در رابطه با اصل عبادت و بندگى و عبادت غيرخدا، و عبادت مقبول، و برترين عبادت در آيات اوائل سوره مباركه بقره مسائل مهمى مطرح شد، و حق مطلب تا جائى كه امكان داشت مورد بحث قرار گرفت، در اين بخش نسبت به عبادت خالصانه به چند روايت اكتفا مى كنم.
در توضيح حَنِيفاً مُسْلِماً در آيه شريفه
ما كانَ إِبْراهِيمُ يَهُودِيًّا وَ لا نَصْرانِيًّا وَ لكِنْ كانَ حَنِيفاً مُسْلِماً وَ ما كانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ: «1»
در كتاب محاسن برقى ص 251 از حضرت صادق (ع) روايت شده:
«خالصاً مخلصا لايشوبه شيئى»
عبادت و بندگى ابراهيم با نيتى خالص و پاك و با حالى مخلصانه انجام مى گرفت و چيزى در خلوصش مخلوط نبود.
علامه مجلسى در توضيح اين بخش از آيه: حَنِيفاً مُسْلِماً و در توضيح روايت حضرت صادق (ع) مى گويد:
حنيف يعنى مائل به دين حق كه همان دين خالص الهى است، و مسلم يعنى مطيع خدا در همه اوامر و نواهياش.
حضرت حق در آيه شريفه حنيف مسلم را در برابر مشرك قرار داده است لذا حضرت صادق حنيف يا حنيف مسلم را تفسير به كسى كرده كه همه جانبه براى خدا مخلص است و اعمالش از شرك پنهان و آشكار پاك است، بت‌هائى كه در عبادت ناخالصانه داخل‌اند و عبادتشان را آميخته با شرك ميكنند، يا وجودشان را آلوده به بندگى غيرخدا مى نمايند اعم از بت‌هاى حقيقى و مجازى هستند.
عبادتى كه شياطين در انحرافش از خلوص دخيل اند، و عبادتى كه هواى نفس در آن مخلوط است و عبادتى كه طرح احبار يهود و رهبان نصارى در آن داخل است، و عبادتى كه براى رسيدن به درهم و دينار منظور است همه و همه عبادت مشركانه و عبادت براى غيرخدا و عبادت بيرون از مدار اخلاص و عبادت غيرمقبول است.
در قرآن مجيد است:
أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يا بَنِي آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّيْطانَ: «2»
اى فرزندان آدم آيا به شما سفارش نكردم كه شيطان را بندگى نكنيد.
أَ رَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ أَ فَأَنْتَ تَكُونُ عَلَيْهِ وَكِيلًا: «3»
آيا كسى كه هواى نفسش را معبود خود گرفته ديدى، آيا تو مى توانى كارساز و نگهبان او باشى كه او را به ميل خود به راه راست هدايت كنى؟
اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ الْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَ ما أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا إِلهاً واحِداً لا إِلهَ إِلَّا هُوَ سُبْحانَهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ: «4»
يهود و نصارى متوليان كنيسا و كارگردانان كليسا و مسيح پسر مريم را به جاى خدا معبود خود گرفتند، در حالى كه مأمور نبودند مگر اينكه معبود يگانه را كه هيچ معبودى جز او نيست بپرستند، خدا منزه و پاك است از آنچه در الهيت و عبادت شريك او قرار مى دهند.
و پيامبراسلام فرمود:
«ملعون ملعون من عبدالدينار والدرهم:» «5»
از رحمت خدا دور است، از رحمت خدا دور است كسى كه پول و ثروت را بپرستد.
حضرت رضا (ع) از اميرالمؤمنان روايت مى كند كه آن حضرت پيوسته ميفرمود:
«طوبى لمن اخلص لله العبادة والدعاء، ولم يشغل قلبه بماترى عيناه، ولم ينس ذكرالله بما تسمع اذناه، ولم يحزن صدره بما اعطى غيره:» «6»
خوشا به حال كسى كه عبادت و دعايش فقط براى خدا و جلب خوشنودى حق باشد و غيرحق در عبادت و دعايش مخلوط نباشد، و قلبش به آنچه از زخارف دنيا و مشتهيات آن چشمش مى نگرد مشغول نشود، و ياد خدا را با شنيدن اباطيل و آراء ساختگى و غيبت و تهمت و نداهاى شياطين و صداهاى فرهنگ‌هاى مادى و ضدخدا فراموش ننمايد و به قلب و زبان غرق ذكر خدا باشد، و دلش به آنچه از امور مادى به ديگران داده شده و هنوز به او عطا نشده محزون نگردد.
