فارسی
سه شنبه 02 مرداد 1403 - الثلاثاء 15 محرم 1446
قرآن کریم مفاتیح الجنان نهج البلاغه صحیفه سجادیه

0
نفر 0

دعا برای پیروان انبیای الهی

دعا براي پيروان انبياي الهي  
 ‌در‌ اين دعا امام سجاد عليه السلام ‌به‌ ترتيب ‌بر‌ پيروان همه ي انبياي الهي عليهم السلام ‌و‌ ‌به‌ ويژه ‌بر‌ ياران ‌و‌ اصحاب رسول اكرم صلي الله عليه ‌و‌ اله ‌و‌ سلم ‌و‌ پيروان ‌آن‌ حضرت ‌تا‌ روز قيامت دعا نموده ‌و‌ ضمن اشاره ‌به‌ فضايل آنها ، بهترين خواسته ‌ها‌ ‌را‌ ‌در‌ امور معنوي ، دنيوي ‌و‌ اخروي ‌بر‌ آنان ‌از‌ درگاه خداوند متعال تمنا نموده است .  
 
اللهم ‌و‌ أتباع الرسل ‌و‌ مصدقوهم ‌من‌ أهل الأرض بالغيب عند معارضه المعاندين لهم بالتكذيب، ‌و‌ الاشتياق الى المرسلين بحقائق الايمان، ‌فى‌ كل دهر ‌و‌ زمان أرسلت فيه رسولا، ‌و‌ أقمت لأهله دليلا ‌من‌ لدن آدم الى محمد صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم، ‌من‌ ائمه الهدى ‌و‌ قاده أهل التقى على جميعهم السلام، فاذكرهم منك بمغفره ‌و‌ رضوان. خدايا ‌به‌ آمرزش ‌و‌ خشنودى ياد فرما ‌از‌ پيروان راستين انبيا، آنان ‌كه‌ تمامى دعوت ‌و‌ فرمان هاى انبيا ‌را‌ تصديق ‌و‌ عمل كرده ‌و‌ ‌به‌ غيب ايمان آوردند ‌و‌ آنگاه ‌كه‌ ملحدان ‌و‌ كافران ‌به‌ عناد ‌و‌ لجاج ‌با‌ انبيا برخاستند ‌و‌ پيوسته ‌در‌ تكذيب آنان كوشيدند اينان هرگز صحنه ‌را‌ خالى نكرده ‌و‌ گرداگرد آنان ‌را‌ گرفتند ‌و‌ ‌با‌ ايمان حقيقى ‌به‌ آنان عشق ورزيدند. خدايا ‌تو‌ ‌از‌ زمان حضرت آدم ‌تا‌ عصر پيامبر اسلام، ‌در‌ ‌هر‌ برهه ‌اى‌ ‌از‌ زمان رسولى ‌را‌ براى اهل ‌آن‌ ايام فرستادى ‌كه‌ جملگى پيشوايان هدايت ‌و‌ پيشوايان تقوى بودند. – ‌كه‌ درود ‌تو‌ ‌بر‌ آنان باد – ‌پس‌ جملگى آنان ‌را‌ ‌به‌ مغفرت ‌و‌ رضوان خود مشمول فرما!  
 ‌در‌ اين فراز ‌از‌ دعاى امام چند نكته شنيدنى ‌و‌ جالب توجه وجود دارد ‌كه‌ عبارتند از:  
 اول: ايمان، مبدئيت ‌در‌ تصميم گيرى هاى قاطع دارد، لذا عظيم ترين نيرويى است ‌كه‌ ‌مى‌ تواند فطرت راستين انسان ‌را‌ ‌از‌ هفت پرده حجاب ‌ها‌ ‌و‌ پيرايه هاى گوناگون بيرون كشيده ‌و‌ ‌آن‌ ‌را‌ ‌به‌ كار گيرد، ‌به‌ طورى ‌كه‌ ‌هر‌ مانع ‌و‌ مزاحمى ‌را‌ ‌در‌ ‌سر‌ راه خود ناديده ‌مى‌ گيرد ‌و‌ هيچ مانعى توان مقابله ‌با‌ ‌آن‌ ‌را‌ ندارد ‌و‌ ‌تا‌ ‌آن‌ ‌دم‌ ‌كه‌ حيات ‌و‌ روح ‌در‌ كالبد انسان باقى است دست ‌از‌ دفاع ‌از‌ عقيده ‌بر‌ نمى دارد ‌و‌ ‌نه‌ تنها وجود مانع ‌او‌ ‌را‌ مأيوس نمى كند، بلكه ‌با‌ اشتياق تمام ‌در‌ برطرف كردن ‌آن‌ ‌مى‌ كوشد.  
