و كان من دعائه عليه السلام لابويه
دعاى بيست و چهارم در حق پدر و مادر. چون به مقتضاى عقل و نقل شكر منعم واجب است و بعد از نعم الهى هيچ نعمت در حق فرزند چون نعمت پدر و مادر نيست . چه، پدر سبب وجود صورى اوست، و بعد از آن وسيله ى تربيت او به تهيه ى اغذيه و البسه و ضروريات- كه سبب بقاى او و بلوغ به كمال نشو و نماست- و واسطه ى حصول كمالات نفسانى او چون آداب و هنرها مى شود. و مادر نيز در سببيت وجود شريك پدر است با تحمل مشقت حمل و مقاسات خطر ولادت و اوجاع طلق. و اول قوتى كه سبب حيات فرزند شده خون بدن اوست.
لهذا در آيات اعجاز غايات و احاديث هدايت سمات، امر به اطاعت ايشان واقع شده و طاعت والدين را تالى طاعت خالق دانند. و از جمله رعايت حقوق والدين دوستى خالص به جان و تعظيم بالغ به زبان و اركان است. لهذا حضرت سيدالساجدين در حق ايشان دعا فرموده است.
«اللهم صل على محمد عبدك و رسولك، و اهل بيته الطاهرين، و اخصصهم بافضل صلواتك و رحمتك و بركاتك و سلامك».
بار خدايا، رحمت كن بر محمد كه بنده ى خاص توست و فرستاده ى توست
بر بندگان ديگر، و بر اهل بيت او كه پاكند- از گناهان صغيره و كبيره- و مخصوص گردان ايشان را به فاضلترين صلوات خود و رحمت خود و بركات خود و سلام خود.
«و اخصص اللهم والدى بالكرامه لديك، و الصلاه منك، يا ارحم الراحمين».
و مخصوص گردان- بار خدايا- پدر و مادر مرا به نيكويى و كرامت نزد خود و رحمت از تو، اى بخشاينده ترين بخشايندگان.
«اللهم صل على محمد و آله. و الهمنى علم ما يجب لهما على الهاما. و اجمع لى علم ذلك كله تماما».
الالهام: ما يلقى فى الروع و القلب.
يعنى: بار خدايا، رحمت كن بر محمد و آل او. و در دل من انداز و بفهمان مرا آنچه واجب است بر من از براى مادر و پدر- از ادب نگاه داشتن ايشان و حرمت ايشان- در دل انداختنى. و فراهم آور از براى من دانش اين همه بالتمام.
«ثم استعملنى بما تلهمنى منه. و وفقنى للنفوذ فيما تبصرنى من علمه».
پس به كاردار مرا به آنچه در دل من انداخته اى از علم به واجبات. و توفيق ده مرا در روان شدن در آنچه مرا ديده ور گردانيده اى از علم به آن واجبات.
«حتى لا يفوتنى استعمال شى ء علمتنيه، و لا تثقل اركانى عن الحفوف فيما الهمتنيه».
الحفوف- بالحاء المهمله و الفاء- بمعنى الخدمه. يقال فى المثل: من حفنا او رفنا، فليقتصد، اى: من خدمنا و تعطف علينا. و ما لفلان حاف و لاراف.
يعنى تا فوت نشود مرا كار داشتن چيزى را كه تعليم كرده اى مرا آن چيز و گران نشود اندام و جوارح من از خدمت كردن و مهربانى كردن در آنچه تو در
دل من انداخته اى- از حقوق واجبه ى پدر و مادر.
«اللهم صل على محمد و آله كما شرفتنا به. و صل على محمد و آله كما اوجبت لنا الحق على الخلق بسببه».
بار خدايا، رحمت كن بر محمد و آل او همچنانكه بزرگوارى دادى ما را به او. و رحمت كن بر محمد و آل او همچنانكه واجب ساخته اى از براى ما- كه ذوالقرباييم- حق را بر خلقان خود به سبب او.
و مراد از حق مى تواند بود كه سهم خمسى بوده باشد كه به جهت ذوالقربى مقرر است- چنانكه (و آت ذا القربى حقه) منبى ء است از آن- يا منصب امامت و خلافت بوده باشد.
«اللهم اجعلنى اهابهما هيبه السلطان العسوف».
اهاب يروى بضم الباء و بالفتح بتقدير ان: اى: هيبتهما. اى اخاف منهما مثل الخوف من السلطان.
و العسوف: الظلوم و الاخذ على غير الطريق.
يعنى: بار خدايا، بگردان مرا كه بترسم و هيبتناك باشم از پدر و مادر همچو هيبتى و ترسى كه از سلطان و پادشاه ستمكار مى باشد.
«و ابرهما بر الام الرووف».
