و كان من دعائه عليه السلام بعد هذا التحميد، الصلاه على رسول الله صلى الله عليه و آله
«و الحمدلله الذى من علينا بمحمد نبيه صلى الله عليه و آله دون الامم الماضيه و القرون السالفه، بقدرته التى لا تعجز عن شى ء و ان عظم، و لا يفوتها شى ء و ان لطف.»
اين «الحمدلله» معطوف است بر «الحمدلله» كه در دعاى تحميد مذكور است.
و «من علينا»، اى: انعم علينا. و المراد من الضمير المجرور الامه.
و «نبى» صيغه ى فعيل است يا به معنى مفعول، اگر ماخوذ از «نبوه» معتل اللام باشد، به معنى رفعت، يعنى: مرفوع. چه، رفعت دارد بر ساير خلايق. يا به معنى فاعل است، اگر ماخوذ است از «نبا» مهموز اللام، به معنى «اخبر»، يعنى: مخبر، از جهت آنكه خبردهنده است از خداى تعالى.
و بنابر اول، اصل او «نبيو» است. واو در طرف ما قبل مكسور قلب به يا كردند و يا در يا ادغام كردند، «نبى» شد. و بنابر ثانى اصل او «نبى ء» است. قلب كردند همزه را به يا و يا در يا ادغام كردند، «نبى» شد.
و «آل» اصل او «اءل» است به دو همزه كه همزه ى ثانيه مبدل است از واو يعنى «اول». قلب كردند همزه ى ثانيه را به الف از جهت مفتوح بودن ماقبل آن، «آل» شد. و آل الشخص: من يوول الى ذلك الشخص، اى: يرجع اليه.
و الامم: جمع امه، و هى الجماعه. قال الاخفش: هو فى اللفظ واحد و فى المعنى جمع. و كل جنس من الحيوان امه.
و القرون: جمع القرن. و «القرن من الناس: اهل زمان واحد». قاله فى الصحاح.
و لطف الشى ء، اى: صغر، فهو لطيف.
يعنى: سپاس و ستايش مر خداى را كه انعام كرد بر ما- كه امت محمديم صلى الله عليه و آله- به فرستادن محمد صلى الله عليه و آله كه نبى و فرستاده ى اوست- رحمت كناد خداى تعالى بر او و بر آل او- نه بر امتان گذشته و گروههايى كه در زمان پيش بوده اند، به قدرت كامله ى خود كه عاجز نمى شود از چيزى، و اگر چه بزرگ و عظيم باشد، و فوت نمى شود از او چيزى، و اگر چه لطيف و كوچك باشد.
و ميان علما در آل پيغمبر خلافى شده. نزد جمهور شيعه عترت طاهره ى آن حضرتند، و نزد بعضى بنى هاشم، و نزد بعضى بنى المطلب، و نزد بعضى هر كس كه ايمان به آن حضرت آورده باشد و متقى باشد. چه، در حديث وارد است كه: «كل تقى آلى».
و در نهايه ى اثيريه گفته: فيه- اى فى الحديث-: «لا تحل الصدقه لمحمد و آل محمد». قد اختلف فى آل النبى صلى الله عليه و سلم. فالاكثر على انهم اهل بيته. و قال الشافعى: دل هذا الحديث ان آل محمد هم الذين حرمت عليهم الصدقه و عوضوا منها الخمس و هم صليبه بنى هاشم و بنى المطلب. و قيل: آله اصحابه و من آمن به. و هو فى اللغه يقع على الجميع. انتهى كلامه.
و محقق دوانى در حاشيه ى شرح هياكل، در تحقيق معنى آل تدقيقى نموده كه خالى از لطافت و عذوبتى نيست. بنابراين به ايراد آن اقدام مى نمايد. و خلاصه ى مضمون كلام محقق مذكور آن است كه:
آل پيغمبر هر آن كسى است كه به آن حضرت آيل شود و رجوع او به آن حضرت باشد. و آن بر دو قسم است:
اول قسمى كه رجوع ايشان به آن سرور رجوع صورى جسمانى باشد، مثل اولاد آن حضرت و جمعى كه در مرتبه ى اولادند از اقارب و عشاير كه در شريعت طاهره زكات بر ايشان حرام شده.