 نكته دوم: ايمان فقط ‌به‌ گفتمان زبانى نيست، بلكه اگر جوهر ‌آن‌ ‌در‌ جان انسان تحقق يابد ‌يك‌ طور شخصيت خاصى ‌را‌ ‌به‌ فرد ‌با‌ ايمان ‌مى‌ بخشد ‌كه‌ جميع حالات وجودى انسان ‌را‌ فرا ‌مى‌ گيرد ‌به‌ طورى ‌كه‌ تكذيب ديگران ‌و‌ عيب جويى بدخواهان مانع ‌او‌ نمى شود ‌و‌ ايمان مستقرى است ‌كه‌ ‌با‌ روح انسانى ‌در‌ آميخته ‌و‌ ‌در‌ ساحت ماهيت متعالى انسان نقش اساسى دارد.  
 نكته سوم ‌آن‌ كه: ايمان، آگاهى ‌و‌ نگرشى است ‌كه‌ فقط ‌از‌ چشم ‌دل‌ ‌و‌ جان برمى آيد ‌و‌ چشم ‌سر‌ توان ديد ‌آن‌ ‌را‌ ندارد، زيرا ‌چه‌ بسيار اشخاصى ‌كه‌ ‌در‌ كنار انبيا ‌و‌ بلكه ‌از‌ نزديكان آنان بودند ‌و‌ هميشه ‌رو‌ ‌در‌ ‌رو‌ ‌و‌ چشم ‌در‌ چشم همديگر داشته اند اما ‌با‌ اين حال ‌از‌ واقعيت ايمان هيچ گونه بهره ‌اى‌ نداشته اند. بنابراين ‌از‌ مجموعه آيات ‌و‌ روايات استفاده ‌مى‌ شود كسانى ‌كه‌ حقيقت ايمان ‌به‌ كام جان آنان نشسته داراى مراتب ‌سه‌ گانه ذيل هستند.  
 1 – مرتبه علم اليقين؛ ‌در‌ اين مرحله شخص علم قطعى ‌به‌ وجود شى ء دارد؛ مانند كسى ‌كه‌ ‌از‌ دور ‌با‌ ديدن دود ‌به‌ وجود آتش ‌پى‌ ‌مى‌ برد.  
 2 – مرتبه عين اليقين؛ ‌در‌ اين مرحله ‌از‌ مرحله ذهن ‌به‌ مرحله شهود ‌مى‌ رسد؛ شهود ‌هم‌ چون كسى ‌كه‌ آتش ‌را‌ لمس كند.  
 3 – مرتبه ‌حق‌ اليقين؛ اين مرحله نصيب كسى است ‌كه‌ ‌از‌ لفظ، عبارت ‌و‌ استدلال جدا شده ‌و‌ ‌به‌ متن واقع رسيده است؛ همانند ‌آن‌ ‌كه‌ ‌در‌ آتش ‍ ‌مى‌ سوزد؛ گويى اين ‌كه‌ خود مرتبه ‌اى‌ ‌از‌ آتش گرديده است.  
 آيه شريفه سوره تكاثر ‌به‌ ‌دو‌ قسم اول اشاره دارد: كلا لو تعلمون علم اليقينَ لترون الجحيمَ ثم لترونها عين اليقين ‌كه‌ آيه اول مربوط ‌به‌ آگاهى مؤ منين ‌در‌ دنيا ‌و‌ آيه دوم مربوط ‌به‌ آخرت است.  
 ‌و‌ ‌به‌ مرتبه سوم ‌در‌ سوره واقعه اشاره شده است: ‌و‌ تصليه جحيمَ ‌ان‌ هذا لهو ‌حق‌ اليقين؛ يعنى آنگاه ‌كه‌ ‌در‌ آتش ‌مى‌ سوزند ‌به‌ ‌حق‌ اليقين دست ‌مى‌ يابند ‌كه‌ جهنم جزاى ناپاكان است.  
 چنان ‌كه‌ ايمان نيز داراى مرتبه ‌اى‌ است ‌كه‌ انسان ‌با‌ تمام وجود خود حقيقت ‌را‌ ‌در‌ ‌مى‌ يابد.  
 
اللهم ‌و‌ أتباع الرسل ‌و‌ مصدقوهم ‌من‌ أهل الأرض بالغيب عند معارضه المعاندين لهم بالتكذيب، ‌و‌ الاشتياق الى المرسلين بحقائق الايمان، ‌فى‌ كل دهر ‌و‌ زمان أرسلت فيه رسولا، ‌و‌ أقمت لأهله دليلا ‌من‌ لدن آدم الى محمد صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم، ‌من‌ ائمه الهدى ‌و‌ قاده أهل التقى على جميعهم السلام، فاذكرهم منك بمغفره ‌و‌ رضوان. خدايا ‌به‌ آمرزش ‌و‌ خشنودى ياد فرما ‌از‌ پيروان راستين انبيا، آنان ‌كه‌ تمامى دعوت ‌و‌ فرمان هاى انبيا ‌را‌ تصديق ‌و‌ عمل كرده ‌و‌ ‌به‌ غيب ايمان آوردند ‌و‌ آنگاه ‌كه‌ ملحدان ‌و‌ كافران ‌به‌ عناد ‌و‌ لجاج ‌با‌ انبيا برخاستند ‌و‌ پيوسته ‌در‌ تكذيب آنان كوشيدند اينان هرگز صحنه ‌را‌ خالى نكرده ‌و‌ گرداگرد آنان ‌را‌ گرفتند ‌و‌ ‌با‌ ايمان حقيقى ‌به‌ آنان عشق ورزيدند. خدايا ‌تو‌ ‌از‌ زمان حضرت آدم ‌تا‌ عصر پيامبر اسلام، ‌در‌ ‌هر‌ برهه ‌اى‌ ‌از‌ زمان رسولى ‌را‌ براى اهل ‌آن‌ ايام فرستادى ‌كه‌ جملگى پيشوايان هدايت ‌و‌ پيشوايان تقوى بودند. – ‌كه‌ درود ‌تو‌ ‌بر‌ آنان باد – ‌پس‌ جملگى آنان ‌را‌ ‌به‌ مغفرت ‌و‌ رضوان خود مشمول فرما!  
