انحراف در اعتقاد به عظمت‏ حق

منابع مقاله:

کتاب : تفسير و شرح صحيفه سجاديه جلد چهارم

نوشته: حضرت آیت الله حسین انصاریان

الهى! كدام ستم بالاتر از اين است كه حق روشن و عظمت معلوم را كه چون خورشيد وسط روز از افق اسما و صفاتت طلوع دارد منكر شويم، و از شگفتى‏ها و عجايب مخلوقاتت كه هر يك در جاى خود نشانگر عظمت و بزرگى تو هستند، غفلت ورزيم!

الهى! كدام ظلم بالاتر از اين كه به جاى فرمان بردن از احكام ودستورهايت كه دل را مستعد پذيرش انوارت مى‏نمايد، به گردونه معاصى و ناپاكى‏ها و آلودگى‏ها درافتيم و به درياى پرطوفان شهوات غرق گشته و از صعود به مقام قرب و وصل بازمانيم!

الهى! آنان كه محجوب از عظمت تو هستند، بالاترين جرم و گناهشان اين است كه عقل عنايت شده تو را تعطيل كرده و به دامن جهل و جهالت توسّل جسته‏اند.

محبوبا! آنان كه محجوب از تماشاى تو هستند، به مرض كبر و خودخواهى و غرور و عُجب دچارند.

الهى! ملحدان نسبت به عظمت تو، در كمال بى شرمى و بى حيايى، خود را ميزان سنجش واقعيت‏ها گرفته و آنچه را با خودشان مطابق و همگون نمى‏بينند انكار مى‏كنند.

اى معشوق عاشقان! چه پست‏اند آن بدبخت‏هاى تيره‏روزى كه به جاى فرستادگان و سفيران پاك و آگاه تو، بى‏خبران مغرور را به معلّمى انتخاب كرده و تمام مايه‏هاى سعادت خويش را فداى آنان مى‏كنند، در صورتى كه تاريخ نشان داده در برابر اين فداكارى احمقانه چيزى نصيب آنان نشده است.

پروردگارا! اى اول و آخر، و اى ظاهر و باطن، و اى عليم و خبير، الحاد ملحدان داغ ننگى است كه شياطين جنّى و انسى بر پيشانى هويّت آنان زده‏اند، تا از انسانيّت و حقيقت و كرامت و فضيلت دور بمانند و تبديل به جرثومه فساد گشته و منبع پستى و رذالت گردند.

وَلِلّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنَى‏ فَادْعُوهُ بِهَا وَذَرُوا الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي أَسْمائِهِ سَيُجْزَوْنَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ» «1»

و نيكوترين نام‏ها [به لحاظ معانى‏] ويژه خداست، پس او را با آن نام‏ها بخوانيد؛ و آنان كه در نام‏هاى خدا به انحراف مى‏گرايند [و او را با نام‏هايى كه نشان دهنده كاستى و نقص است، مى‏خوانند] رها كنيد؛ آنان به زودى به همان اعمالى كه همواره انجام مى‏دادند، جزا داده مى‏شوند.

توجه به اسماى حسنى‏ علماً و عملًا، آدمى را از دچار شدن به مكتب‏هاى انحرافى و شياطين خطرناك حفظ نموده و ضامن تحقّق سعادت دنيا و آخرت است.

در روايات بسيار مهمّ از امامان معصوم: آمده كه:

«به خدا قسم، اسماى حسناى خدا ماييم.» «2»

آرى، توسّل به علوم و معارف اهل بيت و بهره‏گيرى از قواعد تربيتى آن بزرگواران انسان را از الحاد و انحراف و ميل به باطل و باطل شدن بازداشته و راه خوشبختى و تحقّق خير دنيا و آخرت را به روى انسان باز مى‏كند.

بدبختى ملحدان در اين است كه گوش از شنيدن صداى ملكوتى انبيا و ائمّه بسته، و گوش انسانيّت را فروخته و گوش خر، خريده‏اند، كه با آن گوشِ حيوانى جز صداى باطل و نداى شيطانى نمى‏شنوند. اينان به مايه‏هاى عالى ملكوتى وجود خود، بر اثر الحاد و انحراف لطمه زده و دنياى فانى را بر آخرت باقى ترجيح داده‏اند.