البر بكسر الباء، بمعنى الاحسان. و بفتحها: المحسن. و فى هذا المقام كلاهما مروى. قال ابن الاثير فى نهايته: فى اسماء الله تعالى البر، و هو العطوف على عباده ببره و لطفه. و البر و البار بمعنى. و انما جاء فى اسماء الله تعالى البر دون البار. و البر- بالكسر-: الاحسان. انتهى كلامه.
و الرووف فعول من الرافه، و هى شده الرحمه.
يعنى: و نيكويى كنم با ايشان همچو نيكويى كردن مادر بسيار مهربان. يا: نيكويى كنم همچو نيكوكارى مادر بسيار مهربان.
«و اجعل طاعتى لوالدى و برى بهما اقر لعينى من رقده الوسنان، و اثلج لصدرى من شربه الظمان».
«اقر» على صيغه افعل للتفضيل، من قرت عينه،- نقيض سخنت- من القر بمعنى البرد. يقال للمدعو له: اقر الله عينك و للمدعو عليه: اسخن الله عينك. و حقيقته: ابرد الله دمعك. لان دمعه السرور و الفرح بارده و دمعه الوجد و الحزن سخينه و قد يوخذ ذلك من القرار. يقال: معنى اقر الله عينك: بلغك امنيتك حتى ترضى نفسك و تسكن عينك و لا تستشرف الى غيرها. فعلى هذا اسخن الله عينك معناه: ادارها الله مستشرفه فى انتظار مبتغاها.
و الرقده- بالفتح-: النومه.
و الوسنان فى اللغه: الناعس. و المراد به هاهنا شديد النعاس. و قد وسن الرجل يوسن، فهو وسنان.
و «اثلج» على صيغه افعل التفضيل ايضا، من: ثلجت نفسى تثلج ثلوجا: اطمانت. و يقال للبليد: مثلوج الفواد.
و الظمان: العطشان. و المراد به هاهنا شديد العطش.
يعنى: و بگردان فرمانبردارى من مر پدر و مادرم را و نيكويى كردن من ايشان را دوست تر از براى چشم من از خواب كردن كسى كه او را پينكى سخت گرفته باشد، و آرامنده تر باشد از براى سينه ى من از شربت آبى كه به شخصى دهند كه بسيار تشنه باشد.
«حتى اوثر على هواى هواهما و اقدم على رضاى رضاهما».
«اوثر» على صيغه المضارع للمتكلم وحده، من: آثر يوثر ايثارا، اى: اختار.
و الهوى: الحب.
(يعنى:) تا برگزينم بر دوستى خويشتن دوستى ايشان را، و مقدم دارم خشنودى ايشان را بر خشنودى خود.
«و استكثر برهما بى و ان قل، و استقل برى بهما و ان كثر».
«استكثر»، اى: اعده كثيرا. و كذا «استقل».
(يعنى:) و تا بسيار شمارم نيكويى ايشان را با خود و اگر چه اندك باشد، و اندك شمارم نيكويى خود را با ايشان و اگر چه بسيار باشد.
«اللهم خفض لهما صوتى. و اطب لهما كلامى».
خفض الصوت: غضه. و فى التنزيل: (و اغضض من صوتك).
(يعنى:) بار خدايا، آهسته ساز آواز مرا از براى ايشان. چه، بلند كردن آواز مر ايشان را موجب بى ادبى و كراهت ايشان است. و خوش گردان از براى ايشان سخن مرا.
«و الن لهما عريكتى».
العريكه: الطبيعه. يقال: فلان لين العريكه، اى: سلس. و يقال: لانت عريكته، اذا انكسرت نخوته.
(يعنى:) و نرم گردان به جهت ايشان طبيعت و خوى مرا. يعنى چنان نشود كه من بدخويى كنم با ايشان.
«و اعطف عليهما قلبى».
و بگردان دل مرا به جانب ايشان.
«و صيرنى بهما رفيقا، و عليهما شفيقا».
و بگردان دل مرا با ايشان رفيق- كه مداراكننده باشم به ايشان- و بر ايشان شفيق و مهربان.
«اللهم اشكر لهما تربيتى. و اثبهما على تكرمتى. و احفظ لهما ما حفظاه منى فى صغرى».
نسبه الشكر اليه سبحانه و مضاهياته اليه، باعتبار ترتب الغايات التى هى الافعال دون حصول المبادى التى هى الانفعالات. فشكر الله سبحانه لعباده، مغفرته لهم و معاملته اياهم بالاحسان و الانعام و الالطاف و الاكرام. و الشكور فى اسماء الله تعالى هو الذى ينمو و يزكو عنده القليل من اعمال العباد فيضاعف لهم الجزاء فيجازى بيسير الطاعات كثير الدرجات.
و الصغر- بكسر الصاد: ضد الكبر- بكسر الكاف. و ربما يقال: الصغر فى اللغه بكسر الصاد و فتحها. و نسخ الصحيفه وردت بهما.