 ‌در‌ اين فراز ‌از‌ دعاى امام چند نكته شنيدنى ‌و‌ جالب توجه وجود دارد ‌كه‌ عبارتند از:  
 اول: ايمان، مبدئيت ‌در‌ تصميم گيرى هاى قاطع دارد، لذا عظيم ترين نيرويى است ‌كه‌ ‌مى‌ تواند فطرت راستين انسان ‌را‌ ‌از‌ هفت پرده حجاب ‌ها‌ ‌و‌ پيرايه هاى گوناگون بيرون كشيده ‌و‌ ‌آن‌ ‌را‌ ‌به‌ كار گيرد، ‌به‌ طورى ‌كه‌ ‌هر‌ مانع ‌و‌ مزاحمى ‌را‌ ‌در‌ ‌سر‌ راه خود ناديده ‌مى‌ گيرد ‌و‌ هيچ مانعى توان مقابله ‌با‌ ‌آن‌ ‌را‌ ندارد ‌و‌ ‌تا‌ ‌آن‌ ‌دم‌ ‌كه‌ حيات ‌و‌ روح ‌در‌ كالبد انسان باقى است دست ‌از‌ دفاع ‌از‌ عقيده ‌بر‌ نمى دارد ‌و‌ ‌نه‌ تنها وجود مانع ‌او‌ ‌را‌ مأيوس نمى كند، بلكه ‌با‌ اشتياق تمام ‌در‌ برطرف كردن ‌آن‌ ‌مى‌ كوشد.  
 نكته دوم: ايمان فقط ‌به‌ گفتمان زبانى نيست، بلكه اگر جوهر ‌آن‌ ‌در‌ جان انسان تحقق يابد ‌يك‌ طور شخصيت خاصى ‌را‌ ‌به‌ فرد ‌با‌ ايمان ‌مى‌ بخشد ‌كه‌ جميع حالات وجودى انسان ‌را‌ فرا ‌مى‌ گيرد ‌به‌ طورى ‌كه‌ تكذيب ديگران ‌و‌ عيب جويى بدخواهان مانع ‌او‌ نمى شود ‌و‌ ايمان مستقرى است ‌كه‌ ‌با‌ روح انسانى ‌در‌ آميخته ‌و‌ ‌در‌ ساحت ماهيت متعالى انسان نقش اساسى دارد.  
 نكته سوم ‌آن‌ كه: ايمان، آگاهى ‌و‌ نگرشى است ‌كه‌ فقط ‌از‌ چشم ‌دل‌ ‌و‌ جان برمى آيد ‌و‌ چشم ‌سر‌ توان ديد ‌آن‌ ‌را‌ ندارد، زيرا ‌چه‌ بسيار اشخاصى ‌كه‌ ‌در‌ كنار انبيا ‌و‌ بلكه ‌از‌ نزديكان آنان بودند ‌و‌ هميشه ‌رو‌ ‌در‌ ‌رو‌ ‌و‌ چشم ‌در‌ چشم همديگر داشته اند اما ‌با‌ اين حال ‌از‌ واقعيت ايمان هيچ گونه بهره ‌اى‌ نداشته اند. بنابراين ‌از‌ مجموعه آيات ‌و‌ روايات استفاده ‌مى‌ شود كسانى ‌كه‌ حقيقت ايمان ‌به‌ كام جان آنان نشسته داراى مراتب ‌سه‌ گانه ذيل هستند.  
 1 – مرتبه علم اليقين؛ ‌در‌ اين مرحله شخص علم قطعى ‌به‌ وجود شى ء دارد؛ مانند كسى ‌كه‌ ‌از‌ دور ‌با‌ ديدن دود ‌به‌ وجود آتش ‌پى‌ ‌مى‌ برد.  
 2 – مرتبه عين اليقين؛ ‌در‌ اين مرحله ‌از‌ مرحله ذهن ‌به‌ مرحله شهود ‌مى‌ رسد؛ شهود ‌هم‌ چون كسى ‌كه‌ آتش ‌را‌ لمس كند.  
 3 – مرتبه ‌حق‌ اليقين؛ اين مرحله نصيب كسى است ‌كه‌ ‌از‌ لفظ، عبارت ‌و‌ استدلال جدا شده ‌و‌ ‌به‌ متن واقع رسيده است؛ همانند ‌آن‌ ‌كه‌ ‌در‌ آتش ‍ ‌مى‌ سوزد؛ گويى اين ‌كه‌ خود مرتبه ‌اى‌ ‌از‌ آتش گرديده است.  