درباره عظمت و ارزش انسان مخلص از حضرت امام حسن عسگرى (ع) روايت شده است:
«لو جعلت الدنيا كلها لقمة واحدة ولقمتها من يعبدالله خالصاً لرأيت انى مقصر فى حقه، ولو منعت الكافر منها حتى يموت جوعا و عطشاً ثم اذقته شربة من الماء لرأيت انى قد اسرفت:» «7»
اگر همه دنيا را يك لقمه كنند و من آن لقمه را در دهان كسى كه خدا را خالصانه عبادت مى كند بگذارم بنظرم مى رسد در حق او كوتاهى كرده باشم، و اگر دنيا را از كافر منع كنم تا از گرسنگى و تشنگى به كام مرگ افتد، سپس جرعهاى از آب به او بنوشانم بنظرم مى رسد اسراف كرده باشم!
از حضرت جواد (ع) روايت شده:
«افضل العبادة الاخلاص:» «8»
برترين عبادت اخلاص ورزى دراعمال است.
از صديقه كبرى فاطمه زهرا سلام الله عليها روايت شده:
«من اصعد الى الله خالص عبادته اهبط الله عزوجل اليه افضل مصلحته:» «9»
كسى كه عبادت خالصش را به سوى خدا بالا برد، خداى عزوجل برترين مصلحش را براو فرود آورد.
عبادت خالص و بندگى بيشائبه يقيناً انسان را به حيات طيبه مى رساند:
مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما كانُوا يَعْمَلُونَ: «10»
از مرد و زن هركس كار شايسته انجام دهد درحالى كه مؤمن باشد مسلماً او را به زندگى پاك و پاكيزهاى زنده مى داريم و پاداششان را بر پايه بهترين عملى كه همواره انجام داده‌اند مى دهيم.
عبادت خالص سبب نزول فرشتگان رحمت بر انسان به هنگام مرگ مى شود.
إِنَّ الَّذِينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلَّا تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ: «11»
بى ترديد كسانى كه با دل و جان و خالصانه گفتند پروردگار ما الله است، سپس در ميدان عمل بر اين حقيقت استقامت ورزيدند فرشتگان برآنان نازل مى شوند و مى گويند: نترسيد و اندوهگين مباشيد و شما را به بهشتى كه وعده مى دادند بشارت باد.
عبادت خالصانه سبب راحت انسان در برزخ و متنعم شدنش به نعمات الهى مى گردد:
از حضرت صادق (ع) روايت شده:
«ارواح المؤمنين فى حجرات فى الجنة يأكلون من طعامها ويشربون من شرابها ويتزاورون فيها ويقولون ربنا اقم لناالساعة لتنجز ماوعدتنا:» «12»
ارواح اهل ايمان در برزخ در اطاق‌هائى در بهشت است، از طعام آن مى خورند، و از آشاميدنى‌اش مى نوشند و يكديگر را در آنجا ديدار مى نمايند و مى گويند خدايا قيامت را براى ما برپاكن تا آنچه را به ما وعده دادهاى وفا كنى.
عبادت خالصانه سبب ايمنى مخلص از هول عظيم و ترس سنگين روز قيامت است:
مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ: «13»
آنان كه كار نيك خالصانه به آخرت بياورند، و اعمالشان از شائبه شرك و ريا پاك باشد پاداشى بهتر از آن دارند و آنان در آن روز از هول و هراسى سنگين و سخت در امان هستند.
حيات و زندگى انسان بدون عبوديت و بندگى حق جز حيات حيوانى و مشتهيات نفسانى و لذّات زودگذر چيزى نيست، انسان در فضاى حيات حيوانى انسانى ساخته شكم و شهوت است، و كارى جز حس گرائى و مادى گرى، و خوردن و آشاميدن و شهوت رانى و تجاوز به حق و حقوق ديگران ندارد، چنين حياتى حيات مجازى و جز خواب و خيال نيست، حيات حقيقى براى انسان كه داراى آثار مثبت دنيائى و آخرتى و همراه با بركات و منافع ابدى است فقط و فقط عبوديت خالص است، عبوديت براى انسان هم چون نسيم بهار براى زمين مرده است، همان گونه كه نسيم بهار به زمين مرده حيات مى دهد و آن را تبديل به انبارى از انواع نعمت‌ها مى كند، نسيم عبوديت سبب روئيدن انواع آثار مثبت از سرزمين وجود انسان مى گردد، و آدمى را آماده رسيدن به رضوان حق و مقام قرب و لقاء مى نمايد.
پی نوشت ها:
______________________________
(1)- آل عمران 67.
(2)- يس 60.
(3)- فرقان 43.
(4)- توبه 31.
(5)- بحار، ج 73، ص 104.
(6)- بحار، ج 70، ص 229، حديث 5.
(7)- بحار، ج 70، ص 245.
(8)- بحار، ج 70، ص 249.
(9)- بحار، ج 70، ص 249.
(10)- نحل 97.
(11)- فصلت 30.
(12)- بحار، ج 6، ص 234.
(13)- نمل 89.
برکرفته از
کتاب: تفسير حكيم ج3
نوشته: استاد حسین انصاریان
منبع : پایگاه عرفان