يعنى: بارخدايا، شكر كن- يعنى اثر شكر كه احسان و انعام است مبذول دار- به جهت ايشان به سبب تربيت كردن ايشان مرا. و ثواب و جزاى خير ده ايشان را بر گرامى داشتن من. و نگاه دار به جهت ايشان آنچه نگاه داشته اند ايشان آن را از من در حال صغر سن و كوچكى.
«اللهم و ما مسهما منى من اذى».
بار خدايا، و هر آنچه به ايشان رسيده از جانب من از اذيتها و رنجها.
«او خلص اليهما عنى من مكروه».
خلص اليه الشى ء، اى: وصل. قاله فى الصحاح.
(يعنى:) يا به ايشان رسيد از من از مكروهات و ناخوشيها.
«او ضاع قبلى لهما من حق».
قبل- به كسر قاف و فتح با- به معنى «عند» است. يقال: لى قبل فلان حق، اى: عنده.
(يعنى:) يا ضايع شده باشد نزد من حقى كه مر ايشان را بوده باشد.
«فاجعله حطه لذنوبهما، و علوا فى درجاتهما، و زياده فى حسناتهما، يا مبدل السيئات باضعافها من الحسنات».
«حطه» فعله من الحط كالجلسه و الركبه.
(يعنى:) پس بگردان آن را سبب افكندن گناهان ايشان، و بلند شدن در پايه هاى ايشان، و افزونى در نيكوييهاى ايشان، اى بدل سازنده ى بديها را به چند مرتبه زياده بر آن به نيكوييها.
«اللهم و ما تعديا على فيه من قول، او اسرفا على فيه من فعل، او ضيعاه لى من حق، او قصرا بى عنه من واجب، فقد وهبته لهما».
بار خدايا، و آن چيزى كه از حد درگذشته اند بر من از گفتگو، و تجاوز نموده اند بر من در آن از كردار، يا ضايع كرده اند از جهت من از حقى، يا تقصيرى كرده اند به من از آن چيز از حق واجبى، پس به تحقيق كه بخشيدم آن حق را به ايشان.
«وجدت به عليهما، و رغبت اليك فى وضع تبعته عنهما».
«جدت» على صيغه المتكلم، من جاد بماله يجود جودا، فهو جواد.
و التبعه- بكسر الباء الموحده بين المفتوحتين-: ما يتبع الشى ء من الوبال و النكال.
(يعنى:) و بخشيدم آن حق را بر ايشان و اراده ى رحمت نمودم از درگاه تو در برطرف ساختن وبال و عقوبت آن حق از ايشان.
«فانى لا اتهمهما على نفسى، و لا استبطئهما فى برى».
اى: لا اظن انهما قصرا فى تربيتى و لا احسبهما و لا اعدهما من المبطئين فى برى.
يعنى: زيرا كه من ايشان را متهم نمى دارم و گمان نمى برم بر نفس خود كه در ماده ى من تقصيرى كرده باشند، و نمى شمارم ايشان را در عداد آنكه اهمال و تاخيرى نموده باشند در نيكويى با من.
«و لا اكره ما تولياه من امرى».
و كراهت ندارم آنچه متولى شده اند و بر خود گرفته اند از كار من.
«يا رب، فهما اوجب حقا على، و اقدم احسانا الى، و اعظم منه لدى من ان اقاصهما بعدل، او اجازيهما على مثل».
قاص القوم و تقاصوا، اى: اخذ كل منهم صاحبه عوض ما صاحبه عليه فى حساب و غيره.
يعنى: اى پروردگار من، پس ايشان را واجبتر است حق بر من، و بيشتر است نيكويى ايشان پيش من، و بزرگتر است منت ايشان نزد من، از آنكه مقاصه نمايم با ايشان- يعنى به عوض آنچه ايشان با من كرده اند توانم نمود برابر آن- يا پاداش ايشان كنم به مثل و مانند آنچه به من نموده اند.
«اين اذا- يا الهى- طول شغلهما بتربيتى؟!».
كلمه «اين» هاهنا استفهام بمعنى التعجب. و «اذن» حرف مكافاه.
يعنى: كجاست مكافات و مجازات من ايشان را- اى خداوند من- به ازاى بسيارى مشغولى ايشان به پروردن من؟!
«و اين شده تعبهما فى حراستى؟!».
و كجاست مكافات من سختى رنج بردن ايشان در نگاه داشتن من؟!
«و اين اقتارهما على انفسهما للتوسعه على؟!».
الاقتار: التضييق. و قتر على عياله، اى: ضيق. و فى نسخه ابن ادريس: «اقتارهما» من القتر.
يعنى به ستم بر خود كردن به جهت توسعه و فراخى بر من.