 آيه شريفه سوره تكاثر ‌به‌ ‌دو‌ قسم اول اشاره دارد: كلا لو تعلمون علم اليقينَ لترون الجحيمَ ثم لترونها عين اليقين ‌كه‌ آيه اول مربوط ‌به‌ آگاهى مؤ منين ‌در‌ دنيا ‌و‌ آيه دوم مربوط ‌به‌ آخرت است.  
 ‌و‌ ‌به‌ مرتبه سوم ‌در‌ سوره واقعه اشاره شده است: ‌و‌ تصليه جحيمَ ‌ان‌ هذا لهو ‌حق‌ اليقين؛ يعنى آنگاه ‌كه‌ ‌در‌ آتش ‌مى‌ سوزند ‌به‌ ‌حق‌ اليقين دست ‌مى‌ يابند ‌كه‌ جهنم جزاى ناپاكان است.  
 چنان ‌كه‌ ايمان نيز داراى مرتبه ‌اى‌ است ‌كه‌ انسان ‌با‌ تمام وجود خود حقيقت ‌را‌ ‌در‌ ‌مى‌ يابد.  
 
اللهم ‌و‌ أصحاب محمد، خاصه الذين أحسنوا الصحابه، ‌و‌ الذين أبلوا البلاء الحسن ‌فى‌ نصره، ‌و‌ كانفوه، ‌و‌ أسرعوا الى وفادته، ‌و‌ سابقوا الى دعوته، ‌و‌ استجابوا له حيث أسمعهم حجه رسالاته، ‌و‌ فارقوا الأزواج ‌و‌ الأولاد ‌فى‌ اظهار كلمته، ‌و‌ قاتلوا الآباء ‌و‌ الأبناء ‌فى‌ تثبيت نبوته ‌و‌ انتصروا به. خداوندا بويژه (درود بفرست) ‌بر‌ اصحاب پيمبر اسلام صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم آنان ‌كه‌ (از ويژگى خاصى برخوردار بودند) ‌و‌ ‌به‌ بهترين وجه يار ‌و‌ ياور پيغمبر اكرم صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم بودند ‌و‌ ‌در‌ يارى ‌او‌ ‌از‌ هرگونه كوششى دريغ نكردند ‌و‌ ‌در‌ امتحان هاى سخت ‌به‌ بهترين وجه موفق شدند.  
 ‌و‌ ‌آن‌ گاه ‌كه‌ پيغمبر اكرم ‌به‌ آنان روى آورد، ‌به‌ سرعت ‌به‌ طرف ‌او‌ رفته ‌و‌ دعوت ‌او‌ ‌را‌ پذيرفتند ‌و‌ آنگاه ‌كه‌ نشانه هاى رسالت خود ‌را‌ ‌به‌ آنان ارايه نمود ‌به‌ نبوت ‌او‌ اقرار كردند ‌و‌ ‌به‌ جهت پيشرفت رسالت ‌او‌ ‌از‌ خاندان ‌و‌ خانمان خود جدا شدند ‌و‌ زن ‌و‌ فرزند دست گير آنان نشد ‌و‌ آنگاه ‌كه‌ ضرورت ايجاب ‌مى‌ كرد پدر كافر ‌را‌ فرزند ‌با‌ ايمان ‌مى‌ كشت ‌و‌ نيز ‌در‌ حالت اضطرارى پدر مؤ ‌من‌ ‌با‌ فرزند كافر ‌مى‌ جنگيد ‌و‌ ‌در‌ محبت حضرتش ‌آن‌ چنان غرق شده بودند ‌كه‌ گويى خود ‌را‌ نمى شناختند ‌و‌ پيوسته ‌در‌ تثبيت رسالت ‌او‌ كوشش ‍ داشته ‌و‌ ‌به‌ بركت ‌او‌ ‌به‌ پيروزى رسيدند.  
 ياران پيغمبر اكرم صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم آنگاه ‌كه‌ ‌در‌ بيعت خود راه ايمان ‌به‌ ‌او‌ ‌را‌ يافتند، مورد ‌بى‌ مهرى نزديكان خود قرار گرفته ‌و‌ ‌از‌ جانب ايشان طرد شدند، لذا رشته قرابت ‌و‌ خويشاوندى آنان گسيخته شد.  
 اينان ‌به‌ خاطر خداى خود همه چيز ‌را‌ ترك كردند ‌و‌ ‌از‌ هيچ گونه تبليغ ‌و‌ رساندن دعوت حضرت ‌حق‌ ‌به‌ مردم ‌و‌ جمع كردن آنان ‌در‌ اطراف پيغمبر دريغ نكردند.  