و دوم جمعى كه رجوع ايشان به آن حضرت رجوع معنوى روحانى است، و ايشان اولاد روحانى اند از علماى اعلام كه در علم رسوخ تمام دارند، و اولياى كرام كه به مرتبه ى كمال رسيده اند، و حكماى عالى مقام كه در حكمت الهى خوض تمام نموده اند و از مشكات انوار آن حضرت اقتباس نور تحقيق و از انوار ارشاد و هدايت او استناره ى تدقيق نموده اند، خواه در زمان بر آن حضرت سبق يافته باشند و خواه بعد از آن حضرت به او ملحق شده باشند يا ملحق شوند.
و هيچ شك نيست كه نسبت طبقه ى دوم بيشتر و تمامتر است از نسبت طبقه ى اولى. و اگر هر دو نسبت در يك كس جمع شده باشد، نور على نور خواهد بود، مثل ائمه ى معصومين از عترت طاهره ى آن سرور، صلوات الله عليه و عليهم اجمعين.
پس همچنانچه بر اولاد صورى، صدقه ى صورى حرام است- چنانچه گذشت- بر اولاد معنوى نيز صدقه ى معنوى كه عبارت از تقليد غير است در علوم و معارف و كسب كمالات، حرام است. اين بود خلاصه ى كلام محقق مشاراليه.
و ببايد دانست كه لفظ «آله» در كلام سيدالساجدين، مجرور است به آنكه معطوف باشد بر ضمير مجرور در «عليه». و عدم اعاده ى جار با عطف بر ضمير مجرور- از حريم لهجه ى لسان، نه از ضمير و نيت- تنبيه است بر شدت ارتباط و كمال اتصال عترت طاهره به حضرت مقدس نبوى به حيثيتى كه صحيح نيست تخلل فاصلى اصلا.
و اگر كسى گويد كه: از قواعد مقرره ى متفق عليهاى اهل نحو است كه هر گاه
عطف كنند بر ضمير مجرور، اعاده ى جار لازم است. پس چگونه مخالفت ايشان جايز مى داريد؟
جواب مى گوييم كه: اتفاق ايشان ممنوع. چه، حمزه كه يكى از قراى عشره است، در تنزيل كريم در اوايل سوره ى نساء در قول خداى تبارك و تعالى جل مجده: (تساءلون به و الارحام) به كسر ارحام خوانده.
و همچنين علامه ى زمخشر در طى تفسير آيه ى مذكوره، شعرى از عرب عربا آورده كه: «فاذهب فما بك و الايام من عجب» به كسر ايام، با آنكه هر دو معطوفند بر ضمير مجرور بى اعاده ى جار.
پس آنچه در حواشى جنه الامان شيخ كفعمى نقل از شيخ ابوالفتح كراجكى نموده كه اولى آن است كه «آله» به نصب خوانده شود تا عطف باشد بر محل ضمير مجرور كه آن نصب است به وقوع فعل بر او، از طور صحت بيرون مى نمايد. چه، دعوى تواتر مى توان كرد كه جميع راويان و ائمه ى روات اين كتاب مستطاب، اين لفظ را مجرور خوانده اند.
«فختم بنا على جميع من ذرا، و جعلنا شهداء على من جحد».
اى: ختم بنا موثرين او مستعلين على جميع من ذرا، اى: خلق. و الجحد: الانكار مع العلم.
يعنى: پس ختم كرد به ما امتيت را در حالتى كه اختيار نموده- يا: افزونى و بلندى داده بود- ما را بر جميع مخلوقات، و گردانيد ما را گواهان بر امم سابقه كه منكر انبياى خود بودند.
