و كان من دعائه عليه السلام بخواتيم الخير
دعاى يازدهم كه حضرت سيدالساجدين مواظبت مى فرموده اند در آنكه خاتمه ى اعمال ايشان به خير و خوبى بوده باشد.
«يا من ذكره شرف للذاكرين، و يا من شكره فوز للشاكرين، و يا من طاعته نجاه للمطيعين، صل على محمد و آله».
الفوز: النجاه و الظفر بالخير.
يعنى: اى آن كسى كه ياد كردن او شرف و بزرگى است مر يادكنندگان را، و اى آن كه شكرگزارى و سپاس كردن او رستگارى است مر شكركنندگان را، و اى آنكه طاعت و فرمانبردارى او سبب نجات و ظفر است مر فرمانبرندگان را، رحمت فرست بر محمد و آل او.
«و اشغل قلوبنا بذكرك عن كل ذكر، و السنتنا بشكرك عن كل شكر، و جوارحنا بطاعتك عن كل طاعه».
يعنى: مشغول ساز دلهاى ما را به ياد كردن خود در حالتى كه فارغ باشيم از همه ى يادكردنها. و زبانهاى ما را مشغول گردان به شكرگزارى خود در حالتى كه از شكر كردن ديگران فارغ باشيم. و اندامها و اعضاهاى ما را مشغول ساز به طاعت خود در حالتى كه خالى باشيم از طاعت ديگران.
«فان قدرت لنا فراغا من شغل، فاجعله فراغ سلامه لا تدركنا فيه تبعه، و لا تلحقنا فيه سيئه».
التبعه- بفتح التاء المثناه و كسر الباء الموحده-: ما يتبع الشى ء من النوائب. قال ابن الاثير فى النهايه: و فى حديث قيس بن عاصم يا رسول الله، ما المال قال: الذى ليس فيه تبعه من طالب و لا ضيف. يريد بالتبعه ما تبع المال من نوائب الحقوق.
و السيئه اصله سيوءه است، قلبت الواو ياء و ادغمت الياء فى الياء.
يعنى: پس اگر تقدير كرده اى از براى ما فراغى- يعنى واپرداختنى از كارها- پس بگردان آن فراغت را سالم از آفات كه در پى آن نباشد نائبه و مصيبتى و مظلمه اى كه دريابد ما را و لاحق نشود ما را به آن فراغ بدى- يا: ملالتى، بنابر اختلاف نسختين.
«حتى ينصرف عنا كتاب السيئات بصحيفه خاليه من ذكر سيئاتنا، و يتولى كتاب الحسنات عنا مسرورين بما كتبوا من حسناتنا».
تا برگردند نويسندگان روزنامچه ى اعمال بديهاى ما از ما به كتابى خالى از ذكر سيئات و بديهاى ما، و برگردند نويسندگان روزنامچه ى اعمال حسنات ما از ما، در حالتى كه مسرور و خوشحال باشند به آنچه نوشته اند از نيكوييهاى ما.
«و اذا انقضت ايام حياتنا، و تصرمت مدد اعمارنا، و استحضرتنا دعوتك التى لا بد منها و من اجابتها، فصل على محمد و آله».
التصرم: التقطع. و المدد: جمع مده.
يعنى: چون منقضى شود و بگذرد روزگار زندگانى ما و منتهى شود و به آخر رسد مدتهاى عمر ما و حاضر گردد دعوت تو آنچنان دعوتى كه چاره اى از آن نيست از اجابت كردن آن- كه عبارت از حضور موت و انقطاع تعلق نفس
باشد از اين بدن- پس رحمت فرست بر محمد و آل او.
«و اجعل ختام ما تحصى علينا كتبه اعمالنا توبه مقبوله».
ختام الشى ء: آخره.
(يعنى:) و بگردان آخر آنچه مى شمارند بر ما نويسندگان روزنامه ى اعمال ما توبه اى مقبوله- كه خلعت قبول يافته باشد از جناب الهى.
«لا توقفنا بعدها على ذنب اجترحناه، و لا معصيه اقترفناها».
اى: لا تجعلنا بعد هذه التوبه واقفين على ذنب، اى: عائدين له. لان من فعل ذنبا، فقد وقف عليه و لازمه. و هو كنايه عن طلب العصمه من نقض التوبه و الرجوع عنها.
«توقف» على صيغه المضارع من قولهم: ما اوقفك هاهنا، و اى شى ء اوقفك هاهنا. او من: وقفته على ذنبه، اى: اطلعته عليه. اى: لا تجعلنا بعد هذه التوبه واقفين فى الموقف على ذنب اكتسبناه. او: لا تجعلنا مطلعين على ذنب اكتسبناه. و هذا المعنى ابلغ ذنب.
الاجتراح و الاقتراف بمعنى الاكتساب.
يعنى: بعد از اين توبه ى مقبوله، ما را وامدار در موقف حساب بر آن گناهى كه اكتساب نموده بوديم آن را- يا: ما را مطلع مساز بر آن گناهى و نه بر نافرمانيى كه اندوخته بوديم آن را.
«و لا تكشف عنا سترا سترته على رووس الاشهاد، يوم تبلو اخبار عبادك».
الستر- بالكسر-: واحد الستور. و الستر- بالفتح-: مصدر سترت الشى ء استره، اذا غطيته. و المراد هنا الكسر.
«يوم تبلو اخبار عبادك»، اى: تختبر ما تخبر به الشهود عليهم و ما يقال فيهم من خير و شر.
يعنى: برمدار از ما پرده اى كه پوشيده اى بر معاصى ما در حضور حضار- از جماعت ملائكه و انبيا و ائمه عليهم السلام كه گواهانند بر محقين و مبطلين-
روزى كه مى آزمايى خبرهاى بندگان خود را كه مى گويند در ايمان خود.
«انك رحيم بمن دعاك، و مستجيب لمن ناداك».
به درستى كه تو مهربانى به آن كسى كه تو را خواند. و «مستجيب» به معنى مجيب است. يعنى: اجابت كننده اى مر آن كسى (را) كه تو را ندا كرد در قضاى حوائج.