 بنابراين ‌از‌ ترك ديار ‌و‌ كشور ‌و‌ پناهنده شدن ‌در‌ كشورهاى ديگر خوددارى ننمودند ‌و‌ نيز فراخى معيشت ‌و‌ زندگى ‌پر‌ رونق ‌را‌ رها كرده ‌و‌ ‌به‌ جهت پيش ‍ برد اهداف بلند خود، ‌به‌ زندگى هاى سخت ‌تن‌ دادند ‌و‌ ‌به‌ خاطر عزت دين ‌و‌ آبروى ‌آن‌ ظلم هاى بسيارى ‌را‌ متحمل شدند.  
 ‌در‌ اين فراز ‌از‌ دعا نيز نكات قابل توجه ‌و‌ جالبى وجود دارد ‌كه‌ عبارتند از:  
 نكته اول: مسأله آزمايش است ‌كه‌ ‌در‌ آياتى ‌از‌ قرآن كريم اشاره شده است.  
 البته بايد توجه داشت ‌كه‌ انتخاب احسن داشتن معيار سلامت روح انسانى نيست، بلكه آنچه دليل ‌بر‌ صحت ‌و‌ استقامت روحى است. آزمايش هايى است ‌كه‌ ‌در‌ موارد گوناگون دامن گير انسان ‌مى‌ شود ‌و‌ ‌مى‌ بايست انسان ‌به‌ وظيفه خود عمل كند.  
 ‌و‌ لذا ‌در‌ قرآن كريم ‌مى‌ فرمايد: ‌و‌ لنبونك بشى ء ‌من‌ الخوف ‌و‌ الجوع ‌و‌ نقص ‌من‌ الاموال ‌و‌ الانفس ‌و‌ الثمرات ‌و‌ بشر الصابرين.  
 ‌و‌ راستى ياران نبى اكرم ‌به‌ بهترين وجه امتياز آوردند ‌و‌ ‌از‌ عهده تمامى اين آزمايش ‌ها‌ برآمدند.  
 نكته دوم: اصحاب ‌آن‌ حضرت افراد سست عنصرى نبودند ‌كه‌ ‌در‌ مقابل ‌هر‌ ادعايى ‌سر‌ تعظيم فرود آورند، بلكه ‌در‌ مقابل حجت ‌و‌ دليل تسليم ‌مى‌ شدند ‌و‌ لذا فرمود: قبول آنان ‌پس‌ ‌از‌ استماع حجت ‌و‌ استدلال بود ‌و‌ آنان مردم شديد الانفعالى نبودند، بلكه ‌در‌ پذيرش حجت ‌با‌ كمال دقت عمل ‌مى‌ كردند ‌و‌ ‌تا‌ دليل ‌را‌ لمس نمى نمودند، تسليم نمى شدند.  
 نكته سوم: آنچه ‌را‌ ‌كه‌ ‌با‌ احتياط كامل بدست آورده بودند، ‌در‌ حفظ ‌و‌ نگهدارى ‌آن‌ پايدارى فوق العاده ‌از‌ خود نشان ‌مى‌ دادند ‌كه‌ مايه عبرت آيندگان ‌در‌ تاريخ گرديد.  
 ‌از‌ اين ‌رو‌ ‌در‌ مقابل پيش آمدهاى بسيار سخت ‌كه‌ ‌هر‌ مقاوم نستوه ‌را‌ ‌از‌ پاى ‌در‌ ‌مى‌ آورد ايستادند؛ پيش آمد هايى ‌از‌ قبيل:  
 1 – دورى ‌از‌ فرزند، زن ‌و‌ خاندان؛  
 2 – كارزار ‌با‌ فرزندان ‌و‌ ‌يا‌ پدران؛  
 3 – طرد شدن آنان ‌از‌ طرف فاميل ‌و‌ عشيره؛  
 4 – خروج ‌از‌ كشور ‌و‌ پناهنده شدن ‌به‌ كشور همسايه؛  
 5 – ابتلا ‌به‌ ننگى معيشت، فقر ‌و‌ رها كردن باغ ‌و‌ زمين ‌و‌ سرمايه؛  
 6 – ابتلا ‌به‌ شكنجه هاى سخت ‌از‌ طرف كفار؛  
 7 – ‌از‌ دست دادن عزيزان ‌و‌ فرزندان خود ‌در‌ راه خدا؛  
 ‌كه‌ تاريخ ‌بر‌ همه ‌آن‌ ‌ها‌ كاملا گواه است.  
 افرادى؛ ‌هم‌ چون عمار ‌و‌ پدرش ياسر ‌و‌ مادرش سميه، خباب ‌بن‌ ارت، صهيب – ‌و‌ بلال -، عثمان ‌بن‌ مظعون، ابى ذر ‌و‌ امثال آنان جملگى ‌از‌ افراد مجاهد ‌فى‌ سبيل الله بودند ‌و‌ ‌هر‌ كدام داراى تاريخ زندگى عجيب ‌و‌ خواندنى ‌و‌ عبرت آموز هستند ‌كه‌ همه دشوارى هاى گوناگون ‌را‌ بجان خريدند ‌تا‌ دين خدا پابرجا بماند.  