در آثار مروى است كه اين گواهى در روز قيامت باشد كه امم انبياى سابقه، انكار تبليغ رسولان و انبياى خود نمايند، پس حق تعالى از انبيا طلب شاهد تبليغ كند. اگر چه حق سبحانه به حال ايشان دانا باشد، اما به جهت اقامت حجت و الزام منكران، طلب بينه ى تبليغ كند. پس امت حضرت خاتم الانبيا را بياورند و گواهى دهند بر تبليغ همه ى انبيا. و آنگاه امم سابقه ايشان را گويند كه: از كجا دانستيد كه پيغمبران تبليغ كرده اند؟ ايشان گويند: ما دانستيم اين را به خبر دادن
حق سبحانه و تعالى در كتاب خود بر زبان پيغمبر خود. پس حضرت رسالت را حاضر گردانند و او را از حال امت وى سوال كنند. آن حضرت به عدالت ايشان گواهى دهد.
چنانچه آيه ى كريمه ى: (و كذلك جعلناكم امه وسطا لتكونوا شهداء على الناس و يكون الرسول عليكم شهيدا) از آن مخبر است. و همچنين آيه ى كريمه ى (و جئنا بك على هولاء شهيدا) شاهد است.
«و كثرنا بمنه على من قل».
و بسيار گردانيد ما را به سبب نعمت خود، بر آنها كه اندك بودند از روى عدد- يعنى كفار-.
چه، در اخبار وارد است و شيخ كلينى رضوان الله تعالى عليه در اول باب فضل قرآن در كتاب كافى روايت كرده از حضرت ابى جعفر- يعنى امام محمدباقر عليه السلام- كه گفت به يكى از اصحاب خود كه سعد خفاف بوده باشد كه:
«يا سعد، تعلموا القرآن. فان القرآن ياتى يوم القيامه فى احسن صوره، نظر اليها الخلق. و الناس صفوف عشرون و مائه الف صف، ثمانون الف صف امه محمد صلى الله عليه و آله و اربعون الف صف من سائر الامم»- الحديث.
خلاصه ى ترجمه ى حديث شريف آنكه: اى سعد، بياموزيد قرآن را. زيرا كه مى آيد قرآن در روز قيامت در نيكوترين صورتى كه نگاه مى كنند به او خلق. و مردم يك صد و بيست هزار صفند، هشتاد هزار صف امت محمدند- صلى الله عليه و آله- و چهل هزار صف از باقى امم.
پس مراد از اين كثرت و قلت، كثرت و قلت عددى باشد نه به معنى غالبيت و مغلوبيت چنانچه از بعض علما نقل شده در حل اين فقره كه در صحيفه ى مباركه است.
«اللهم فصل على محمد امينك على وحيك».
اصل اللهم «يا الله امنا بالخير» است. يعنى: خدايا قصد كن ما را به خير. يعنى بر وجهى كه خير تو به ما رسد، يا بر وجهى كه احوال و اوضاع ما مقرون به خير باشد و شرى به ما عايد نگردد. و به واسطه ى تخفيف در كلام، تعبير از آن عبارت به لفظ «اللهم» شده. چه، بر زبانها كثير الدوران است و اكثر اوقات تلفظ به آن كرده مى شود. و اين قول فراء است كه نام او معاذ بن كثير است و از مشاهير علماى اماميه است در فن عربيت.
و اكثر نحويان برآنند كه اصل اللهم «يا الله» است كه حرف ندا را حذف كرده اند و ميم مشدده را عوض آن ملحق ساخته اند.
و شيخ رضى كه از محققين نحات است كلام فراء را رد كرده و باطل دانسته. به اين دليل كه عرب گاهى كه در مقام نفرين باشد، مى گويد: اللهم لا تومهم بالخير. يعنى: بار خدايا، قصد مكن ايشان را به خير. پس اگر اصل اللهم «يا الله امنا بالخير» باشد، تخالف و تناقض خواهد بود ميان جزو اول كلام مذكور كه «اللهم» است، و جزو آخر، و استعمال آن صحيح نخواهد بود. ليكن استعمال آن شده، پس اصل «اللهم» آن نباشد.
