و كان من دعائه عليه السلام فى الرضا اذا نظر الى اصحاب الدنيا
دعاى سى و پنجم در خشنودى نمودن حضرت سيدالساجدين از حضرت پروردگار، چون نظر كردى به اصحاب دنيا و تمتعات ايشان.
«الحمدلله رضى بحكم الله».
«رضى» منصوب على المصدريه. اى: رضيت رضى.
يعنى: سپاس و ستايش مر خداى را كه راضى و خشنودم رضايى شديد به حكم خداى تعالى.
و ببايد دانست كه «رضا» عبارت است از خشنودى بنده از خداوندگار، به اين معنى كه هر اثرى و حكمى كه از او صادر شود، بنده او را مستحسن شمرد. و اين است كه ارباب عرفان گفته اند كه رضا از لوازم محبت باشد. چه، محبت مقتضى آن است كه هر اثر كه از محبوب صادر شود محب او را مستحسن شمرد. و در آثار آورده اند كه: جابر بن عبدالله انصارى كه يكى از اكابر صحابه بود، در آخر عمر به ضعف پيرى و عجز مبتلا شده بود. محمد بن على بن الحسين المعروف بالباقر عليه السلام، به عيادت او رفت و او را از حال او سوال كرد. گفت: در حالتى ام كه پيرى از جوانى و بيمارى از تندرستى و مرگ از زندگانى دوست تر مى دارم. محمد گفت: من بارى چنانم كه اگر مرا پير دارد پيرى دوست دارم، و اگر جوان دارد، جوانى، و اگر بيمار دارد، بيمارى، و اگر تندرست دارد تندرستى، و اگر مرگ دهد، مرگ، و اگر زنده دارد، زندگى. جابر
چون اين سخن بشنيد روى محمد را- عليه السلام- بوسه داد و گفت: صدق رسول الله كه مرا گفت كه: تو يكى از فرزندان مرا ببينى همنام من كه يبقر العلم بقرا كما يبقر الثور الارض. و به اين سبب او را باقر العلوم اولين و آخرين خوانند.
و از اين كلمه معلوم شد كه جابر در مرتبه ى اهل صبر بوده- چه، صبر التذاذ است به مكروه از جهت تصور آنكه معبود جل ذكره ايشان را به آن مكروه از ديگر بندگان خاص گردانيده است و به تازگى ملحوظ نظر او شده اند- و حضرت امام محمدباقر عليه السلام در مرتبه ى اهل رضا.
«شهدت ان الله قسم معايش عباده بالعدل، و اخذ على جميع خلقه بالفضل».
المعايش: جمع المعيشه بلا همز و اصلها معيسه- على مفعله- و الياء المتحركه اصليه، فلا ينقلب فى الجمع همزه. و كذا مكايل و مبايع و نحوهما. و المعيشه هى الحياه الدنيا.
و فى نسخه ابن ادريس: «بالفصل» بالصاد المهمله.
و اخذ، اى: جازى. قاله فى النهايه الاثيريه.
يعنى: گواهى دادم و دانستم كه خداى تعالى قسمت كرده زندگانى دنياى بندگان خود را به داد و عدل، و مجازات و مكافات داد بر جميع خلقان خود به فضل نه به عدل- يا: جزا داد جزايى فاصل.
«اللهم صل على محمد و آله. و لا تفتنى بما اعطيتهم. و لا تفتنهم بما منعتنى
فاحسد خلقك، و اغمط حكمك».
لا تفتنى، اى: لا توقعنى فى الفتنه.
غمط النعمه- بالكسر- يغمطها، اى: بطرها و حقرها. و غمط الناس: الاحتقار لهم و الازراء بهم. و فى الحديث: «انما ذلك من سفه الحق و غمط الناس». يعنى ان يرى الحق سفها و جهلا و يحتقر الناس.
يعنى: بار خدايا رحمت كن بر محمد و آل او. و مينداز مرا در بلا به آنچه داده اى خلقان خود را از اموال و زخارف دنيوى. و به فتنه مينداز ايشان را- به آنچه بازداشته اى از من تا آنكه حسد برم بر خلق تو و حقير شمارم حكم تو را.
«اللهم صل على محمد و آله. و طيب بقضائك نفسى. و وسع بمواقع حكمك صدرى».
بار خدايا، رحمت كن بر محمد و آل او. و خوش گردان و از ناخوشى برهان نفس مرا به قضا و حكم خود- كه درباره ى من جارى ساخته اى از قلت مال و امتعه ى دنيوى. و وسيع گردان سينه ى مرا به محل وقوع حكم خود. يعنى چنان مكن كه به سبب كثرت اموال و زخارف دنيوى، نزد مردم دلتنگ و بدحال بوده باشم.
