و كان من دعائه عليه السلام لولده عليه السلام
دعاى بيست و پنجم كه آن حضرت مى فرموده اند در حق ولد خود و فرزندان.
«اللهم و من على ببقاء ولدى».
جميعا بخط الشهيد و عنى به ولدى- بالتحريك- و ولدى- بضم الواو و تسكين اللام- و ولدى- بكسر الواو و تسكين اللام- ايضا. فى الصحاح: الولد يكون واحدا و جمعا. و كذلك الولد بالضم. و قد يكون الولد جمع الولد.
و «من على»، اى: انعم.
يعنى: بار خدايا، و نعمت كن بر من به دير ماندن فرزندان من.
«و باصلاحهم لى، و بامتاعى بهم».
من: امتعت بالشى ء، اى: تمتعت به. و المتاع: كل ما ينتفع به، على ما هو المستفيض عند ائمه اللغه. و لا يبعد على اخذ الامتاع متعديا، جعله هاهنا بمعنى التعمير- من العمر- و الباء فى «بهم» بمعنى مع. اى: بتعميرى معهم. و منه فى
التنزيل الكريم: (يمتعكم متاعا حسنا)، اى: يعمركم و يعشكم فى امن ودعه فى عيشه واسعه راضيه.
(يعنى:) و به اصلاح آوردن ايشان به جهت من و تمتع يافتن و بهره گرفتن من از ايشان- يا: معمر ساختن مرا با ايشان.
«الهى امدد لى فى اعمارهم. و زدلى فى آجالهم».
بار خدايا، بسيار گردان براى انتفاع من عمرهاى ايشان را. و بيفزاى به جهت بهره يافتن من در اجلهاى ايشان.
و «اجل» در اينجا عبارت از مدتى است كه به واسطه ى زندگانى هر يك از افراد بشر مقرر شده، و اگر چه بيشتر اطلاق اجل را در انقطاع آن مدت مى كنند. و از اين كلام ميمنت فرجام معلوم مى شود كه به واسطه ى دعا تاخير در آجال مى شود.
«و رب لى صغيرهم».
و تربيت كن از براى من كوچكهاى ايشان را.
«و قولى ضعيفهم».
و قوت ده از براى من ضعفاى ايشان را.
«و اصح لى ابدانهم و اديانهم و اخلاقهم».
و صحيح دار به جهت من بدنهاى ايشان را- از امراض- و دينهاى ايشان را- از عقايد باطله- و اخلاق ايشان را- از اخلاق ذميمه.
«و عافهم فى انفسهم و فى جوارحهم و فى كل ما عنيت به من امرهم».
عنيت- على البناء للمفعول- اى: اهتممت بشانه.
(يعنى:) و عافيت ده، يعنى دور گردان بدى را از نفس ايشان و در اندامهاى
ايشان و در هر چه مرا اهتمام است بدان از كارهاى ايشان.
«و ادرر لى و على يدى ارزاقهم».
ادرر بالقطع على انه من باب الافعال من الدر- بالفتح- او الدر- بالكسر و يروى بالوصل ايضا على انه من قولهم: الريح يدر السحاب و يستدره، اى: يستجلبه.
(يعنى:) و پيوسته گردان بخشش من ايشان را، و بر دستهاى من بوده باشد روزى ايشان.
«و اجعلهم ابرارا اتقياء بصراء سامعين مطيعين لك».
و بگردان ايشان را نيكان و پرهيزكاران، بينندگان در احوال خود، شنوندگان مر اوامر و نواهى تو، فرمانبرندگان در اوامر و نواهى از جهت امر و نهى تو.
«و لاوليائك محبين مناصحين».
جار و مجرور در محل مفعول واقع شده به محبين و مناصحين بر سبيل تنازع.
يعنى: دوست دارنده و نصيحت كننده مر دوستان تو را.
«و لجميع اعدائك معاندين و مبغضين. آمين».
و مر همه ى دشمنان تو را دشمنى كننده و بغض دارنده بوده باشند.
«آمين» اسم فعل است به معنى استجب. يعنى: بار خدايا، اجابت كن دعاى مرا.
«اللهم اشدد بهم عضدى».
يعنى: بار خدايا، سخت گردان به اين اولاد من بازوى مرا.
«و اقم بهم اودى».
اى: قوم بهم. الاود- بالتحريك-: الاعوجاج. يقال: اود الشى ء- كفرح- اى: اعوج. و اقامه المعوج: تقويمه و تسويته. و فى بعض النسخ: «اقم به» بالضمير المفرد على انه راجع على شد العضد فى «اشدد بهم عضدى».
