وصيت نامه ابن طاوس‏

سيد اجل رضى الدين ابوالقاسم على بن موسى بن طاووس كه از اعاظم علما و عرفاى شيعه است، مسئله رسيدن به حق و باور كردن آن و شؤونش را در ضمن وصيت نامه اى به فرزند عزيزش گوشزد مى كند:

فرزندم! بسيارى از دانشمندان و علما را ديدم كه راه رسيدن به حقايق عالى را كه حضرت حق براى عباد و بندگانش آسان كرده، سخت گرفتند.

شناخت و باور كردن حضرت رب العزه و روى آوردن به او را كه بسيار آسان است، همراه با پيچيده ترين دلايل و براهين و استدلالات فلسفى و عقلى و علمى كردند كه براى توده مردم فهمش بسيار مشكل و گاهى ياد گرفتنش محال مى نمود.

كتب گذشته آسمانى و قرآن شريف از دلايل بسيار آسان و فطرى براى نشان دادن صاحب خلقت و آفرينش پر است، دلايل و براهينى كه فهم و قبولش براى همه كس آسان و سهل است و نشانگر وجود مقدس به وجود آورنده موجودات و گرداننده گردنده شوندگان است.

علوم پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله و همه انبياى گذشته، در آسان نشان دادن اين راه و اين كه انسان مشرف به شرف تكليف است، همان مسير كتاب خداست.

دانشمندان ما تا اواخر زمان حضرت عسكرى عليه السلام و اوايل غيبت امام عصر براى نشان دادن واقعيت هاى همان راه را طى كردند كه قرآن نشان داده است.

اكنون بر اساس آيات كتب آسمانى و علوم پيامبر و ائمه طاهرين عليهم السلام و سيره اولياى الهى و دانشمندان بزرگ به تو مى گويم:

چون در وجود خود دقت كنى، بدون ترديد به اين حقيقت متوجه مى شوى كه جسم و روح و حيات و عقل و آنچه كه از آمال و احوال خارج از اختيار توست به دست خودت و پدرت و مادرت و پدران و مادران گذشته ات به وجود نيامده؛ زيرا به حقيقت و يقين برايت روشن است كه تو و آنان از تحقق اين حقايق به طور مسلم عاجز هستيد و چون آفتاب روز براى تو آشكار است كه اگر تو و آنان قدرت بر انجام اين امور را داشتيد، قطعاً بين شما و آرزوها و خواسته هايتان مانعى پديد نمى آمد و به كام مرگ، كشيده نمى شديد؛ زيرا وقتى اختيار به وجود آمدن و آمال و آرزو دست خود انسان باشد، مسئله مانع بين انسان و خواسته هايش و تبديل حيات به مرگ، اصلًا معنا ندارد.

آرى، ديگرى اين موجودات گوناگون و شگفت انگيز را آفريده و هم اوست كه كارگردان همه آنان است و تو سخت نيازمند به شناخت او و صفات حضرت او هستى.

خردهاى بى پرده، انديشه هاى صحيح، همه و همه بدون چون و چرا به صانع و فاطر و خالق معترفند و اين حقيقت را كه اصل همه حقايق است، تصديق دارند.

چيزى كه هست در ذات و ماهيت و صفاتش، به خاطر اختلاف در مسير اختلاف دارند و اين اختلاف هم با رجوع به سفيران حقيقى او يعنى انبيا و ائمه عليهم السلام بدون ترديد قابل علاج است، در هر صورت اصل مسئله را عقلا و انديشمندان و متفكران با توجه به وضع خود و پدران و مادران خود و ساير موجودات انكار ندارند.

پسرم! من وقتى به ساختمان محكم وجود خودم دقت مى كنم، ساختمانى كه عقل عقلا را حيران كرده، مى بينم از جواهر و اعراض، عقل ملكوتى و نفس و روح ساخته شده ام.

آيا اين جواهر و اعراض و عقل و نفس و روح، خودشان در خلقت و تركيب و شؤون حياتى من، دخالت داشتند؟

فكر مى كنم، دقت مى نمايم، پى جويى مى نمايم، انصاف مى دهم، مى بينم خود آنان به زبان حال به من مى گويند: ما عين عجز و فقريم و اگر در خلقت و آفرينش تو دخالت داشتيم، اين همه برنامه هاى جديد و تغييرات و دگرگونى ها در تو معنا نداشت.

اينان همه فرياد مى زنند: ما را در اين همه تدبيرهاى گوناگون در آفرينش تو دستى نيست.

عقل و روح و نفس به زبان حال مى گويند: تو مى دانى كه بر ما نسيان و مرگ و ذلت و سستى عارض مى شود و اين همه معلول اين است كه ما در حكومت ديگرى بسر مى بريم، حكومتى كه ما را از نقص به كمال و از كمال به نقص مى كشاند و به هر صورتى كه اراده كند در ما ايجاد دگرگونى مى كند.

فرزندم! چون اين حقيقت را يافتى كه جواهر و اعراض و عقول و نفوس و اروح در همه موجودات در عجز و فقر مساوى اند، به حق و حقيقت روشن مى شود كه براى جميع آفريده ها آفريننده اى هست كه از هر گونه عجز و فقرى كه در موجودات هست، پاك و منزه است و هيچ گونه تغيير و تبديل و تحول و دگرگونى كه از عوارض ما ضعيفان و فقيران است در وجود مقدس او راه ندارد، اگر راه داشت، او هم مانند ما محتاج و فقير بود و محتاج و فقير نمى تواند كارگردان اين خانه باعظمت هستى و آفريده هاى گوناگونش باشد «1».

در زمينه شناخت خدا و يقين پيداكردن به حضرت او و رسيدن به حريم معرفت حضرتش به آيات: 164 سوره بقره، 95 تا 99 سوره انعام، 5 و 6 سوره يونس، 3 و 4 سوره رعد، 66 تا 69 سوره نحل، 20 تا 25 سوره روم، 3 تا 5 سوره جاثيه مراجعه كنيد.

چون از طريق قرآن و دانش رسول اللّه و علوم ائمه عليهم السلام كه آسان ترين راه و محكم ترين مسير است به حضرت او يقين حاصل كرديد، آن گاه به آيات ديگر قرآن كه مسأله رسالت، امامت، ملائكه، هدايت، قيامت مطرح است رجوع كنيد، تا با پيوند خوردن به آيات توحيد و آيات ديگر قلب شما از تمام بيمارى هاى مهلك شك و ترديد، وسوسه و اغراض، قساوت و ظلمت، دنائت و پستى و از همه بدتر جهل و غفلت شفا يافته و به مأمن امن و به منطقه سلامت برسد، در اين صورت است كه كارگردان وجود شما از طرفى گيرنده فيوضات ربانيه مى شود و از طرف ديگر پخش كننده آن فيوضات به تمام اعضا و جوارح و به مردم ديگر مى باشد.

در اينجاست كه بايد با تمام هستى بر خاك تواضع سر بگذارى و از پيشگاه مقدس او براى يافتن سلامت قلب توفيق شكر بخواهى؛ زيرا به نعمتى دست يافته اى كه در تمام آفرينش، ما فوق آن نعمت وجود ندارد.

بر توست كه هر لحظه براى حفظ اين سلامت كه منشأ سلامت در نفس و روح و اخلاق و عمل است بكوشى و گاهى يا هميشه به وقت سحر برخيزى و در آن خلوت عاشقانه روى بر خاك گذارى و با تمام وجود در حال زارى و اشك ريزى به محضر مقدس آن جناب عرضه بدارى: