پرسشها و پاسخها، ص: 48
سؤال 5:
صمد به چه معنا است؟
«صمد» يكی از اوصاف ذات مقدّس خداوند است كه معانی زيادی در روايات و كلمات مفسّران و ارباب لغت برای آن ذكر شده است:
راغب اصفهانی در مفردات می گويد: صمد به معنای آقا و بزرگی است كه برای انجام كارها به سوی او می روند «1».
در مقاييس اللغّه آمده است كه «صمد» دو ريشه اصلی دارد: يكی به معنای قصد است و ديگری به معنی «صلابت و استحكام» و اين كه به خداوند متعال صمد گفته می شود به خاطر اين است كه بندگانش قصد درگاه او می كنند «2» و شايد به همين مناسبت است كه معانی متعدّد زير در كتب لغت برای «صمد» ذكر شده است: شخص بزرگی كه در منتهای عظمت است و كسی كه مردم در حوايج خويش به سوی او می روند، كسی كه برتر از او چيزی نيست و كسی كه دائم و باقی بعد از فنای خلق است.
از اين رو امام حسين عليه السلام در حديثی برای صمد پنج معنی بيان فرمودند:
«صمد كسی است كه در منتهای سيادت و آقايی است.
«صمد» ذاتی است دائم ازلی و جاودانی.
______________________________ (1) مفردات غريب القرآن: 286.
(2) معجم مقاييس اللّغه: 309.