 ولى بايد دانست ‌كه‌ تمامى اين تحمل ‌ها‌ ‌و‌ صبرها نشأت گرفته ‌از‌ محبت ‌ها‌ ‌و‌ مودت ‌ها‌ بود ‌كه‌ آيات ذيل ‌به‌ ‌آن‌ ‌ها‌ اشاره دارد:  
 لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبون ‌و‌ آيه شريفه ‌و‌ يطمعون الطعام على حبه مسكينا ‌و‌ يتيما ‌و‌ اسيرا ‌و‌ آيه شريفه ‌ى‌ ‌و‌ الذين آمنوا اشد حبا لله ‌و‌ آيه فسوف يأتى الله بقوم يحبهم ‌و‌ يحبونه ‌و‌ آيه ‌و‌ ‌ما‌ جعل الله لرجل ‌من‌ قلبين ‌فى‌ جوفه ‌و‌ آيه ‌قل‌ ‌ان‌ كان آباؤ ‌كم‌ ‌و‌ أبناؤ ‌كم‌ ‌و‌ اخوانكم ‌و‌ أزواجكم ‌و‌ عشيرتكم ‌و‌ أموال اقترفتموها ‌و‌ تجاره تخشون كسادها ‌و‌ مساكن ترضونها أحب اليكم ‌من‌ الله ‌و‌ رسوله ‌و‌ جهاد ‌فى‌ سبيله فتربصوا حتى يأتى الله بأمره  
 ‌با‌ ‌دو‌ قبله ‌در‌ ره مقصود نتوان ‌زد‌ قدم  
 ‌يا‌ هواى دوست بايد، ‌يا‌ هواى خويشتن  
 ولى اگر كسى فهميد ‌كه‌ ‌هر‌ پيش آمد بزرگ ‌و‌ كوچك فقط ‌در‌ اختيار خداست قهرا ‌جز‌ توسل ‌به‌ خدا راهى ديگر نمى جويد ‌و‌ محبت ‌او‌ ‌جز‌ ‌به‌ مؤ ثر حقيقى، ‌به‌ چيز ديگرى تعلق نمى گيرد ‌و‌ هرگز ‌بر‌ ‌در‌ ارباب ‌بى‌ مروت دنيا روى نمى آورد مگر ‌با‌ اين توهم غلط ‌كه‌ ‌مى‌ توان ‌از‌ غير خدا مددى جست.  
 ولى اگر كسى فهميد كه: ‌لا‌ يملكون لأنفسهم ضرا ‌و‌ ‌لا‌ نفعا ‌و‌ ‌لا‌ يملكون موتا ‌و‌ ‌لا‌ حيوه ‌و‌ لانشورا ‌و‌ نيز فهميد كه: ‌و‌ ‌لا‌ تدع ‌من‌ دون الله ‌ما‌ ‌لا‌ ينفعك ‌و‌ ‌لا‌ يضرك قهرا محبت ‌او‌ فقط منحصر ‌به‌ خدا خواهد بود.  
 ‌و‌ ‌در‌ اينجا مناسب است ‌تا‌ نكته جالبى ‌را‌ ‌از‌ حضرت سيدنا الاستاد علامه ‌ى‌ طباطبائى رحمه الله راجع ‌به‌ حب، بيان كنيم.  
 ايشان فرمودند: حب ‌در‌ حقيقت رابطه ‌اى‌ وجودى بين محب ‌و‌ محبوب است. مثلا انسان غذابى ‌را‌ دوست دارد ‌و‌ ‌سر‌ علاقه ‌اش‌ ‌آن‌ است ‌كه‌ غذا تعلق ‌به‌ قوه هاضمه ‌و‌ جاذبه دارد ‌و‌ اگر قوه غاذيه ‌در‌ انسان نبود هرگز علاقه ‌او‌ ‌به‌ غذا مفهومى نداشت؛ ‌پس‌ ‌در‌ واقع غذا ‌را‌ ‌از‌ ‌آن‌ نظر ‌كه‌ فعل براى قوه غاذيه است ‌مى‌ خواهد ‌و‌ بايد دانست ‌به‌ طور مطلق ‌هر‌ ‌چه‌ ‌را‌ ‌كه‌ دوست داريم، حتى معلمى ‌كه‌ ‌به‌ ‌ما‌ ‌مى‌ آموزد، ‌يا‌ خدمت گزارى ‌كه‌ ‌به‌ ‌ما‌ خدمت ‌مى‌ كند جملگى ‌در‌ اثر رابطه وجودى بين ‌ما‌ ‌و‌ محبوب ماست ‌و‌ اين نظام وجودى ‌در‌ ‌يك‌ معنى دقيق ‌تر‌ برگشت ‌مى‌ كند ‌به‌ رابطه على ‌و‌ معلولى ‌كه‌ علت، معلول خود ‌را‌ دوست دارد ‌و‌ معلول ‌كه‌ همه چيز خود ‌را‌ ‌از‌ علت ‌مى‌ داند ‌و‌ تمام حقيقتش وابسته ‌و‌ متعلق ‌به‌ علت است ‌از‌ صميم وجودش ‍ ‌به‌ علت خود عشق ‌مى‌ ورزد ‌و‌ ‌در‌ راه محبت ‌او‌ خود ‌را‌ ‌مى‌ بازد، همانند پروانه ‌اى‌ ‌كه‌ تمام عشقش سوختن، پرپر شدن ‌و‌ ‌در‌ پاى معشوق افتادن ‌و‌ جان ‌به‌ راه محبوب نثار كردن است.  