(سيف فرغانى)

الحاد به آيات الهى‏

آيات الهى اعم از آفاقى و انفسى و تربيتى كه به ترتيب عبارت است از جهان خلقت و انسان و قرآن، همچون روز روشن در برابر ديدگان عقل و دو چشم قلب‏ جهت تأمين ايمان به حق و قيامت و نبوّت انبيا و امامت امامان و سعادت دنيا و آخرت مى‏درخشد. آنان كه به اين آيات كه كتاب زندگى و راهنماى انسان به سوى كمال است الحاد بورزند طرْفى نبسته و از علم حق پنهان نيستند ودر پايان كار مايه‏اى جز خزى دنيا و عذاب آخرت براى آنان نخواهد ماند!

إِنَّ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِى آيَاتِنَا لَايَخْفَوْنَ عَلَيْنَا أَفَمَن يُلْقَى‏ فِي النَّارِ خَيْرٌ أَم مَن يَأْتِى آمِناً يَوْمَ الْقِيَامَةِ اعْمَلُوا مَا شِئْتُمْ إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ» «3»

مسلماً كسانى كه معانى و مفاهيم آيات ما را از جايگاه واقعى‏اش تغيير مى‏دهند [و به تفسير و تأويلى نادرست متوسل مى‏شوند] بر ما پوشيده نيستند. آيا كسى را كه در آتش مى‏افكنند، بهتر است يا كسى كه روز قيامت در حال ايمنى مى‏آيد؟ هر چه مى‏خواهيد انجام دهيد، بى‏ترديد او به آنچه انجام مى‏دهيد، بيناست.

انحراف سالكان شهوات‏

عارف ناشناخته بزرگ، سالك سبيل حق، عاشق واله مرحوم آيت اللّه حاج شيخ ابراهيم امام زاده زيدى كه داراى دم عيسوى بوده و در تربيت سالكانِ راه، جِدّى وافر داشته، در رساله پرقيمت «حكمت متعاليه و سير و سلوك» خود مى‏فرمايد:

«اى برادر! احوال آنان كه سالك سبيل اهل اللّه نيستند و افعال و حركات و حالاتشان بر اساس خواسته و ميل و مقتضاى شهوات آنهاست و در منجلاب آلودگى و قذارت روحى ومعاصى ظاهرى و باطنى آن چنان غرقند كه خداوند متعال در حقّ آنان فرموده:

وَلَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْوَاءَهُمْ لَفَسَدَتِ السَّماوَاتُ وَالْأَرْضُ وَمَن فِيهِنَّ» «4»

و اگر حق از هواهاى نفس آنان پيروى مى‏كرد، بى‏ترديد آسمان‏ها و زمين و هر كه در آنهاست از هم مى‏پاشيد.

آن قدر بيچاره و بدبخت‏اند، و به اندازه‏اى از سعادت و سلامت محرومند كه حتى از رسيدن به خواسته‏هاى مادى و محدود خود ممنوع و از آنچه طبع حيوانى و ميل شيطانى و اشتهاى سَبُعى آنان اقتضا دارد محجوبند، چنانچه قرآن در حق آنان فرموده:

وَحِيلَ بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ مَا يَشْتَهُونَ» «5»

و [در نتيجه‏] ميان آنان و همه خواسته‏هايشان [به وسيله مرگ‏] جدايى انداخته شد.

اين بى‏خبران بى‏خرد و ملحدان پست و افتادگان در چاه شهوت و منغمران در آرزوهاى بى‏ارزش و غرق شدگان در هواى نفس، سرنگون در سخط حق و آتش غضب حضرت جبّارند!

أَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَ اللّهِ كَمَنْ بَاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ» «6»

پس آيا كسى كه [با طاعت و عبادت‏] از خشنودى خدا پيروى كرده، همانند كسى است كه [بر اثر گناه‏] به خشمى از سوى خدا سزاوار شده؟ و جايگاه او دوزخ است و آن بد بازگشت گاهى است.

