با پيوندها به تحليل مي رسيم و با تحليل ها به رهيافت ها. هر كدام از تحليل ها، مي تواند پيام آور رهيافت يا رهيافت هايي باشد. آن جا كه يوسف (ع) با خواب عزيز مصر، به دو برنامه هفت ساله مي رسد و مصر را از قحطي و گرسنگي نجات مي دهد. چرا نتوان با اين همه پيوند و تحليل، به رهيافت ها و در نتيجه به برنامه ريزي و موضع گيري مناسب رسيد؟!.
اين رهيافت ها (هم چون سيره تربيتي، اخلاقي، اجتماعي، سياسي، اقتصادي و مديريتي آن حضرت)، مي تواند اساس برنامه ريزي هاي راهبردي و كلان جامعه منتظر و حكومت ديني باشد.
1. تبيين فرهنگ عاشورا
اگر ((عاشورا)) پشتوانه فرهنگي ((انتظار)) است؛ پس در جهت تبيين حركت عاشورا و نيز برگزاري هر چه باشكوه تر مراسم عاشورا و معرفي اسوه هاي جاويدان آن، بايد تلاش دو چندان كرد.
خيلي فرق است بين اين كه به ((عاشورا))، به عنوان پشتوانه و عقبه فرهنگي و الهام پذيرِ انتظار نگاه شود؛ يا يك سنت برخاسته از عواطف و احساسات قومي.
رسانه هاي عمومي - به خصوص صدا و سيما -، حوزه هاي علميه و مراكز فرهنگي، نقشي حياتي و اساسي در غنا بخشيدن به اين فرهنگ دارند.
((كربلا)) دانشگاه بزرگي است با كلاس ها و درس هاي بسيار. ابعاد و آموزه هاي اين دانشگاه بزرگ، هنوز هم بر بسياري پوشيده است. بايد در اين درياي عميقِ گسترده پربار، غوّاصاني ماهر و زبردست، به صيد بپردازند تا لؤلؤها و مرواريدهاي گران بهاي آن را به چنگ آورده، در اختيار خواستاران و خريداران قرار دهند.
هنوز هم اين حركت عظيم و منشور بي نهايت، زواياي پنهان و ابعاد گسترده اي دارد كه تنها بر عاشقان رخ مي نمايد. اين غزال گريز پا در كمند هر كس نمي افتد! پرورش يافتگان مكتب مهدوي، امام حسين(ع) را به عنوان معيار ((سلم و حرب)) و منشأ ((الهام پذيري)) مي دانند. بايد اين معيار براي همگان به خوبي تبيين شود.
2. تبيين دين
عصر حسين (ع)، عصر غربت دين بود و عصر انتظار نيز چنين است. قيام حسين و فرزندش مهدي(ع) براي احياي دين است. منتظر مهدي، بايد از دين و ضرورت، قلمرو، و زبان آن و... تحليلي عميق داشته باشد؛ تا در اين عصر - كه عصر شبهات و فتنه ها است - بتواند زمينه ساز حركت مهدي (عج) باشد.
3. الگو سازي
حسين(ع) و يارانش الگوي منتظران اند؛ از اين رو بايد در مباني فكري و ويژگي هاي رفتاري و تربيتي آنان، درنگي شايسته كرد.
4. فرهنگ بسيح
ضرورتِ درگيري و نبرد، بايستگي ((فرهنگ بسيج)) را به عنوان يك راهبرد اساسي، فراروي حكومت ديني قرار مي دهد. تقويت اين نهاد مقدس، زمينه سازي براي ظهور است.
بايد از كساني كه در هشت سال دفاع مقدس، از نبرد نهراسيدند و سختي ها و مشكلات راه را به جان خريدند، تجليل كرد و سينما و ادبيات دفاع مقدس را - نه به عنوان يك تفنن - كه به عنوان يك ضرورت و هدف راهبردي نظام، پي گرفت. بسيج برخاسته از فرهنگ جبهه و شهادت است. و به گفته امام راحل ((مدرسه عشق است)). اين رهيافت شاخصه و معيار اساسي در انتخاب مسؤولان و كارگزاران است. ترويج اين فرهنگ و نهادينه كردن آن، باعث مي شود كه هر كس تكليف خود را با مهدي(ع) روشن كند؛ تا در اوج نبرد با اسبي كه در خيمه مخفي كرده، فرار نكند و مهدي(ع) را همچون حسين(ع) تنها نگذارد.
