سقوط نفس

در يك بخش از اين سوره الهى، سخن از سقوط بسيار خطرناك نفس انسانى است. به بيان ساده‏تر، منيّتى كه انسان در پاسخ پرسش ديگران مطرح مى‏كند. اين من به معناى بدن نيست، بلكه به معناى خود طبيعى و انسانى است. اين خود، با آثار فراوانى همراه است كه بدن هم به دنبال همان آثار، عكس العمل نشان مى‏دهد. مجموع عكس العمل‏هاى بدن، مربوط به خود طبيعى است.

خداوند از اين من، به «نفس» تعبير كرده است و آثارى را در قرآن مجيد بيان  
مى‏كند كه هيچ يك از آن‏ها هنگام ولادت انسان، فعليت ندارد، بلكه در مسير حيات و رفتارهاى خانوادگى و فراز و نشيب زندگى، اين آثار پيدا مى‏شوند. داستان آن، از زمان حضرت آدم  عليه‏السلام مطرح بوده است و بعد هم به دايره علم كشيده شده است. در اسلام به اين نفس، توجه بسيار شده است. در اروپا هم از قرن هجدهم ميلادى، موضوع علم روان‏شناسى و روان‏كاوى قرار گرفته است و امروزه از رشته‏هاى علمى سطح بالاى جهان است.

قرآن و روايات، درباره نفس و آثار آن، انصافا سنگ تمام گذاشته و كامل‏ترين رهنمودها را دارند. قرآن مجيد در روان‏كاوى درباره نفس انسانى، يك روان‏كاوى كامل و جامع دارد كه مربيان و عالمان و اساتيد، اگر بر اساس روان‏كاوى قرآن مجيد، از ابتدا با كودكان رفتار كنند، مى‏توانند ابعاد باطنى آنان را تا اندازه‏اى جهت بدهند. روايات هم در اين باره سخن گفته‏اند و گوشه‏اى را خالى نگذاشته‏اند.

خدا در قرآن مى‏فرمايد :

 « الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ »

به راستى كه دين اسلام جامع تمام دستورهاى فردى ، اجتماعى و اخلاقى است.