى دنیا استقلالى ندارد ، بلکه مقدمه اى است براى رسیدن به یک زندگى بهتر و مدرن تر و خصوصیات ابدى اما از دریچه دنیا و زندگى صحیح و عقلایى در آن .

و همچنین مذمت هایى فراوان که از دنیا شده و تشبیهاتى که در ناپایدارى و سستى از آن شده جاى تردید نیست ، اما شیوع پاره اى از مکتب هاى غلط و نادرست مبنى بر بدبینى به جهان و سوء ظن بر گردش آن و پاره اى علل دیگر سبب شده که نظر اسلام درباره بسیارى از مطالب از جمله دنیا به طرز غلطى تفسیر گردد ، در نتیجه موضوعى که با طرز فکر و نوع توجه مردم به مسائل زندگى و روابط اقتصادى و اجتماعى داشت در اثر همین سوء تعبیر از عوامل اساسى عقب ماندگى و بیچارگى و ذلت ملت مسلمانان بشمار آید .جاى بسیار تعجب و تاسف است که متداولترین موضوعى که به نام پند و اندرز از اسلام در ذهن مردم جاى گرفته همین توصیه ترک دنیاست در حالى که اسلام به همه مبانى زندگى دنیایى انسان ها توجه فرموده ، و دربراه تمام جهات زندگى دنیایى قانون وضع کرده که در هر زمان و مکان با تمام شرایط صحیح وجودى انسان موافقت داشته و اتفاقى براى هیچ یا از برنامه هاى زندگى نخواهد افتاد مرگ این که از نظر کلى ، اسلام درباره تجویز یا منع او با حفظ تمام جهات قانون وضع نموده است از این جهت ما باید دنیا را به دو جنبه تقسیم کنیم و آیات قرآن و احادیث ائمه طاهرین را با حفظ این دو جهت تفسیر و ترجمه نماییم یکى دنیاى مادّیگران که از کلیه حقایق چشم پوشیده و دیگر دنیاى مومنان که به واقعیت زندگى پى برده اند .قرآن درباره دسته مادّیگر مى فرماید :از کسانى که به قرآن پشت کرده و به جز زندگى دنیا به اندزاه سطح عملى کوتاه خود طالب نیستند روى بگردان .آنهایى که به دیدار ما امید ندارند و به زنگى دنیا راضى شده و آرام گرفته اند از نشانه هاى ما غافلند .آیا بجاى آخرت به زندگى دنیا راضى شده اید در حالى که دنیا نسبت به آخرت اندگى بیش نیست .عده اى از مردم هستند که فقط از دنیا نصیب مى خواهند و در آخرت بهره اى ندارند ، البته مذمت از دنیا و روى گرداندن از آن گونه دنیا در آیات حق و روایات اسلامى مسئله اى است اصولى و قابل پیروى .اما طایفه دوم که دنیا را وسیله تجارت براى آخرت قرار داده اند از انواع کمک هادرباره مردم دریغ ندارند مال التجاره خود را براى رفاه مردم بکار مى اندازند معاملاتى که مورد نظر حق و داراى استفاده هاى سرشارى است براى خدا از آن بهره بردارى مى کنند و دنیا را وسیله رسیدن به هدف عالى انسانى قرار داده اند .اینان را اسلام به دنیا ترغیب و تحریص و تشویق کرده و حتى در جمله اى امام امیرالمومنین(علیه السلام)به فرزندش مى فرماید :براى زندگى دنیا آن چنان کن که خیال کنى براى همیشه خواهى ماند و براى آخرت کارى کن که خیال کنى فردا خواهى مرد .

ونیز مردى در حضور امام على(علیه السلام)از دنیا شکایت کرد ، فرمود6 از کدام نعمت آن شکایت مى کنى ؟آن مرد در جواب حضرت فرو ماند .بنابراین مطالبى که درباره مذمت دنیا وارد شده براى مادى گران است اما براى دسته دوم دنیا بهترین جایگاه و مناسب ترین محل براى تجارت است .علاوه بر این کناره گیرى از دنیا و اجتماعات انسانى در اسلام گناهى نابخشودنى و روش غلطى است که از دین تحریف شده مسیحى گرى به برنامه زندگى بعضى از مردم کوته نظر رسوخ کرده در حالى که قرآن مى فرماید چه کسى زینت هاى دنیا و نعمت هایش را بر شما حرام کرده است ؟پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود : من مبعوث شدم تا دنیا و آخرت شما را آباد کنم .

بنابراین اساس این مذهب جلوگیرى از انحصار علایق و غرائز در زندگى محدود دنیا مى باشد ، زیرا دنیا لیاقت آن را ندارد که غایت آمال بشر گردد ، و انسان به آن دلخوش و راضى شود تا جایى که به آخرت و جهان ابدى توجه نکند ، پس دوستى و علاقه به دنیا و تحصیل مراتب آن در اسلام مذموم نیست ، زیرا نصف وجود انسان گرفته شده از همین دنیاست بلکه مستقل دانستن آن و این که جز آن جایى نیست و تا سرحد اعلى جان کندن براى به دست آمدن دنیا مذموم است ، قرآن مى فرماید :

براى کسانى که کار نیک انجام دهند براى دنیا در همین دنیا خداوند پاداش معین فرموده است .قرآن مال و فرزندان را زینت زندگى این عالم مى داند ، قرآن ابراهیم و اسماعیل و عیسى و موسى را همانطور که از صلحا و افراد خوشنام عالم مى داند از برگزیدگان و آبرومندن این جهان معرفى مى کند ، و این مسئله خود بهترین گواه بر خوشى بینى قرآن نسبت به دنیاست .