5. معرفت امام
كساني مي توانند شعار خود را ((يا لثارات الحسين)) قرار دهند كه به مقام ((ابوت با امام)) رسيده باشند تا بتوانند خونخواه او باشند؛ اين ممكن نيست مگر با معرفت به حق امام(ع). شعار ((يا لثارات الحسين)) فقط يك شعار برخاسته از عواطف و عصبيت هاي قومي و نژادي نيست؛ بلكه برخاسته از معرفت به ((حق ولايت امام)) است. اين معرفت، معرفت به حسب و نسب و فضايل آنان نيست؛ بلكه عرفان به حق ولايت آنان است. ((الست اولي بكم من انفكسم)) و ((النبي اولي بالمؤمنين من انفسهم)). آنان از ما به ما آگاه تر و مهربان تراند و از همه كشش هاي نفساني آزادند.
اين شعار، شعار كساني است كه در تولد دوم(1) خود، رسول و امام را به ابوّت برگزيدند و با درك اضطرار به وحي و حجّت، از همه تقليدها، تلقين ها، هوس ها، غريزه ها و... جدا شدند و در اين تولد دوباره، رسول و امام را به عنوان مربي خود انتخاب كردند كه: ((انا و عليٌّ ابوا هذه الامة)).
اين درك از امام و اين آگاهي از حق ولايت ايشان، ما را به مقام ابوّت و در نتيجه خونخواهي آنان مي رساند؛ آن هم نه پدر جسماني من كه پدر روحاني، مربي، هادي و پيشواي من؛ آن هم پدري كه ((مصباح))، ((سفينه))(2)، ((ميزان))(3)، ((وارث))(4)، ((امين))(5) و ((اسوه))(6) است و سبب سعادت و رستگاري(93)، امنيت، حفظ، نجات(7)، عزت، قبولي اعمال(8) من و... است.
اين نگاه به امام و آگاهي از شؤون و آثار ولايت آنان، ثمرات و بارهاي زيادي با خود دارد و فاصله گرفتن از آن، ضررهاي جبران ناپذيري با خود به همراه دارد. از گام هاي اساسي تمامي مراكز فرهنگي و آموزشي، تبيين دقيق اين معنا از امامت - به عنوان ركن ركين اعتقادي انقلاب - است.
6. عزت
((عزّت))، اساس حركت حسيني و مهدوي است و مي تواند اساس سياست راهبردي حكومت ديني در سطح روابط بين المللي باشد. حكومت ديني - به عنوان زمينه ساز دولت كريمه مهدوي - از هرگونه رابطه و مذاكره اي كه شائبه ذلّت داشته باشد، پرهيز مي كند. منتظر ((دولت عزيز)) (تعزّ بها الاسلام و اهله)(9)، خود بايد عزيز باشد. حسين (ع) هم مي فرمود: ((هيهات منّا الذلة)).
7. تنش زدايي
حسين (ع) آغاز كننده جنگ نبود - گرچه دشمن در تيررس او بود - چرا كه درگيري، پس از تبيين و اتمام حجت است؛ آن هم پس از آن كه دشمن آغاز كننده باشد.
منتظران مهدي نيز دو سياست ((عزّت)) و ((تنش زدايي)) را با هم دارند.
8. آمادگي
ضرورت درگيري و نبرد، بايستگي آمادگي و تجهيز را با خود دارد. بايد از الان به فكر عِدّه و عُدّه بود و با تهيه نيرو و اسلحه، در انديشه روز مصاف حق و باطل بود تا اين بار وعده خداوند به دست منتظران تحقّق يابد. آمادگي براي نبرد نهايي، از مهم ترين سياست هاي راهبردي حكومت هاي ديني است.