و بعضى از مشايخ متاخرين عليه الرحمه- كه اين بى بضاعت ادراك ملازمت ايشان كرده و استفاده از خدمت ايشان نموده- در كتاب اربعين خود نقل كرده كلام شيخ رضى و گفته كه در كلام شيخ مذكور نظر است. چه، آنچه فراء دعوى كرده «يا الله امنا بالخير» است به ضمير متكلم، و جزو آخر در مثال مذكور كه شيخ رضى دعوى كرده كه در كلام عرب آمده «لا تومهم بالخير» است به ضمير
غايب. پس ميان ايشان تناقض نباشد. بلى، اگر «اللهم لا تومنا بالخير» از عرب شنيده مى شد، دليل فراء تمام نمى بود. و ظاهر اين است كه بر اين وجه از عرب مسموع نشده.
و به خاطر فاتر مى رسد كه مراد شيخ رضى «اللهم لا تومنا بالخير» باشد. و تعبير از متكلم به ضمير غايب، بنابر آن كرده باشد كه نخواسته است كه لفظ او موهم نسبت نفرين به خود باشد. چه، فصاحت مقتضى آن است كه هر گاه نسبت امرى را به خود نپسندند، با آنكه مقام اقتضاى صيغه ى متكلم نمايد، به صيغه ى غايب ادا كنند.
چنانچه در آيه ى لعان در كلام حضرت بارى- جل برهانه-:
(و الخامسه ان لعنه الله عليه ان كان من الكاذبين) بر اين وجه سياقت شده. چه، آنچه ملاعن را بعد از شهادت اربعه مى بايد گفت «لعنه الله على ان كنت من الكاذبين» است، و به واسطه ى رعايت امر مذكور كه مقتضاى فصاحت است، تعبير از آن به ضمير غايب شده.
و در ظهور عدم سماع مثال مذكور بر آن وجه از عرب- كه حضرت شيخ مرحوم وجه نظر ساخته اند- دور نيست كه خلل در تمام بودن دليل شيخ رضى نكند. چه، ظاهر اين است كه اگر شخصى در مقام نفرين خود درآمده، كلام مذكور بر زبان آرد، ارباب لسان عرب تغليط او نكرده و درست خواهند دانست. و از براى اثبات مدعاى شيخ رضى، همين قدر كافى است. و الله اعلم.
يعنى: بار خدايا، درود فرست بر محمد و آل او، آن محمدى كه امين است بر وحى و پيغام تو كه اصلا زياد و كم نكرد، بلكه بر آن وجه كه به او فرستادى به خلقان تو رسانيد.
«و نجيك من خلقك و صفيك من عبادك».
النجى- بفتح النون و تشديد الياء- على فعيل: الذى يساره. و الصفى- بفتح الصاد و تشديد الياء- على فعيل ايضا بمعنى صفوه الشى ء و خالصه. و محمد - صلى الله عليه و آله و سلم- صفوه الله من خلقه و مصطفاه.
يعنى: همراز تو است از مخلوقات تو و برگزيده ى تو است از بندگان تو.
«امام الرحمه و قائد الخير، و مفتاح البركه».
«امام»- به كسر همزه- به معنى پيشواست.
«قائد» خلاف «سائق» است، يعنى: كشنده و سرهنگ خير ضد شر.
و المفتاح اسم الاله، اى: ما يفتح به الشى ء.
البركه: النماء و الزياده فى الخير.
يعنى: محمدى كه پيشواى رحمت است و همه ى امت به او اميدوارند و سرهنگ و كشنده ى ايشان است به نيكويى، و كليد بركت است كه از او ابواب بركات و خيرات مفتوح مى شود. چه، معلم شريعت و احكام است.
«كما نصب لامرك نفسه و عرض فيك للمكروه بدنه».
نصبت الشى ء، اذا اقمته. و المراد من النصب المعنى المجازى و هو التعب اللازم له.
و «عرض»، اى: جعل بدنه عرضه للمكروه فى سبيلك.
يعنى: رحمت فرست بر او همچنانچه به پاى داشت و تعب و رنج داده به جهت امتثال امر تو نفس خود را، و در معرض هلاكت آورد بدن خود را در راه تو به جهت محاربه ى كفار نابكار.
«و كاشف فى الدعاء اليك حامته و حارب فى رضاك اسرته و قطع فى احياء دينك رحمه».