اينان را متابعت هواى نفس به هاويه درانداخت و از آنچه در حال و هواى الهى بايد لذّت ببرند محروم ساخت. و به سرگردانى و اضطراب درونى دچار كرد؛ به سلاسل و اغلالى كه صورت باطنى الحاد و گناهان و معاصى است مقيّد نمود، چنانچه عبيد و مماليك گريزپا را به ذلّت زندان و غل و زنجير دچار كنند.

اينان را مالك نفسشان كه هواى لعنتى است تسليم مهالك كرد، از پى اين مالك و متصرف خائن است كه خازن آتش را در قيامت، معارف الهيّه «مالك» ناميده‏اند.

براى اين سرگردانان در بيابان ضلالت و گم شدگان وادى هلاكت در برابر هر درجه‏اى از درجات اهل حق دركه‏اى در جحيم و عذاب مقيم و آتش عظيم و نار اليم است. براى آنان در برابر درجه توكّل دركه خذلان است، چنانكه در قرآن مجيد آمده است:

إِن يَنصُرْكُمُ اللّهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمْ وَإِن يَخْذُلْكُمْ فَمَن ذَا الَّذِي يَنصُرُكُم مِن بَعْدِهِ» «7»

اگر خدا شما را يارى كند، هيچ كس بر شما چيره و غالب نخواهد شد، و اگر شما را واگذارد، چه كسى بعد از او شما را يارى خواهد داد؟

و در برابر درجه تسليم، دركه پستى و هوان و خوارى است چنانكه در قرآن كريم فرموده:

وَمَن يُهِنِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِن مُكْرِمٍ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ» «8»

و كسى را كه خدا خوار كند، گرامى دارنده‏اى براى او نيست؛ به يقين خدا هر چه را بخواهد انجام مى‏دهد.

براى آنان در برابر درجه قرب و وصل دركه طرد و لعنت است. چنانكه در قرآن مجيد بدان اشارت رفته است:

أُولئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ» «9»

خدا لعنتشان مى‏كند، و لعنت كنندگان هم لعنتشان مى‏كنند.

چنانكه عارفان آگاه و عشاقان بينا در برابر حضرت محبوب از خويش با تمام وجود و به راستى و حقيقت، نفى قدرت و علم و وجود مى‏كنند و از پى اين تواضع و فناى فى اللّه به قدرت بى انتها و علم ذاتى و لدنّى و وجود مخلّد ابدى كه عنايت خاص حضرت دوست به آنان است مى‏رسند، ملحدان بدبخت، و منكران پست فطرت به خاطر الحاد و انكارشان به ناتوانى بى‏نهايت و جهل كلّى و هلاكت سرمدى دچار مى‏شوند و اين همان خِزْى عظيم است كه نتيجه الحاد و محصول انكار و ميوه تلخ ميل به باطل مى‏باشد، به راستى كه خداوند بزرگ همه ما را از درافتادن به چنين ورطه هلاكتى حفظ فرمايد.» «10» بياييد مرد ميدان ايمان و عمل و طهارت و پاكى و سلامت و تقوا شويم. بياييد دنياى فانى را در برابر آخرت باقى انتخاب نكنيم و از اين راه خود را به خسارت ابدى مبتلا نسازيم. بياييد در برابر پيشگاه باعظمت حضرت حق سر تسليم فرود آريم و از تمام دستورهاى او كه محض تأمين سعادت ما تنظيم شده پيروى كنيم.

بياييد همچون حضرت زين العابدين عليه السلام دست دعا به درگاه حضرت ربّ العزّه برداشته و در كمال عجز و نياز به جناب بى‏انباز عرضه بداريم:

يا الهى و سيّدى و مولاى، يا أرحم الراحمين و يا أكرم الأكرمين:

«وَاحْجُبْنا عَنِ الإلْحادِ فى عَظَمَتِك»

به قول فيض آن سالك مسلك صدق:

(فيض كاشانى)

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- اعراف (7): 180.

(2)- بحار الأنوار: 27/ 37، باب 14؛ شرح الاسماء الحسنى‏: 1/ 215.

(3)- فصّلت (41): 40.

(4)- مؤمنون (23): 71.

(5)- سبأ (34): 54.

(6)- آل عمران (3): 162.

(7)- آل عمران (3): 160.

(8)- حج (22): 18.

(9)- بقره (2): 159.

(10)- حكمت متعاليه و سير و سلوك، امام زاده زيدى: 162.