(يعنى:) و راست گردان به ايشان كجى مرا. يعنى اصلاح آر كار مرا به ايشان. يا: راست گردان به اين سختى عضد، كجى مرا.
«و كثر بهم عددى».
و بسيار گردان به ايشان عدد مرا.
«و زين بهم محضرى».
و زينت ده به ايشان مجلس مرا.
«و احى بهم ذكرى».
و زنده گردان به ايشان ذكر و يادآوردن مرا.
«و اكفنى بهم فى غيبتى».
و كفايت كن مرا به ايشان در غيبت من- كه مرا به نيكى ياد كنند.
و اعنى بهم على حاجتى».
و اعانت و مددكارى كن مرا به ايشان در حالتى كه مرا حاجت و كارى بوده باشد.
«و اجعلهم لى محبين».
و بگردان ايشان را دوست دارنده مرا.
«و على حدبين».
اى: محبين مشفقين. يقال: حدب عليه، اذا عطف. و فى حديث على: «و احدبهم على المسلمين»، اى: اعطفهم و اشفقهم. قاله ابن الاثير فى نهايته.
يعنى: و بر من مشفق و مهربان گردان ايشان را.
«مقبلين مستقيمين لى».
من باب التنازع و حذف المفعول الاول. اى: مقبلين لى مستقيمين لى.
(يعنى:) روآورندگان باشند مرا و بر جاده ى محبت من مستقيم باشند.
«مطيعين غير عاصين و لا عاقين و لا مخالفين و لا خاطئين».
و طاعت و فرمانبرنده باشند مرا، در حالتى كه عصيان نورزند و عقوق ننمايند- چه عصيان و عقوق والدين از كباير است- و مخالفت ننمايند مرا و خطاكار نباشند.
«و اعنى على تربيتهم و تاديبهم و برهم».
و يارى و اعانت ده مرا بر تربيت نمودن ايشان و ادب ياد دادن ايشان و نيكويى كردن با ايشان.
«وهب لى من لدنك معهم اولادا ذكورا. و اجعل ذلك خيرا لى».
و ببخش مرا از نزد خود با ايشان فرزندان نرينه. و بگردان آن را سبب خير و خوبى من.
«و اجعلهم لى عونا على ما سالتك».
و بگردان ايشان را از براى من مددكار بر آنچه سوال كردم تو را از آن.
«و اعذنى و ذريتى من الشيطان الرجيم».
و پناه ده مرا و فرزندان مرا از ديو رانده شده- از رحمت تو، يا رانده شده از نار كوكب، چنانچه سابقا تحقيق نموده شد.
«فانك خلقتنا و امرتنا و نهيتنا و رغبتنا فى ثواب ما امرتنا و رهبتنا عقابه».
پس به درستى كه تو آفريدى ما را و فرمودى ما را به طاعت، و بازداشتى از معاصى، و ترغيب كردى ما را در ثواب آنچه فرمودى ما را به آن، و ترسانيدى ما را از عقاب آنچه منع كردى ما را از آن.
«و جعلت لنا عدوا يكيدنا».
و گردانيدى ما را دشمنى كه مكر مى كند ما را.
«سلطته منا على ما لم تسلطنا عليه منه».
مسلط ساختى او را بر ما به درآمدن بر آنچه مسلط نساختى ما را بر او به چيزى از او.
«اسكنته صدورنا. و اجريته مجارى دمائنا».
بيان للتسلط.
يعنى: جادادى او را در سينه هاى ما- كه وسوسه كند ما را. و جارى گردانيدى او را در رهگذر خونهاى ما. يعنى در رگ و پى ما درآوردى.
«لا يغفل ان غفلنا. و لا ينسى ان نسينا».
غافل نمى شود اگر ما غافل مى شويم. و فراموش نمى كند چيزى را اگر ما فراموش مى كنيم.
«يومننا عقابك. و يخوفنا بغيرك».
فان قيل: كيف قال: «يخوفنا» و نحن لا نشاهده و لا نسمع كلامه؟ قلنا: تخويفه وسوسته بما يخوف. كما تقول: نفسى تخوفنى.
يعنى: ايمن مى سازد ما را از عقوبت تو. و مى ترساند ما را به غير تو.
«ان هممنا بفاحشه، شجعنا عليها».
هم بالشى ء: اراده و قصده.
و الفاحشه كل ما نهى الله عز و جل عنه. و ربما يخص بما يشتد قبحه من الذنوب. و قوله تعالى: (و اللاتى ياتين الفاحشه)، اى: الزنا. و الفواحش عند العرب المقابح.
و شجعه تشجيعا، اى: حمله على الشجاعه.