قال فى الصحاح: كاشفه بالعداوه: اى: باداه بها و جاهر بها.
و حامه الانسان: خاصته و من يقرب منه. و اما فى حديث الكساء: «اللهم هولاء اهل بيتى و حامتى، اذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهيرا» فهم عترته، اعنى عليا و فاطمه و السبطين. رواه ابن الاثير و غيره.
و در بعضى نسخ به جاى «حامه»، «لحمه»- به ضم لام- واقع شده به معنى خويش. چنانكه جوهرى در صحاح گفته: اللحمه- بالضم-: القرابه.
و اسره الرجل: رهطه و عشيرته و اهل بيته، لانه يتقوى بهم. و اصله من الاسره و هى القد الذى يشد به الاسير. و فى حديث ثابت البنانى: «كان داود عليه السلام اذا ذكر عقاب الله، تخلعت اوصاله لا يشدها الا الاسر»، اى: الشد و العصب. و الاسر: القوه. قاله ابن الاثير فى نهايته.
الرحم ايضا القرابه. قاله فى الصحاح.
يعنى: «و آشكار نمود به عداوت كردن با خويشان خود در خواندن ايشان به طريقه ى حضرت عزت، و محاربه و مجادله نمود به سبب خشنودى تو با قوم و قبيله ى خود، و ببريد از خويشان خود» و رعايت آنچه مقتضاى قرابت باشد- از ايصال خير و انواع فوايد و صيانت از وصول مكاره و شدايد- ننمود «به سبب زنده كردن دين تو». چه، ايشان انقياد اوامر و نواهى الهى نمى نمودند، بنابراين با جميع قريش محاربه و معادات نمود.
«و اقصى الادنين على جحودهم عنك و قرب الاقصين على استجابتهم لك».
اقصى: افعال من: قصا المكان يقصو فصوا: بعد. اى: ابعد.
و «ادنين» و «اقصين»- به فتح نون و صاد- جمع «ادنى» و «اقصى» است.
و حكم اين جمع آن است كه ماقبل علامت جمع را فتحه دهند تا دلالت كند بر الف محذوفه. چه، آخر مفرد او الف مقصوره است. كما قال الله تعالى فى جمع الاعلى: (الاعلون)- به فتح لام- و فى جمع المصطفى: المصطفون و المصطفين- به فتح فا- چنانچه در علم نحو مبين شده.
و الاستجابه بمعنى الاجابه. قال الجوهرى فى الصحاح: الاجابه و الاستجابه بمعنى. و استجاب الله دعاءه.
يعنى: «دور گردانيد نزديكان خود را، بنابر انكارى كه ايشان مى نمودند و انحراف مى ورزيدند از راه مستقيم تو و نزديك گردانيد و به بساط قرب و عز خود راه داد مردمانى كه دور بودند و از اباعد آن حضرت بودند، بنابر اينكه ايشان اجابت فرمان تو كردند و اطاعت آن نمودند.
«و والى فيك الابعدين و عادى فيك الاقربين».
«والى» صيغه ى فعل ماضى است از باب مفاعله به معنى موالات كه ضد معادات است.
يعنى: و دوستى كرد در راه تو با دورترين مردمان به او.
و دشمنى نمود و معادات كرد با نزديكان خود. چرا كه ايشان استنكاف مى نمودند از اوامر و نواهى الهى.
«و اداب نفسه فى تبليغ رسالتك، و اتعبها بالدعاء الى ملتك، و شغلها بالنصح لاهل دعوتك».
اداب- بالدال المهمله- افعال من الداب بمعنى التعب.
و الضمير المونث فى «اتعبها» و «شغلها» راجع الى النفس.
و «نصح»- به ضم نون و سكون صاد و حاى مهمله- مصدر نصح له ينصح نصحا است. يعنى: نصيحت كردن.
يعنى: رنجور گردانيد نفس مقدس خود را در رسانيدن پيغام تو. و در رنج انداخت او را در خواندن به سوى ملت و شريعت تو. و مشغول گردانيد نفس خود را به نصيحت و پند دادن مردمانى كه از اهل دعوت تو بودند.
