چشم پوشى از مقام مرجعيت‏

فقيه بزرگ شيعه، حاج سيد حسين كوه كمره اى- كه شخصيّت علمى فوق العاده اى بود و بدون شك پس از فقيه كم نظير، مرحوم صاحب «جواهر»، لياقت رهبرى و مرجعيّت شيعه برازنده او بود- مى گويد:

به ديدن يكى از علما رفته بودم، مى خواستم پس از زيارت آن عالم به منزل رفته، سپس به درس حاضر شوم، امّا وقت زيادى نمانده بود؛ از همانجا به مسجدى كه براى طلّاب درس مى گفتم رفتم، هنوز وقت درس نشده بود و شاگردانم نيامده بودند، در گوشه مسجد شيخى را با لباس مندرس و عمامه ژوليده مشاهده كردم كه براى چند نفر درس مى گفت. ابتدا توجّهى نكردم، ولى كم كم متوجّه درس او شدم، ديدم درس پردقّت و پرمايه اى است، بنا گذاشتم فردا زودتر بيايم و به درس او بيش تر دقّت كنم، آمدم و درس او برايم اعجاب انگيز بود؛ روز ديگر هم آمدم و جدّاً او را در فقه و اصول، پرمايه تر و پردقت تر از خود ديدم؛ هنگام بيرون رفتنش از مسجد، از اسم و رسمش پرسيدم.

گفت: اسمم مرتضى، فاميلم انصارى و اهل دزفول هستم. وقتى تمام شاگردانم جمع شدند، به آن ها گفتم: من در پيشگاه خداوند مسؤولم كه شما را به آنچه نفع شما در آن است راهنمايى نكنم، شيخى به نام شيخ مرتضى انصارى جديداً به نجف آمده و فقه و اصول درس مى دهد، او در اين دو علم شخصيّت كم نظيرى است و من وى را از خود بالاتر يافتم، شما اگر در علم بهره بيش ترى مى خواهيد، از امروز به درس او حاضر شويد، من نيز براى استفاده از درياى دانش او، هم چون شما به درس او حاضر خواهم شد!!

حاج سيد حسين از فردا به درس شيخ اعظم رفت و با اين كه در مرز مرجعيّت بود از آن مقام به خاطر خدا گذشت كرد؛ پس از صاحب «جواهر»، شيخ مرجع شيعه شد. وقتى براى گرفتن فتاواى او مراجعه كردند، فرمود: با شخصى هم مباحثه بودم، كه در روزگار مباحثه، از من عالم تر بود و او امروز در ايران است، به او نامه بنويسيد به نجف بيايد و بر كرسى مرجعيّت بنشيند. به او نامه نوشتند، در پاسخ نوشت: سخن شيخ به حق است، ولى من مدّت هاست از حوزه و مباحثه دورم و بدون شك امروز شيخ از من عالم تر است و بدين ترتيب مرجعيّت و رياست معنوى براى او مسلّم گشت. وه كه چه مردان پاك و با صفا و با تربيتى بودند، چه انسان هاى ساخته شده اى بودند، چه شخصيّت الهى عظيمى داشتند، ايمان اينان به خدا و قيامت در حدّ باور بود، اينان گويى قيامت را مى ديدند، اينان از شدّت تربيت، حاضر نبودند چند روزه ناقابل دنيا را با آخرت ابدى معامله كنند، اى كاش نسيمى از پاكى و درستى آنان نصيب ما مى شد، اى كاش ما هم براى حفظ حق در همه جوانبش مانند آنان توفيق رفيق راهمان مى شد.