يعنى: اگر ما اراده كنيم به ناشايستى از اعمال قبيحه، ما را بر آن دلير مى سازد.
«و ان هممنا بعمل صالح، ثبطنا عنه».
ثبطه عن الامر تثبيطا، اذا شغله عنه و عوقه.
(يعنى:) و اگر قصد كنيم به كارى نيكو، بازدارد ما را از آن.
«يتعرض لنا بالشهوات. و ينصب لنا بالشبهات».
متعرض ما مى شود و ما را در معرض آرزوها در مى آورد. و به پاى مى كند از براى ما شبهه ها را- يعنى باطلها را كه شبيه است به حق.
«ان وعدنا كذبنا. و ان منانا اخلفنا».
«كذبنا» بالتخفيف. و «منانا» بالتشديد. اى: وعدنا الامانى و خيل لنا من الامال ما لا يكاد يكون.
منانا، اى: شهانا. و الامانى: ما يتمناه الانسان و يشتهيه.
و الاخلاف فى المستقبل كالكذب فى الماضى. و هو ان يعد عده و لا ينجزها.
(يعنى:) اگر وعده مى دهد ما را دروغ مى كند. و اگر در آرزو و شهوت مى اندازد ما را، خلاف آن مى كند با ما.
«و الا تصرف عنا كيده، يضلنا».
اصله: ان لا، فقلبت النون لاما و ادغمت.
(يعنى:) و اگر بازندارى از ما كيد او را، گمراه مى سازد ما را.
«و الا تقنا خباله يستزلنا».
ايضا اصله: ان لا.
الخبل و الخبال: الفساد. و منه قوله تعالى: (لا يالونكم خبالا)، اى: لا يقصرون فى الناس فسادا. ازل و استزل به بمعنى.
ازله الشيطان، اى: حمله على الزلل، و هو الخطا.
(يعنى:) و اگر نگاه ندارى ما را از فساد، او ما را بر خطا دارد.
«اللهم فاقهر سلطانه عنا بسلطانك حتى تحبسه عنا بكثره الدعاء لك فنصبح من كيده فى المعصومين بك».
اقهر، اى: اكسر. «فنصبح»، اى: نصير.
(يعنى:) بار خدايا، بشكن تسلط او را از ما به غالبيت خود تا بازدارى او را از ما به بسيارى خواندن و طلب رحمت نمودن ما تو را، تا بگرديم ما از كيد و مكر او از جمله ى نگاه داشتگان به سبب تو.
«اللهم اعطنى كل سولى. و اقض لى حوائجى. و لا تمنعنى الاجابه و قد ضمنتها لى».
السوال: ما يسال الانسان.
يعنى: بار خدايا، عطا كن مرا جميع آنچه سوال كردم من. و بر آور حاجتهاى مرا. و بازمدار مرا از اجابت نمودن خود دعوت مرا و حال آنكه ضامن شده اى اجابت را از براى من- حيث قلت:(ادعونى استجب لكم).
«و لا تحجب دعائى عنك و قد امرتنى به».
و بازمدار دعاى مرا از خود و حال آنكه فرموده اى مرا به دعا- چنانچه آيه ى مذكوره دال است بر اين.
«و امنن على بكل ما يصلحنى فى دنياى و آخرتى ما ذكرت منه و ما نسيت، او اظهرت او اخفيت، او اعلنت او اسررت».
الاخفاء: ضد الاعلان. و اعلن الشى ء: اظهره و لم يخفه. و قال الطبرسى فى قوله تعالى: (يعلم السر و اخفى): ان السر ما حدث العبد به غيره فى خفيه. و اخفى منه ما اضمره فى نفسه و لم يحدث غيره. و او للتقسيم.
يعنى: و نعمت ده بر من به هر آنچه اصلاح آورد حال مرا در دنيا و آخرت من، خواه آنچه به خاطر داشته باشم و خواه آنچه فراموش كرده باشم، يا آنچه اظهار نموده باشم يا آنچه پنهان كردم، و آنچه آشكارا كردم يا آنچه
در خفيه كردم.
«و اجعلنى فى جميع ذلك من المصلحين بسوالى اياك، المنجحين بالطلب اليك».
المنجح: اسم فاعل من انجح الرجل فهو منجح، يعنى: صار ذا نجح.
(يعنى:) و بگردان مرا در جميع اين احوال از اصلاح كنندگان حال خود به سبب سوال كردن من تو را، و از ظفر يافتگان به حاجت خود به سبب طلب نمودن حاجات خود از جناب تو.
«غير الممنوعين بالتوكل عليك».