«و هاجر الى بلاد الغربه و محل الناى عن موطن رحله و موضع رجله و مسقط راسه و مانس نفسه، اراده منه لاعزاز دينك، و استنصارا على اهل الكفر بك».
المهاجره: الخروج من ارض الى ارض و ترك الاولى للثانيه.
و الناى: مصدر من: ناى يناى نايا، يعنى: دور شدن.
و «موطن رحله» با معطوفات ثلاثه به معنى محل ولادت و وطن اصلى است.
و «اراده» مفعول له «هاجر» است.
و استنصره على عدوه، اى: ساله ان ينصره عليه.
يعنى: و هجرت كرد و دورى جست از مكه ى مباركه- كه ام قرى است- و نزول نمود به شهرهاى غربت- كه مدينه ى طيبه است- و جاى دور از جايگاه اهل و عيال خود و از مكان ولادت خود و آرامگاه نفس خود، از جهت خواستن او به اين تغرب، غالب ساختن دين تو بر اديان باطله و يارى خواستن بر آنكه نصرت يابد بر اهل كفر و شرك به تو.
«حتى استتب له ما حاول فى اعدائك و استتم له مادبر فى اوليائك».
ابن اثير در نهايه مى گويد: و فى حديث الدعاء: «حتى استتب له ما حاول فى اعدائك». اى: استقام و استمر.
و استتم ايضا بمعنى استمر.
يعنى: تا آنكه مستقيم و راست شد از براى او آنچه قصد كرده بود در حق دشمنان تو- كه آن استيصال و استهلاك ايشان بود- و مستمر و تمام گرديد آنچه تدبير كرده بود در حق دوستان تو- كه آن استيلا و غلبه ى اهل اسلام بود.
«فنهد اليهم مستفتحا بعونك، و متقويا على ضعفه بنصرك، فغزاهم فى عقر ديارهم و هجم عليهم فى بحبوحه قرارهم، حتى ظهر امرك و علت كلمتك، و لو كره المشركون».
نهد الى العدو ينهد- بالفتح-، اى: نهض. و الاستفتاح: الاستنصار. قاله فى الصحاح.
و عقر الدار- بالضم: اصل المقام الذى عليه معول القوم. و منه حديث على عليه السلام: «ما غزى قوم فى عقر دارهم الا ذلوا». و به فارسى «عقر دار» يعنى: ميانه ى خانه.
و «ديار» جمع كثرت «دار» است. و دار اسمى است كه جامع بنا و عرصه و محله باشد. و بعضى، بلاد را نيز ديار گفته اند، زيرا كه جامع اهل خود است همچو دار.
و هجم على الشى ء: دخل بغته يتعدى و يلزم. يقال: هجم الشتاء، اى: دخل.
«بحبوحه»- به ضم هر دو باى موحده و حاى مهمله- به معنى وسط و ميان شى ء است. قال فى الصحاح: يقال: بحبوحه الدار: وسطها. بضم الباءين.
يعنى: برخاست و قصد محاربه ى ايشان نمود در حالتى كه يارى خواسته بود به مددكارى تو، و طلب قوت نموده بود با كمال ضعف خود به نصرت تو.
پس جنگ كرد با ايشان در ميان خانه هاى ايشان،
و ناگاه بر سر ايشان ريخت در ميان جايگاه و محل بودن ايشان،
تا آنكه غالب گرديد فرمان تو و بلند شد كلمه ى اسلام، و اگر چه كراهت داشتند اين صورت را مشركان.
در روايات اهل بيت مروى است كه ظهور دين اسلام و غلبه ى آن بر جميع اديان، نزد خروج قائم اهل بيت عليه السلام است. پس در آن زمان هيچ كس نباشد الا آنكه درآيد در دين اسلام.
«اللهم فارفعه بما كدح فيك الى الدرجه العليا من جنتك حتى لا يساوى فى منزله و لا يكافا فى مرتبه و لا يوازيه لديك ملك مقرب و لا نبى مرسل».
الكدح: جهد النفس فى العمل و الكد فيه. يقال: كدح، اى: كد و تعب.