 
اللهم ‌و‌ أصحاب محمد، خاصه الذين أحسنوا الصحابه، ‌و‌ الذين أبلوا البلاء الحسن ‌فى‌ نصره، ‌و‌ كانفوه، ‌و‌ أسرعوا الى وفادته، ‌و‌ سابقوا الى دعوته، ‌و‌ استجابوا له حيث أسمعهم حجه رسالاته، ‌و‌ فارقوا الأزواج ‌و‌ الأولاد ‌فى‌ اظهار كلمته، ‌و‌ قاتلوا الآباء ‌و‌ الأبناء ‌فى‌ تثبيت نبوته ‌و‌ انتصروا به. خداوندا بويژه (درود بفرست) ‌بر‌ اصحاب پيمبر اسلام صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم آنان ‌كه‌ (از ويژگى خاصى برخوردار بودند) ‌و‌ ‌به‌ بهترين وجه يار ‌و‌ ياور پيغمبر اكرم صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم بودند ‌و‌ ‌در‌ يارى ‌او‌ ‌از‌ هرگونه كوششى دريغ نكردند ‌و‌ ‌در‌ امتحان هاى سخت ‌به‌ بهترين وجه موفق شدند.  
 ‌و‌ ‌آن‌ گاه ‌كه‌ پيغمبر اكرم ‌به‌ آنان روى آورد، ‌به‌ سرعت ‌به‌ طرف ‌او‌ رفته ‌و‌ دعوت ‌او‌ ‌را‌ پذيرفتند ‌و‌ آنگاه ‌كه‌ نشانه هاى رسالت خود ‌را‌ ‌به‌ آنان ارايه نمود ‌به‌ نبوت ‌او‌ اقرار كردند ‌و‌ ‌به‌ جهت پيشرفت رسالت ‌او‌ ‌از‌ خاندان ‌و‌ خانمان خود جدا شدند ‌و‌ زن ‌و‌ فرزند دست گير آنان نشد ‌و‌ آنگاه ‌كه‌ ضرورت ايجاب ‌مى‌ كرد پدر كافر ‌را‌ فرزند ‌با‌ ايمان ‌مى‌ كشت ‌و‌ نيز ‌در‌ حالت اضطرارى پدر مؤ ‌من‌ ‌با‌ فرزند كافر ‌مى‌ جنگيد ‌و‌ ‌در‌ محبت حضرتش ‌آن‌ چنان غرق شده بودند ‌كه‌ گويى خود ‌را‌ نمى شناختند ‌و‌ پيوسته ‌در‌ تثبيت رسالت ‌او‌ كوشش  داشته ‌و‌ ‌به‌ بركت ‌او‌ ‌به‌ پيروزى رسيدند.  
 ياران پيغمبر اكرم صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم آنگاه ‌كه‌ ‌در‌ بيعت خود راه ايمان ‌به‌ ‌او‌ ‌را‌ يافتند، مورد ‌بى‌ مهرى نزديكان خود قرار گرفته ‌و‌ ‌از‌ جانب ايشان طرد شدند، لذا رشته قرابت ‌و‌ خويشاوندى آنان گسيخته شد.  
 اينان ‌به‌ خاطر خداى خود همه چيز ‌را‌ ترك كردند ‌و‌ ‌از‌ هيچ گونه تبليغ ‌و‌ رساندن دعوت حضرت ‌حق‌ ‌به‌ مردم ‌و‌ جمع كردن آنان ‌در‌ اطراف پيغمبر دريغ نكردند.  
 بنابراين ‌از‌ ترك ديار ‌و‌ كشور ‌و‌ پناهنده شدن ‌در‌ كشورهاى ديگر خوددارى ننمودند ‌و‌ نيز فراخى معيشت ‌و‌ زندگى ‌پر‌ رونق ‌را‌ رها كرده ‌و‌ ‌به‌ جهت پيش ‍ برد اهداف بلند خود، ‌به‌ زندگى هاى سخت ‌تن‌ دادند ‌و‌ ‌به‌ خاطر عزت دين ‌و‌ آبروى ‌آن‌ ظلم هاى بسيارى ‌را‌ متحمل شدند.  
 ‌در‌ اين فراز ‌از‌ دعا نيز نكات قابل توجه ‌و‌ جالبى وجود دارد ‌كه‌ عبارتند از:  
 نكته اول: مسأله آزمايش است ‌كه‌ ‌در‌ آياتى ‌از‌ قرآن كريم اشاره شده است.  
 البته بايد توجه داشت ‌كه‌ انتخاب احسن داشتن معيار سلامت روح انسانى نيست، بلكه آنچه دليل ‌بر‌ صحت ‌و‌ استقامت روحى است. آزمايش هايى است ‌كه‌ ‌در‌ موارد گوناگون دامن گير انسان ‌مى‌ شود ‌و‌ ‌مى‌ بايست انسان ‌به‌ وظيفه خود عمل كند.  
