راه جلوگيري از تكبر چيست؟

 يكي ديگر از گناهان كبيره و صفات خبيثه، تكبر يا كبر ورزيدن است و آن عبارتست از حالتي كه انسان خود را بالاتر از ديگران بدانند و نسبت به برتري خود نيز اعتقاد داشته باشد. در تكبر بايد پاي شخص ديگر به ميان آيد تا انسان خود را از او برتر و بالاتر ببيند به خلاف عجب كه انسان خودش را ميبيند، اگر چه پاي شخص ديگري درميان نباشد. بنابراين، كبر صفتي است در نفس و باطن انسان، كه اين صفت در ظاهر داراي آثار و ثمراتي است كه باعث حقير شمردن ديگري و برتري بر آن گردد، همانند مضايقه داشتن از همنشيني با او يا هم غذا شدن با او يا امتناع كردن از نشستن كنار او و يا عدم رفاقت با او و انتظار سلام كردن و پيش افتادن از او در راه رفتن و با بي توجهي به او در موقع سخن گفتن و يا به حثارت با او تكلم كردن ميباشد، لذا قرآن مجيد كبر را از گناهاني برشمرده است كه وعده عذاب بر آنها داده است: ليس في جهنم مثوي للمتكبرين؛ آيا نيست در دوزخ آرامگاه تكبر كنندگان. بلي، جاي ايشان دوزخ است. هم چنين قرآن ميفرمايد: قيل ادخلوا ابواب جهنم خالدين فيها فبئس مثوي المتكبرين؛ به آنان گفته ميشود: از درهاي جهنم وارد شويد، جاودانه در آن بمانيد، چه بد جايگاهي است جايگاه متكبران.
و در سوره مؤمن ميفرمايد: كذلك يطبع الله علي كل قلب متكبر جبار؛ اين گونه خداوند بر دل هر متكبر جباري مهر مي نهد. در روايات زيادي نيز، تكبر مذموم شمرده شده است. در روايتي پيامبر گرامي (ص) فرمود: داخل بهشت نميشود هر كه به قدر يك دانه خردل كبر در دل او باشد و فرمودند: كه خداوند عالم فرموده: كبر يا بزرگي رداي من است و عظمت و برتري سزاوار من است پس هر كس خواهد در يكي از اينها با من برابري كند او را به جهنم خواهم افكند. اما راه اين كه انسان دچار تكبر نشود، اين است كه انسان تواضع در پيش گيرد به اين معنا كه انسان با شكست نفسي نگذارد و خود را بالاتر و برتر از ديگري ببيند و لازمه تواضع آن است كه در كردار و گفتار طوري عمل كند كه دلالت بر احترام و اكرام ديگران باشد و بر اين امر مداومت به خرج دهد كه اين بهترين معالجه براي مرض كبر ميباشد كه اخبار زيادي در فضيلت آن وارد شده است. در روايتي پيامبر گرامي (ص) فرمودند: هيچ كس تواضع نكرد مگر اين كه خدا او را بلند گردانيد. توصيه ما در اين مورد اين است كه زندگاني معصومين (ع) خصوصاً پيامبر گرامي (ص) را در برخورد با مردم و انجام كارهاي شخصي در منزل را مطالعه و آنها را الگويي در زندگاني خود قرار دهيد چرا كه قرآن مجيد ميفرمايد: لقد كان لكم في رسول الله اسوة حسنة لمن كان يرجو الله و اليوم الاخر؛ مسلماً براي شما در زندگي، رسول خدا (ص) سرمشق نيكويي بود.