قد روى «غير» بفتح الراء على انه حال من ضمير المفعول فى «اجعلنى»، و بالكسر على انه معطوف على «المنجحين».
و الباء فى «بالتوكل» اما بمعنى من- كما فى قوله تعالى: (يشرب بها عباد الله)، اى: منها- و اما بمعنى فى، اى: غير الممنوعين عن امنياتهم و مبتغياتهم فى توكلهم عليك، و اما للسبب كما فى قرينيها السابقين، اى: بسبب توكلهم عليك.
يعنى: بگردان مرا از ظفر يافتگان در حالتى كه ممنوع نشده باشيم- يا: از ظفريافتگان نه از ممنوعان- به سبب توكل و اعتماد نمودن بر تو.
«المعوذين بالتعوذ بك».
فى نسخه ابن السكون و فى بعض النسخ فى الاول بالمهمله و فى الثانيه
بالمعجمه. و فى بعضها فى الاول ايضا بالمعجمه. و الاصل بالمهمله فيهما. «المعودين» بالدال المهمله على ان يكون اسم مفعول من عود، و هو تفعيل من العاده. و فى نسخه ابن ادريس: «المعوذين» بالذال المعجمه. و هو احسن.
يعنى: پناه داده شدگان باشيم به پناه جستن به تو. يا: از عادت كرده شدگان باشيم به عادت كردن به تو. يعنى عادت ما چنان شود كه مطلب و مقصد خود را از تو درخواست نماييم نه از غير تو.
«الرابحين فى التجاره عليك».
الظاهر ان «على» بمعنى مع، كقوله تعالى: (و آتى المال على حبه)، اى: مع حبه.
يعنى: سودكنندگان باشيم در بازرگانيى كه با تو كنيم.
«المجارين بعزك».
على جمع صيغه المفعول اما بكسر الراء، من: اجاره يجيره، فهذا مجير و ذاك مجار، اذا خفره و آمنه و ادخله فى جواره و امانه و خفارته. او بفتحها، من: جاراه مجاراه، فهذا مجار و ذاك مجارى، اذا جرى معه و ماشاه مماشاه عنايه و كلاءه.
يعنى: زينهار يافتگان باشيم به سبب عزيزى تو. يا: از رفتگان باشيم به راه تو از روى حفظ و حمايت تو.
«الموسع عليهم الرزق الحلال من فضلك الواسع بجودك و كرمك».
از جمله ى آن كسانى باشيم كه گشاده شده باشد بر ايشان روزى حلال از فضل واسع تو به محض جود و كرم تو- نه به استحقاق يا عدل تو.
«المعزين من الذل بك».
عزيز شدگان باشيم از خواريها به سبب تو.
«و المجازين من الظلم بعدلك، و المعافين من البلاء برحمتك».
فى نسخه ابن ادريس: «المجازين» بالزاء المفتوحه من المجازاه. و فى نسخه ابى السكون: «المجارين» بالراء المكسوره، من الاجاره و الخفاره. و بخط الشهيد رحمه الله بالزاى معا، اى: على صيغتى المفعول و الفاعل، اى: الذين يجازيهم على ما اصابهم من الظلم و ينتصف لهم من ظالمهم عدلك، او: الذين لا يجازون من اعتدى عليه و ظلمهم الا بعدلك.
و «المعافين» بفتح الفاء و النون، كالاعلون و المصطفين. و قد مر حكم هذا الجمع فى الدعاء الثانى.
يعنى: پاداش يافتگان باشيم از ظلم ظالمان به عدل تو- يا: زينهار يافتگان باشيم، يا: از آن كسانى باشيم كه مجازات و مكافات داده باشند ايشان را از ظلمى كه بر ايشان شده و انتقام كشيده شده باشد از براى ايشان از ظالمين ايشان عدل تو- و عافيت يافتگان باشيم از بلا و رنج به رحمت تو.
«و المغنين من الفقر بغناك».
بفتح النونين جمع المغنى، كالمصطفين ايضا.
(يعنى:) و توانگر شدگان باشيم از درويشى، به توانگرى تو.
«و المعصومين من الذنوب و الزلل و الخطاء بتقواك».
نگاه داشتگان باشيم از گناهان و لغزشها و خطا كردن به پرهيزكارى تو.
«و الموفقين للخير و الرشد و الصواب بطاعتك».
توفيق يافتگان باشيم از براى خير و راه راست و صواب به فرمانبردارى تو.
«و المحال بينهم و بين الذنوب بقدرتك».
و فى نسخه ابن ادريس: «المحول بينهم»، من: حال الشى ء بينى و بينه حولا،
اى: حجز.