9. جذب نيرو و تبليغ
آن جا كه حسين(ع) و مهدي(ع) از جذب نيرو و تبليغ دين دست نمي كشند؛ تكليف منتظران و پيروان آنان مشخص است. جذب نيرو و تبليغ در سطح داخلي و خارجي، از تكاليف عمده حكومت هاي ديني، به عنوان زمينه سازان دولت كريمه مهدوي است.
10. اخلاق
فرياد ((هل من ناصر)) حسيني و مهدوي، همواره به گوش مي رسد بايد اين فرياد را پاسخ گفت؛ اما چگونه؟ اميرالمؤمنين(ع) و امام صادق(ع) اين چگونگي را پاسخ مي دهند:
((اعينوني بورع واجتهاد و عفة و سداد(10)؛ با پرهيزكاري و تلاش فراوان و پاكدامني و راستي مرا ياري دهيد)).
((من سرّه ان يكون من اصحاب القائم فلينتظر و ليعمل بالورع و محاسن الاخلاق و هو منتظر(11)؛ كسي كه دوست دارد، از ياران قائم باشد؛ بايد منتظر باشد و در همان حال، از گناهان اجتناب ورزد و خود را به اخلاق نيكو بيارايد.))
ترويج اخلاق و فضايل اخلاقي، به عنوان راهبردي اساسي در حكومت ديني مطرح است. اين سياست كلان و راهبردي به همراه راه كارهاي اجرايي آن مي تواند به عنوان يك هدف و معياري براي نقد تمامي ارگان هاي فرهنگي و آموزشي - تبليغي باشد.
11. عنايت بيشتر به زنان
با توجه به نقش زنان در قيام مهدي(ع) و حضور آنان در دولت كريمه، بايد براي رشد، اعتلا و بالندگي اين قشر مهم و مظلوم در طول تاريخ، سرمايه گذاري جدي صورت گيرد. به نظر مي رسد تاكنون آن گونه كه شايسته و در خور منزلت زنان است، كاري بايسته براي آنان صورت نگرفته است. هنوز در سطح حوزه ها، مراكز علمي - فرهنگي و مديريت هاي مياني و كلان جامعه، نقش زن در حاشيه است. بايد براي تربيت و تحصيل زنان، سرمايه گذاري هاي اساسي صورت گيرد. غفلت از اين نگاه راهبردي، ضرر و زيان هاي جبران ناپذيري به انقلاب اسلامي وارد ساخته است. از اين رو تلاش دو چندان و عزمي جزم، جهت جبران اين ضايعه، مي طلبد.
پی نوشت:
1) لن يلج في ملكوت السماء من لا يولد مرتين)) (از كلمات حضرت مسيح (ع)). به ملكوت آسمان راه نمي يابد؛ مگر كسي كه دو بار متولد شود. تولد اول ما در مُلك است و در اين تولد پدر ما همان پدر شناسنامه اي ما است. با تولد دوم و در آمدن از شكم غريزه ها و تقليدها مي توان به ملكوت آسمان راه يافت و در اين تولد رسول و علي پدر ما و مربي ما هستند.
2) ان الحسين مصباح الهدي و سفينة النجاة)).
3) عليٌ ميزان الاعمال)).
4) اشاره به زيارت وارث كه ائمه(ع) وارث فرهنگ وحي اند و از آن پاسداري كرده و آن را از دستبرد حوادث حفظ مي كنند.
5) اشاره به زيارت امين الله.
6) لكم فيّ اسوة)). از سخنان امام حسين (ع).
7) و فاز الفائزون بولايتكم)) مفاتيح الجنان، زيارت جامعه كبيره.
8) ولاية علي بن ابي طالب حصني فمن دخل حصني امن من عذابي)).
9) بموالاتكم تقبل الطاعة المفترضة)) مفاتيح الجنان، زيارت جامعه كبيره.
10) مفاتيح الجنان، دعاي افتتاح.
11) نهج البلاغه، نامه 45.
12) منتخب الاثر، ص 497.
منبع : مجله ی انتظار
