سوء ظن به خود و حسن ظن به ديگران يعني چه؟

امام علي(ع) مي فرمايد: مؤمن شب صبح نمي كند و صبح را به شب نمي رساند مگر آن كه به نفس خود بدگمان است و پيوسته از او عيب جويي مي كند و زيادتر از آن چه نموده است از آن مي طلبد.
در سخن فوق به صراحت معناي سوء ظن به خود بيان شدهاست. بدبيني به خود، يعني خود را همواره مقصر ديدن و مغرور نشدن و خود را برتر از ديگران نديدن اگر اين سوء ظن به خود حاصل شد قطعاً حسن ظن به ديگران نيز محقق خواهد شد وقتي كسي به خود بدبين باشد به ديگران خوش بين خواهد بود از اين رو امام علي(ع) مي فرمايد: خوشا به حال كسي كه عيب هايش او را از عيب هاي ديگران باز دارد.
ديده زعيب دگران كن فراز صورت خود بين و در او عيب ساز
اسلام به اين دو امر توصيه فراوان دارد تا از يك سو از ابتلا به عجب و خود بيني پيشگيري گردد و از سوي ديگر امنيت فكري افراد جامعه تأمين گردد. خوش بيني به ديگران، به معناي عمل آن ها را حمل بر صحت كردن و توجيه نمودن. همان طور كه امام علي(ع) فرموده اند: اعمال برادرت را بر بهترين وجه حمل كن مگر آن كه حجت و دليلي براي تو پيدا شود كه راه توجيه را ببندد و هرگز نسبت به سخني كه از برادر مسلمانت صادر شده است بدگمان مباش در صورتي كه مي تواني آن را به صورت خوبي توجيه كني.