«وهب لى الثقه لاقر معها بان قضاءك لم يجر الا بالخيره».
«لاقر معها» من قرت عينه تقر و تقر- بالكسر و الفتح-.
و «بان» متعلق ب«الثقه» لا ب«اقر».
و ببخش مرا وثوق و اعتمادى كه قرير العين و مسرور شوم به آنكه قضا و حكم تو جارى نشده الا به نيكويى.
«و اجعل شكرى لك على ما زويت عنى اوفر من شكرى اياك على ما خولتنى».
زويت عنى، اى: طردتنى و منعتنى.
و خولتنى، اى: ملكتنى.
(يعنى:) و بگردان شكر و سپاس كردن من تو را بر آنچه بازداشته اى و منع كرده اى آن را از من- از حطام دنيوى- وافرتر و بيشتر از شكر كردن من تو را بر آنچه عطا كرده اى و مالك گردانيده اى مرا به آن.
«و اعصمنى من ان اظن بذى عدم خساسه او اظن بصاحب ثروه فضلا».
العدم بضم العين و سكون الدال- على وزن القفل- و كذا العدم بالتحريك. و وردت الروايه بهما.
و الثروه: كثره المال.
يعنى: و نگاه دار مرا از اينكه گمان برم به فقير و محتاجى احتياج و زبونى، يا گمان كنم به خداوند توانگرى و مال بسيار افزونى.
«فان الشريف من شرفته طاعتك، و العزيز من اعزته عبادتك».
پس به درستى كه شريف و بزرگ آن كسى است كه شريف گردانيده طاعت و فرمانبردارى تو او را، و عزيز آن كسى است كه عزيز گردانيده عبادت و
پرستش او تو را.
«فصل على محمد و آله، و متعنا بثروه لا تنفد. و ايدنا بعز لا يفقد».
الظاهر ان المراد بقوله: «و متعنا» فى الاخره لا فى الدنيا، بقرينه قوله: «فى ملك الابد».
لا تنفد، اى: لا تفنى. يقال: نفدا الشى ء- بالكسر-: فنى.
يعنى: پس رحمت كن بر محمد و آل او، و ممتع و برخوردارى ده ما را به توانگريى كه آخر و فانى نشود. و قوت ده ما را به عزتى كه مفقود و نابود نگردد- كه آن توانگرى و عزت عبادت است از نعيم جاودانى بهشت.
«و اسرحنا فى ملك الابد».
سرحت فلانا، اى: ارسلته و انطلقت به. و «ملك الابد» عباره عن الجنه. لان ماسواها من الاملاك منصرم و مجذوذ و منقطع.
(يعنى:) و سر ده و رها كن ما را در پادشاهى جاودانى- كه آن بهشت است، چه، غير آن منقطع و زايل است.
«انك الواحد الاحد».
قيل: هما بمعنى واحد، و هو الفرد الذى لا يتحد بشى ء. و قيل: الفرق بينهما ان الواحد نفى الشريك بالنسبه الى الافراد، و الاحد نفى الشريك بالنسبه الى الاجزاء و الابعاض.
يعنى: به درستى كه تويى يگانه كه همتا ندارى، و احدى كه اصلا اجزا و ابعاض ندارى، نه جزء ذهنى و نه جزء خارجى.
«الصمد الذى لم يلد و لم يولد و لم يكن له كفوا احد».
الصمد: الذى يصمد اليه فى الحوائج، اى: يقصد. و اصل الصمد القصد. و قيل هو الباقى بعد فناء الخلق. و قيل: هو الذى لا جوف له، و الذى لا ياكل و لا يشرب و لا ينام.
قال وهب: بعث اهل البصره الى الحسين- عليه السلام- يسالونه عن الصمد.
فقال: ان الله فسره فقال: (لم يلد و لم يولد و لم يكن له كفوا احد). و قوله عليه السلام ايضا يشعر بهذا المعنى.
(يعنى:) «و صمدى» يعنى مقصودى در جميع حوائج و مقاصد «كه نزاده كسى را و زاده نشده از كسى» و اول رد است بر يهود كه گفتند عزير پسر خداست. و ثانى رد است بر نصارا كه گفتند عيسى خداست. «و نيست و نبود مر او را همتا هيچ كس». رد بر مجوس و مشركان عرب است كه گفتند او را كفو هست. و اين افعال هر دو به صيغه ى غايب و حاضر روايت شده. و الله اعلم.
فارسی
و كان من دعائه علیه السلام فى الرضا اذا نظر الى اصحاب الدنیا
0
100%
(نفر
4)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
