آگاهى و علم حق‏

پروردگار بزرگ در پاسخ فرشتگان كه گفتند: آيا كسى را در زمين قرار ميدهى كه فساد ميكند و خون ميريزد درحالى كه ما تو را همراه با ستايشت تسبيح ميگوئيم و تقديس مينمائيم فرمود: من حقايق و اسرارى ميدانم كه شما نمى دانيد.

در رابطه با علم خدا كه همان ذات بى نهايت او و فراگير نسبت به همه چيز و محيط به كل شيئى است، و چيزى در ظاهر و باطن هستى و در عرصه غيب و شهادت از حضرت او پنهان نيست، و حضور قيومياش نسبت به همه موجودات علم اوست بايد به آيات قرآن و روايات و دعاهاى وارده از اهل بيت و امامان معصوم دقت كرد، و علم آن محبوب ازلى و ابدى را از آن دريچه هاى روشن و استوار نگريست و از افتادن در پيچ وخم سخنان فلاسفه يونان و اسكندريه و هند و فُرس و روم و تابعان آنان كه نهايتاً انسان را به جائى نمى رساند و عقل و فطرت و قلب را اشباع نمى نمايد پرهيز كرد.

در اين زمينه نبايد جز به آيات الهيه و روايات عرشيه و دعاهاى ملكوتيه تكيه كرد، كه تكيه برغير اينها مصادف با گمراهى و گم شدن در بيابان ضلالت و افتادن در چاه حيرت است.

أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ أَنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْ ءٍ عَلِيمٌ:

يقيناً خدا آنچه را در آسمانها و زمين است [از نظر تعداد، حجم، وزن، كيفيت، كميت، لحظه به وجود آمدن، مدت عمر، لحظه فنا، آثار و فوائد] ميداند و قطعاً خدا به همه چيز داناست.

فَلا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّا نَعْلَمُ ما يُسِرُّونَ وَ ما يُعْلِنُونَ:

پس گفتارشان تو را اندوهگين نكند، بى ترديد ما آنچه را پنهان ميدارند و آنچه را آشكار ميكنند ميدانيم.

وَ عَسى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ عَسى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ:

و بسا چيزى را خوش نداريد درحالى كه براى شما خير است، و بسا چيزى را دوست داريد و حال آن كه براى شما بد است و خدا [صلاح شما را در همه امور] ميداند و شما نمى دانيد.

وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِي أَنْفُسِكُمْ فَاحْذَرُوهُ:

و بدانيد كه يقيناً خدا آنچه را [از افكار و خيالات و وسوسهها و تدبيرها و نقشه ها] در دورن شماست ميداند.

يَعْلَمُ ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ:

خدا آنچه را تا قيامت پيش روى آنهاست و آنچه را تا دورترين زمان پشت سر آنان است ميداند.

وَ هُوَ اللَّهُ فِي السَّماواتِ وَ فِي الْأَرْضِ يَعْلَمُ سِرَّكُمْ وَ جَهْرَكُمْ وَ يَعْلَمُ ما تَكْسِبُونَ:

و او در آسمانها و زمين خداست [و جائى ازحقيقت و تصرف او خالى نيست ] نهان و آشكار شما را ميداند، و نيز به آنچه از خير و شرّ به دست ميآوريد آگاه است.

وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلَّا هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا يَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فِي ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلَّا فِي كِتابٍ مُبِينٍ:

و كليدهاى غيب و همه امور نهان فقط نزد اوست، و كسى جز او آنها را نمى داند و به آنچه در خشكى و درياست آگاه است، و هيچ برگى نمى افتد مگر آن كه آن را ميداند و هيچ دانهاى در تاريكى هاى زمين و هيچ تر و خشكى نيست مگر آن كه در كتابى روشن است.

وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُها وَ يَعْلَمُ مُسْتَقَرَّها وَ مُسْتَوْدَعَها:

و هيچ جنبندهاى در زمين نيست مگر اين كه روزى او بر عهده خداست و او قرارگاه واقعى و جايگاه موقت آنها را ميداند.

قالَ رَبِّي يَعْلَمُ الْقَوْلَ فِي السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ:

پيامبر به آنان گفت: (گفتارتان را بر ضد حق پنهان مداريد) پروردگارم به هر سخنى در آسمان و زمين آگاه است و او شنوا و داناست.

قُلْ أَنْزَلَهُ الَّذِي يَعْلَمُ السِّرَّ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ كانَ غَفُوراً رَحِيماً:

بگو قرآن را كسى نازل كرده است كه همه نهانها را در آسمانها و زمين ميداند، همانا او همواره بسيار آمرزنده و مهربان است.

يَعْلَمُ خائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَ ما تُخْفِي الصُّدُورُ:

او چشمهائى را كه به خيانت [به نامحرمان مينگرد] و آنچه در سينهها پنهان ميدارند ميداند.

وَ اللَّهُ يَعْلَمُ مُتَقَلَّبَكُمْ وَ مَثْواكُمْ:

و خدا محل رفت و بازگشت شما و قرارگاهتان را ميداند.

وَ اللَّهُ يَعْلَمُ إِسْرارَهُمْ:

و خدا همه اسرار و رازهايشان را ميداند.

وَ اللَّهُ يَعْلَمُ أَعْمالَكُمْ:

و خدا كارهايتان را ميداند.

يَعْلَمُ ما يَلِجُ فِي الْأَرْضِ وَ ما يَخْرُجُ مِنْها وَ ما يَنْزِلُ مِنَ السَّماءِ وَ ما يَعْرُجُ فِيها ...

آنچه در زمين فرو ميرود و آنچه از آن بيرون ميآيد، و آنچه از آسمان نازل ميشود، و آنچه را درآن بالا ميرود ميداند.

وَ ما يَعْلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ إِلَّا هُوَ:

و سپاهيان پروردگارت را [كه همه موجودات جهان غيب و شهادت است ] جز خود او كسى نمى داند.

اينها نمونه آياتى است كه به آگاهى و علم همه جانبه خالق هستى و خداى مهربان كه احاطه به ظاهر و پنهان همه موجودات دارد اشاره ميكند.

«يا من يعلم مراد المريدين يا من يعلم ضمير الصّامتين:»

اى آن كه خواسته خواستاران و راز دل خاموشان را ميداند.

«وبعلمك الذى احاطه بكل شيئ:»

و به علم و آگاهى است كه نسبت به همه چيز احاطه دارد.