آیا بوسیدن ضریح امامان گناه و یا شرک نیست؟

مهر ورزیدن و دوست داشتن پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و خاندانش یکی از اصول اسلام است که قرآن و سنّت بر آن تأکید دارند. قرآن کریم در این باره می‌فرماید:

«قُلْ إِن کانَ آبَاؤُکمْ وَأَبْنَاؤُکمْ وَإِخْوَانُکمْ وَأَزْوَاجُکمْ وَعَشِیرَتُکمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ کسَادَهَا وَمَسَاکنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَیکم مِنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِی سَبِیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّی یأْتِی اللّهُ بِأَمْرِهِ وَاللّهُ لاَ یهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ»[1].

بگو: اگر پدرانتان و فرزندانتان و برادرانتان و همسرانتان و خویشانتان و اموالی که فراهم آورده‌اید و تجارتی که از بی‌رونقی و کسادی‌اش می‌ترسید و خانه‌هایی که به آنها دل خوش کرده‌اید، نزد شما از خدا و پیامبرش و جهاد در راهش محبوب‌ترند، پس منتظر بمانید تا خدا فرمان عذابش را بیاورد؛ و خدا گروه فاسقان را هدایت نمی‌کند.

و در آیه دیگر می‌فرماید:

«فَالَّذِینَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ أُوْلئِک هُمُ الْمُفْلِحُونَ»[2].

پس کسانی که به او ایمان آوردند و او را [در برابر دشمنان] حمایت کردند و یاریش دادند و از نوری که بر او نازل شده پیروی نمودند، فقط آنان رستگارانند.

و درباره محبّت به خاندان رسالت همین کافی است که قرآن آن را به عنوان پاداش رسالت ذکر کرده می‌فرماید:

«قُل لاَ أَسْأَلُکمْ عَلَیهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی»[3].

بگو: از شما [در برابر ابلاغ رسالتم] هیچ پاداشی جز مودّت نزدیکان را [که بنابر روایات بسیار اهل بیت ـ علیهم السلام ـ هستند] نمی‌خواهم.

رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود:

«هرگز یک نفر از شما مؤمن واقعی نخواهد بود مگر این‌که من برای او از فرزندانش و همه مردم محبوب‌تر باشم»[4].

و در سخنی دیگر فرمود:

«مؤمن به شمار نمی‌رود بنده‌ای مگر این‌که مرا بیش از خود دوست بدارد، و فرزندان مرا بیش از فرزندانش، و خاندان مرا افزون از خاندان خود، دوست بدارد»[5].

اظهار ارادت به امامزاده‌ها و بوسیدن ضریح آن‌ها یکی از نشانه‌های محبّت و اظهار ارادت به پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله است و نه تنها شرک نیست، بلکه یکی از شیوه‌های ابراز محبّت و گرامی داشتن مقام و منزلت آنان است و محبّت به پیامبر و عترت پاکش و خاندان بزرگوارش نیمی از ایمان و بلکه تمام ایمان است.

بسیاری از بزرگان دین، بوسیدن قبر یا ضریح را از آداب زیارت برشمرده‌اند به عنوان نمونه مرحوم سید بن طاووس درباره زیارت امام هادی علیه‌السلام می‌فرماید: «ثُمَّ قَبِّل ضَریحَه وَضَعْ خدَّک الاَْیمَنِ عَلَیهِ ثُمَّ الاَْیسَرِ وقُل...»[6] وشیخ مفید رحمه‌الله درباره زیارت مخصوص امام حسین علیه‌السلامدر نیمه ماه رجب که به غفیله نامیده شده می‌فرماید: «... ثمّ قَبِّل الضَّریحَ وتَوَجَّهْ إلی عَلی بْنِ الْحُسَین علیه‌السلام وزُرْه»[7]بنابراین بوسیدن ضریح نشانه عشق و محبت به اولیای الهی است و الاّ خود سنگ و چوب و... ارزشی ندارد اما از آن جهت که منسوب به امام معصوم یا فرزندان آنان است برای زائر ارزش و احترام پیدا می‌کند.

و این عمل ریشه قرآنی و روایی هم دارد مانند:

1 ـ تبرّک جستن و استشفا به پیراهن حضرت یوسف توسط پدربزرگوارش و بازیافتن بینایی چشم که در قرآن بیان شده است[8].

2 ـ تبرّک جستن بنی‌اسرائیل به صندوق و تابوتی که مادر موسی او را در آن گذاشت و به دریا افکند و بعدها به دست بنی‌اسرائیل افتاد و موسی در روزهای آخر عمر خود الواح مقدّس را که احکام خدا بر آن نوشته شده بود به ضمیمه زره خود و یادگاری‌های دیگری در آن نهاد و به وصی خود «یوشع بن نون» سپرد بنی‌اسرائیل در جنگ‌ها آن را با خود می‌بردند و از نظر روانی بسیار برای آنان مؤثر بود[9].

3 ـ تبرّک جستن اصحاب پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله به آب وضوی ایشان[10].

4 ـ تبرّک جستن اصحاب به ظرف غذای پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله[11].

[1]  اعراف 7 : 157 .

 
[2]  شوری 42 : 23 .

 
[3]  میزان الحکمة : 2/972 ، حدیث 3197 ؛ کنز العمال : 70 . 

 
[4]  امالی ، شیخ صدوق : 274 ، حدیث 9 . 

 
[5]  بحار الانوار : 99/65 ، باب 6 ، همین عبارت در مورد زیارت مولی علی  علیه‌السلام نیز آمده است ، بلد الامین : 294 ، سپس ضریح را ببوس و طرف راست صورتت را بر ضریح بگذار . سپس طرف چپ را و بگو . . . 

 
[6]  سپس ضریح را ببوس و رو به علی بن الحسین  علیه‌السلام کرده او را زیارت کن .

 
[7]  «فَلَمَّا أَن جَاءَ الْبَشِیرُ أَلْقَاهُ عَلَی وَجهِهِ فَارْتَدَّ بَصِیراً قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّکمْ إِنِّی أَعْلَمُ مِنَ اللّه‌َ مَا لاَ تَعْلَمُونَ»
یوسف 12 : 96 . 

 
[8]  «وَقَالَ لَهُمْ نَبِیهُمْ إِنَّ آیةَ مُلْکهِ أَن یأْتِیکمُ التَّابُوتُ فِیهِ سَکینَةٌ مِن رَبِّکمْ وَبَقِیةٌ مِمَّا تَرَک آلُ مُوسَی وَآلُ
هَارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلاَئِکةُ إِنَّ فِی ذَلِک لاَیةً لَکمْ إِن کنْتُم مُؤْمِنِینَ»بقره 2 : 248 ؛ تفسیر نمونه : 2/239 ـ 240 . 

 
[9]  صحیح بخاری : 1/33 ؛ مسند احمد : 4/329 ـ 330 . 

 
[10]  صحیح بخاری : 3/35 ؛ مسند احمد : 5/68 . 

 
[11]  مزور : زیارت شونده .