عرفا چگونه می بينند؟، ص: 23

بيش تر به سراغ قرآن، پيغمبر (ص) و اميرمؤمنان (ع) می رويد. همين طور دنبال خدا می گرديد و می گوييد، اين كه می خواهم در مقابلش بايستم و می خواهم حسش كنم، همان معبودی كه به اميرمؤمنان (ع) گفتند خدا را ديدی؟ جواب داد: «أَفَاعَبَدُ مَا لَا ارَی؟» «1»: آيا من پيش كسی می ايستم كه او را نديده ام؟ يعنی او را نشناخته ام؛ آيا من با كسی كه او را نديده ام، می روم سخن بگويم؟

بعد حضرت سخنش را چنين توضيح داد كه من او را با مشاهده قلب ديده ام «2»؛ يعنی در محضرش حاضر شده ام. «مُشَاهِد» و «شَاهِد»؛ يعنی حاضر؛ يعنی من وقتی در نماز می روم، غايب از او نيستم؛ پيش او هستم؛ لمسش می كنم؛ حسش می كنم.

چنان كه گفتيم، عين كلمه عبد، دلالت بر عرفان رب دارد. بای آن، دلالت دارد بر دل دادن به بندگان خدا؛ چون عبادت كامل شدن آن، با نيكی

______________________________
(1) 1. نهج البلاغه، حكمت 179.

(2)*. «لَاتُدْرِكُهُ الْعُيُونُ. بِمُشَاهَدَهِ الْعِيَانِ وَ لَكِنْ تُدْرِكُهُ الْقُلُوبُ بِحَقَائِقِ الْإِيمَانِ.»