(يعنى:) و از آن كسانى باشيم كه حاجزى و مانعى بوده باشد ميانه ى ايشان و ميان گناهان، به قدرت تو.
«التاركين لكل معصيتك، الساكنين فى جوارك».
و از جمله ى آن كسانى باشيم كه ترك كننده باشند مر همه ى نافرمانى تو را، آرام گيرنده باشند در همسايگى تو- به قرب معنوى به جناب مقدس الهى.
«اللهم اعطنا جميع ذلك بتوفيقك و رحمتك. و اعذنا من عذاب السعير».
بار خدايا، اعطا كن ما را جميع آنچه ما از تو خواستيم به توفيق و رحمت خود و پناه ده ما را از عذاب دوزخ.
«و اعط جميع المسلمين و المسلمات و المومنين و المومنات مثل الذى سالتك لنفسى و لولدى فى عاجل الدنيا و آجل الاخره».
اضافه العاجل و كذا الاجل الى ما يضافان اليه بيانيه.
يعنى: اعطا كن جميع مسلمانان از مردان و زنان و مومنين- يعنى مردان مومن- و زنان مومنه (را) مثل آن چيزى كه من درخواست نمودم از براى خود و از براى فرزندان خود، در عاجل كه دنيا باشد و آجل كه آخرت بوده باشد.
«انك قريب مجيب سميع عليم عفو غفور رووف رحيم».
القريب هو الذى لا يبعد نداء احد عنه.
و المجيب هو الذى يجيب المضطر و يغيث الملهوف اذا دعياه.
و السميع: الذى لا يعزب عن ادراكه مسموع خفى او ظهر.
و العليم هو العالم بالسرائر و الخفيات و تفاصيل المعلومات قبل حدوثها و بعد
وجودها. و العليم مبالغه فى العالم.
و العفو الغفور، هما من ابنيه المبالغه من العفو و المغفره. ففريق من اولى العلم يعتبرون اصل المعنى فيجعلون العفو ابلغ، اذ اصل العفو الطمس و المحو، و الغفر الستر و التغطيه. فالغفور هو الذى يستر ذنوب المذنبين و يغطيها بحلمه. و العفو هو الذى يطمس المعاصى برافته و يمحو السيئات برحمته.
و فريق يقولون: العفو: التجاوز عن الذنب و ترك العقاب عليه. و الغفران: تغطيه المعصيه باسبال ستر الرحمه عليها، ثم التفضل على من اقترفها بالبر و المثوبه. فالغفور لا محاله ابلغ. و لذلك خصت المغفره بالله سبحانه، فلا يقال: غفر السلطان لفلان، و يقال: عفا عنه، و يقال: استغفر الله، و لا يقال: استغفر السلطان. فالله سبحانه عفو يتجاوز عن الذنوب بصفحه و يترك عقاب المذنبين بعفوه، و غفور يستر الاثام و يعامل الاثمين بالرحمه كانهم لم يقاربوا خطيئه.
الرووف: ذو الرافه، و هى شده الرحمه.
و الرحيم هو اسم للذات مع اعتبار الرحمه.
يعنى: «به درستى كه تو قريبى» يعنى نزديكى كه دور نيست خواندن شخصى تو را، «و مجيبى» يعنى اجابت كننده اى دعوت مضطرين و ملهوفين را، «و سميعى» يعنى شنونده اى و پنهان نيست از تو راز و پنهان احدى و يكسان است نزد تو جهر و اخفات و سكوت و نطق، «و عليمى» يعنى دانايى به سراير و پنهانى و پنهان نيست نزد تو ذره اى نه در آسمان و نه در زمين، دانايى به تفصيل معلومات پيش از حدوث آن و بعد از حدوث آن، «و عفوى» يعنى محو مى گردانى گناهان را و ترك مجازات و مكافات بديهاى آن مى كنى، «و غفورى» يعنى بسيار است مغفرت و آمرزش تو، «و رووفى» يعنى بسيار
مهربانى، «و رحيمى» يعنى رحمت كننده اى مومنان را.
«و (آتنا فى الدنيا حسنه، و فى الاخره حسنه. و قنا عذاب النار)».
و عطا كن در اين سراى نيكويى را- يعنى صحت بدن و كفاف عيش و توفيق طاعت را- و در آن سراى نيكويى را- يعنى ثواب و رحمت. و به وجهى ديگر در دعاى مكارم اخلاق شرح كرده شد كه ذكر آن موجب تكرار است.
فارسی
و كان من دعائه علیه السلام لولده علیه السلام
0
0%
(نفر
0)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
