ترجمه مفاتيح الجنان، ص: 932

برآوردن حاجاتش. پس حق تعالی به كرّات می پرسد، و فرشتگان پاسخ می دهند، تا آن كه فرشتگان می گويند:

پروردگارا، ديگر چيزی نمی دانيم، آنگاه خدای كريم می فرمايد: من او را شكر می كنم، چنان كه او مرا شكر كرد، و به فضل خود به سوی او رو می كنم، و رحمت عظيم خود را در قيامت به او می نمايانم! به سند صحيح از حضرت صادق عليه السّلام روايت شده: خدای عالميان، ابراهيم عليه السّلام را برای آن خليل خود گردانيد، كه بسيار بر زمين سجده می كرد. و در حديث معتبر ديگری فرمود: چون نعمتی از نعمتهای خدا را به ياد آوری، و در جايی باشی كه كسی از مخالفان تو را نبيند، چهره خود را به نيّت سجده بر زمين گذار، و اگر در جايی باشی كه مخالفان حاضر باشند، و نتوانی سجده كنی، دست بر پايين شكم خود گذار، و برای تواضع و فروتنی نسبت به خدا به حالت ركوع درآ، و دست بر شكم گذاشتن به خاطر آن است، كه مخالفان گمان كنند، دردی در شكم تو پيدا شده. در روايات متعددی وارد شده: حق تعالی به موسی عليه السّلام خطاب كرد: می دانی تو را برای چه برگزيدم، و از ميان آفريدگانم تنها تو را كليم خود كردم؟ موسی گفت:

پروردگارا نمی دانم، خدا فرمود: برای آن كه بر احوال بندگان توجّه كردم، در ميان ايشان كسی را نديدم، كه در پيشگاه من بيش از تو خشوع آورد، چون تو از نماز فارغ می شوی، دو طرف چهرات را بر خاك می گذاری. به سند موثّق از حضرت رضا عليه السّلام روايت شده: سجده پس از فراغت از نماز واجب، شكر خدا است بر اينكه بنده خود را بر ادا كردن واجب توفيق داده، و كمتر چيزی كه بايد در اين سجده گفته شود، اين است كه سه مرتبه بگويد:

«شكرا للّه» راوی پرسيد: «شكرا للّه» چه معنايی دارد؟ حضرت فرمود: معنايش اين است كه اين سجده از جانب من برای شكر و سپاس خدا است بر اينكه به من توفيق داد به خدمتش برخاستم، و واجب او را ادا كردم، و شكر خدا موجب فزونی نعمت و توفيق طاعت است، و اگر در نماز تقصيری مانده باشد، كه به نافله ها جبران نگشته به وسيله اين سجده جبران می شود. و اما كيفيت اين سجده، مشروط به شرطی نيست به هر شكلی كه صورت گيرد صحيح است، و احوط آن است كه بر زمين انجام گيرد، و اگر بتواند بايد مانند سجده نماز بر هفت عضو سجده كند، و پيشانی را بر آنچه سجده نماز بر آن صحيح است بگذارد، و بهتر آن است كه بر خلاف سجده نماز دستها را بر زمين بخواباند،