و كان من دعائه عليه السلام فى الاعتذار من تبعات العباد و من التقصير فى حقوقهم و فى فكاك رقبته من النار
دعاى سى و هشتم در عذرخواهى از حقوق مردم و از كوتاهى كردن در اداى حقوق بندگان خدا و در خلاصى خواستن از آتش دوزخ.
«اللهم انى اعتذر اليك من مظلوم ظلم بحضرتى فلم انصره».
يعنى: بار خدايا، به درستى كه من عذر مى خواهم از تو از ستم رسيده اى كه ستم كرده شده بر او در حضور من پس يارى نكردم من او را.
«و من معروف اسدى الى فلم اشكره».
«اسدى»- على صيغه البناء للمفعول من باب الافعال- اى: اعطى الى. و فى بعض النسخ مكان «اسدى»، «ازل». و فى الحديث:«من ازلت اليه نعمه فليشكرها»، اى: اسديت اليه و اعطيها. يقال: ازل فلان الى نعمه او معروفا، اى: اسداها الى. و ازل شيئا من حقى، اى: اعطانى اياه. و منه الزله، و هى ما يوخذ من مائده و يحمل الى صديق. قال صاحب القاموس: عراقيه او عاميه. و الحق انها حجازيه و عربيه خالصه. و اصل ذلك من الزليل. قال ابن الاثير: و هو انتقال الجسم من مكان الى مكان فاستعير لانتقال النعمه من المنعم الى المنعم عليه. يقال:
زلت منه الى فلان نعمه، و ازلها اليه.
يعنى: و عذر مى خواهم از نيكويى كه با من كرده شده باشد و من شكر نكردم آن را.
«و من مسى ء اعتذر الى فلم اعذره».
و از بدكردارى كه عذرخواهى كرده باشد از من و من عذر او را نپذيرفتم.
«و من ذى فاقه سالنى فلم اوثره».
بالثاء المثلثه، ماضيه آثر.
(يعنى:) و از صاحب حاجتى- يعنى محتاجى- كه سوال كرد از من چيزى و من ايثار نكردم او را- يعنى او را بر خود اختيار ننمودم.
«و من حق ذى حق لزمنى لمومن فلم اوفره».
قال المطرزى فى المغرب: وفرت على فلان حقه فاستوفره، اى: وفيته فاستوفاه. و المقام مقام الظرف الساد مسد ثانى مفعول الفعل- اى: لم اوفره عليه- و لكنه محذوف بل منوى. اى: و من حق من حقوق الناس لزمنى لمومن فلم اوفه.
يعنى: و عذر مى خواهم از حق صاحب حقى كه لازم بوده مرا مر مومنى و من وفا نكردم آن حق را بر او بتمامه.
«و من عيب مومن ظهر لى فلم استره».
و از عيب مومنى كه آشكارا شد نزد من پس نپوشانيدم من آن عيب را.
«و من كل اثم عرض لى فلم اهجره».
و از هر گناهى كه عارض شد مرا- يعنى پيش آمد مرا- و من ترك نكردم آن را.
«اعتذر اليك- يا الهى- منهن و من نظائرهن اعتذار ندامه يكون واعظا لما بين يدى من اشباههن».
عذر مى خواهم از تو- اى خداوند من- از اين چيزها كه از پيش گذشت و از نظاير اين- از خطايا- عذرخواستن از روى ندامت و پشيمانى كه پند دهنده باشد مرا از آنچه در پيش من آيد از امثال اين امور كه ديگر مرتكب آن نشوم.
«فصل على محمد و آله، و اجعل ندامتى على ما وقعت فيه من الزلات، و عزمى على ترك ما يعرض لى من السيئات، توبه توجب لى محبتك».
«توبه» منصوبه على انه مفعول ثان لقوله: «اجعل».
(يعنى:) پس رحمت كن بر محمد و آل او، و بگردان پشيمانى مرا بر آنچه افتاده بودم در آن از لغزشها و عزم من بر ترك از گناهان، توبه اى آنچه پيش آيد مرا كه واجب سازد از براى من محبت تو را.
«يا محب التوابين».
اى دوست دارنده ى توبه كاران.
چنانچه در تنزيل كريم فرموده:
(انه يحب التوابين).