(يعنى:) و كجاست مجازات من ايشان را به تنگ كردن ايشان بر نفس خود به واسطه ى توسعه و فراخى بر من؟!
«هيهات!».
كلمه للبعد. و التاء مفتوحه، و منهم من يكسرها. و روى فى هذا المقام كلا الحركتين.
يعنى: دور است اين حالات ايشان با مكافات و مجازات من ايشان را.
«ما يستوفيان منى حقهما. و لا ادرك ما يجب على لهما. و لا انا بقاض وظيفه خدمتهما».
يعنى: استيفا نمى توانند كرد ايشان از من حق خود را. و ادراك و دريافت نمى توانم كرد آنچه واجب است بر من از براى ايشان. و نمى توانم گزارد وظيفه ى خدمت ايشان را.
«فصل على محمد و آله، و اعنى يا خير من استعين به، و وفقنى يا اهدى من رغب اليه».
پس رحمت فرست بر محمد و آل او، و اعانت و يارى ده مرا، اى بهترين آن كسى كه يارى خواهند به او، و توفيق ده مرا، اى راه نماينده ترين آن كه اراده ى رحمت كرده شود از جناب او.
«و لا تجعلنى فى اهل العقوق للاباء و الامهات».
يقال: عق والده يعق عقوقا.
(يعنى:) و مگردان مرا از آنان كه عاق شوند- يعنى نافرمانى و سركشى نمايند- مر پدران و مادران خود را. چه عقوق والدين از كباير موبقه است.
«يوم تجزى كل نفس ما كسبت و هم لا يظلمون».
روزى كه جزا داده شود هر نفسى به آنچه كسب كرده از طاعت و معصيت و ايشان يعنى عاملان خير و شر ستمديده نشوند- بلكه هر يك از فراخور عمل خود جزا دهند.
«اللهم صل على محمد و آله و ذريته».
ذريه الرجل: اولاده. و يكون واحدا و جمعا. و منه قوله تعالى: (هب لى من لدنك ذريه طيبه). قاله المطرزى فى المغرب.
يعنى: بار خدايا، رحمت فرست بر محمد و آل او و اولاد او.
«و اخصص ابوى بافضل ما خصصت به آباء عبادك المومنين و امهاتهم، يا ارحم الراحمين».
و مخصوص گردان پدر و مادر مرا به فاضلترين آنچه مخصوص گردانيده اى پدران بندگان مومنين خود را و مادران ايشان را، اى بخشاينده ترين بخشايندگان.
«اللهم لا تنسنى ذكرهما فى ادبار صلواتى، و فى كل اناء من آناء ليلى، و فى كل ساعه من ساعات نهارى».
الانى كالى- و الان- بالكسر فالاسكان-: الساعه. و الجمع: آناء.
(يعنى:) بار خدايا، فراموش مگردان مرا از ياد كردن ايشان در اعقاب نمازهاى من و در هر آنى و وقتى از اوقات شب من و در ساعتى از ساعات روز من.
«اللهم صل على محمد و آله. و اغفر لى بدعائى لهما. و اغفر لهما ببرهما بى مغفره حتما».
اى: محتوما لى بها.
(يعنى:) بار خدايا، رحمت كن بر محمد و آل او. و بيامرز مرا به دعا كردن من ايشان را. و بيامرز ايشان را به سبب نيكويى كردن ايشان با من، آمرزشى واجب لازم.
«و ارض عنهما بشفاعتى لهما رضى عزما».
و خشنود باش از ايشان به شفاعت كردن من ايشان را خشنودى لازم جازم كه از روى جزم و قطع بوده باشد.
«و بلغهما بالكرامه مواطن السلامه».
و برسان ايشان را به كرامت خود به محل امن و سلامت كه آن بهشت است.
«اللهم و ان سبقت مغفرتك لهما، فشفعهما فى».
يعنى: بار خدايا، اگر پيشى گيرد آمرزش تو مر ايشان را، پس شفاعت خواه كن ايشان را در حق من.
«و ان سبقت مغفرتك لى فشفعنى فيهما».
و اگر پيشى گيرد آمرزش تو مرا، پس شفاعت خواه كن مرا در حق ايشان.
«حتى نجتمع برافتك فى دار كرامتك و محل مغفرتك و رحمتك».
تا ما همه- يعنى با مادر و پدر- مجتمع شويم به رحمت تو در سراى كرامت تو كه آن بهشت جاودان است و جاى آمرزش تو و رحمت تو است.
«انك ذو الفضل العظيم و المن القديم، و انت ارحم الراحمين».
به درستى كه تو صاحب فضل و عظمت و بزرگى و نعمت قديمى و تو بخشنده ترين بخشايندگانى.
فارسی
و كان من دعائه علیه السلام لابویه
0
0%
(نفر
0)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
