تفاوت‌هاي عميق بين موحدان و مشركان

قرآن مجيد، در تعابير گوناگون، ميان اهل توحيد و بندگان واقعي و اهل شرک و بندگان طاغوت تفاوت‌هاي اساسي قائل است.

اهل توحيد، نسبت به حقايق عالم داراي عقل فعال هستند؛ ولي اهل شرک نسبت به واقعيت‌هاي هستي، عقلشان بي‌حرکت است و نسبت به حقايق امور هستي، اهل ارزيابي نيستند.

اهل توحيد، منبع خيرند؛ ولي اهل شرک منبع شرند.

اهل توحيد از طريق قلب، بصير و خدامحور هستند؛ ولي اهل شرک، خودبين هستند و جز به منافع بدني و مادي خودشان فکر نمي‌کنند. اهل توحيد، فضايي به گستردگي هستي در اختيار دارند؛ اما اهل شرک، داراي فضاي مادي بسيار محدود هستند. و به تعبير اهل دل، يک طويلۀ آبادي به تناسب پيشرفت تمدن دارند.

پروردگار فرق بين اهل توحيد و بندگان طاغوت را در هر زمينه، گسترده بيان مي‌کند. چون پروردگار جهت‌دهندگان به انسان را غير از حق؛ عناصر مختلفی برشمرده است؛ زيرا گاهی جهت‌دهنده بت زنده مانند فرعون، نمرود، ابوسفيان، و معاويه است كه آنان سردمداران کفر و شرک در اين روزگارند.

گاهی جهت‏دهنده مال يا مقام است و گاهی يك زن، يا يک مرد است.

اگر جهت‏دهي غير خدا باشد، تمام دره‌‌هاي هلاکت در مسير انسان قرار مي‌گيرد.