و «لا يوازيه»- به فتح يا- منصوب باشد به «ان» مقدر بعد از «حتى» و معطوف باشد بر «يكافا». و به سكون يا و به ضم همزه روايت شده در «يوازى» و «يكافا». و الموازاه و المساواه و المكافاه و المضاهاه و المعادله و المقابله نظائر.
يعنى: بار خدايا، بلند ساز مرتبه ى او را به سبب رنج و تعبى كه در دين تو برد تا آنكه برسانى او را به درجه ى بلندترين درجات از بهشت تو،
تا هيچ كس با او برابرى نكند در منزلت، و مساوى نباشد در مرتبه، و دعوى مساوات نكند با او در پيش تو هيچ فرشته ى نزديكى و هيچ پيغمبر مرسلى.
ببايد دانست كه ملائكه را مراتب متفاوته هست. بعضى از ايشان نزد حق جل و علا نزديكترند و پايه ى ايشان بلندتر است از بعضى.
و نبى انسانى است كه خداى تعالى او را برانگيخته باشد براى رسانيدن آنچه به او وحى شده. و در بعضى كتب منقول است كه نبى انسانى است كه آمده باشد او را وحى از جانب خداى و آن وحى متضمن شريعتى باشد، اعم از آنكه او خود متعبد باشد به آن يا غير آن. و اگر مبعوث شود به شريعتى كه تبليغ كند به غير خود، او را رسول گويند. و ظاهر كلام حضرت سيدالساجدين نيز دلالتى دارد بر اين معنى.
«و عرفه فى اهله الطاهرين و امته المومنين من حسن الشفاعه اجل ما وعدته».
«و عرفه»، اى: جازه. و به فسر قوله تعالى فى سوره التحريم: (عرف بعضه و اعرض عن بعض) قال الفيروزآبادى فى القاموس: و عرف فلانا: جازاه. و قال الزمخشرى فى الاساس: لاعرفن لك ما صنعته، اى: لاجازينك به. و بعض من الناظرين فى هذا الكتاب المستطاب فسره باذقه. و فى مذاقى غير مستعذب.
اهل الرجل اسم جمع لا واحد له من لفظه مثل رهط و قوم.
يعنى: و پاداش ده او را در حق اهل بيت و عترت طاهره ى او و امت مومنين او از شفاعت حسنه- كه بسيارى از فروماندگان و گناهكاران طومار عصيانشان به آب غفران شسته خواهد گشت- زياده از آنچه وعده كرده اى او را.
و اين وعده اشاره است به آنچه در قرآن مجيد واقع است كه:
(و لسوف يعطيك ربك فترضى). يعنى: زود باشد كه عطا دهد تو را پروردگار تو مرتبه ى شفاعت درباره ى امت تو، پس خشنود شوى. يعنى چندان عطا ارزانى فرمايد كه گويى: بس است و من راضى شدم. (عسى ان يبعثك ربك مقاما محمودا) كه مراد از مقام محمود مقام شفاعت است كه حضرت رسالت را در آن مقام ستايش كنند خلق اولين و آخرين.
«يا نافذ العده، يا وافى القول، يا مبدل السيئات باضعافها من الحسنات، انك ذو الفضل العظيم».
يقال: رجل نافذ فى امره- اى: ماض- و نفذ السهم من الرميه باعجام الذال. فالنافذ: الذى لا يخالف وعده.
و العده- بالتخفيف-: مصدر وعد يعد. اصله: وعده- على فعله- فنقلت كسره الواو الى العين لثقلها عليها و حذفت الواو فقيل: عده- على وزن عله. و قيل: الاصل وعد، حذفت الواو ثم زيدت التاء عوضا عنها.
يعنى: اى روان كننده و به جا آورنده ى وعده ها، و اى وفاكننده ى گفتارها و اى بدل كننده ى بديها به اضعاف آن از نيكوييها. به درستى كه تو صاحب فضل و احسان و عطاى بزرگى.
فارسی
و كان من دعائه علیه السلام بعد هذا التحمید، الصلاه على رسول الله صلى الله علیه و آله
0
100%
(نفر
1)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