 ‌و‌ لذا ‌در‌ قرآن كريم ‌مى‌ فرمايد: ‌و‌ لنبونك بشى ء ‌من‌ الخوف ‌و‌ الجوع ‌و‌ نقص ‌من‌ الاموال ‌و‌ الانفس ‌و‌ الثمرات ‌و‌ بشر الصابرين.  
 ‌و‌ راستى ياران نبى اكرم ‌به‌ بهترين وجه امتياز آوردند ‌و‌ ‌از‌ عهده تمامى اين آزمايش ‌ها‌ برآمدند.  
 نكته دوم: اصحاب ‌آن‌ حضرت افراد سست عنصرى نبودند ‌كه‌ ‌در‌ مقابل ‌هر‌ ادعايى ‌سر‌ تعظيم فرود آورند، بلكه ‌در‌ مقابل حجت ‌و‌ دليل تسليم ‌مى‌ شدند ‌و‌ لذا فرمود: قبول آنان ‌پس‌ ‌از‌ استماع حجت ‌و‌ استدلال بود ‌و‌ آنان مردم شديد الانفعالى نبودند، بلكه ‌در‌ پذيرش حجت ‌با‌ كمال دقت عمل ‌مى‌ كردند ‌و‌ ‌تا‌ دليل ‌را‌ لمس نمى نمودند، تسليم نمى شدند.  
 نكته سوم: آنچه ‌را‌ ‌كه‌ ‌با‌ احتياط كامل بدست آورده بودند، ‌در‌ حفظ ‌و‌ نگهدارى ‌آن‌ پايدارى فوق العاده ‌از‌ خود نشان ‌مى‌ دادند ‌كه‌ مايه عبرت آيندگان ‌در‌ تاريخ گرديد.  
 ‌از‌ اين ‌رو‌ ‌در‌ مقابل پيش آمدهاى بسيار سخت ‌كه‌ ‌هر‌ مقاوم نستوه ‌را‌ ‌از‌ پاى ‌در‌ ‌مى‌ آورد ايستادند؛ پيش آمد هايى ‌از‌ قبيل:  
 1 – دورى ‌از‌ فرزند، زن ‌و‌ خاندان؛  
 2 – كارزار ‌با‌ فرزندان ‌و‌ ‌يا‌ پدران؛  
 3 – طرد شدن آنان ‌از‌ طرف فاميل ‌و‌ عشيره؛  
 4 – خروج ‌از‌ كشور ‌و‌ پناهنده شدن ‌به‌ كشور همسايه؛  
 5 – ابتلا ‌به‌ ننگى معيشت، فقر ‌و‌ رها كردن باغ ‌و‌ زمين ‌و‌ سرمايه؛  
 6 – ابتلا ‌به‌ شكنجه هاى سخت ‌از‌ طرف كفار؛  
 7 – ‌از‌ دست دادن عزيزان ‌و‌ فرزندان خود ‌در‌ راه خدا؛  
 ‌كه‌ تاريخ ‌بر‌ همه ‌آن‌ ‌ها‌ كاملا گواه است.  
 افرادى؛ ‌هم‌ چون عمار ‌و‌ پدرش ياسر ‌و‌ مادرش سميه، خباب ‌بن‌ ارت، صهيب – ‌و‌ بلال -، عثمان ‌بن‌ مظعون، ابى ذر ‌و‌ امثال آنان جملگى ‌از‌ افراد مجاهد ‌فى‌ سبيل الله بودند ‌و‌ ‌هر‌ كدام داراى تاريخ زندگى عجيب ‌و‌ خواندنى ‌و‌ عبرت آموز هستند ‌كه‌ همه دشوارى هاى گوناگون ‌را‌ بجان خريدند ‌تا‌ دين خدا پابرجا بماند.  
 ولى بايد دانست ‌كه‌ تمامى اين تحمل ‌ها‌ ‌و‌ صبرها نشأت گرفته ‌از‌ محبت ‌ها‌ ‌و‌ مودت ‌ها‌ بود ‌كه‌ آيات ذيل ‌به‌ ‌آن‌ ‌ها‌ اشاره دارد:  
 لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبون ‌و‌ آيه شريفه ‌و‌ يطمعون الطعام على حبه مسكينا ‌و‌ يتيما ‌و‌ اسيرا ‌و‌ آيه شريفه ‌ى‌ ‌و‌ الذين آمنوا اشد حبا لله ‌و‌ آيه فسوف يأتى الله بقوم يحبهم ‌و‌ يحبونه ‌و‌ آيه ‌و‌ ‌ما‌ جعل الله لرجل ‌من‌ قلبين ‌فى‌ جوفه ‌و‌ آيه ‌قل‌ ‌ان‌ كان آباؤ ‌كم‌ ‌و‌ أبناؤ ‌كم‌ ‌و‌ اخوانكم ‌و‌ أزواجكم ‌و‌ عشيرتكم ‌و‌ أموال اقترفتموها ‌و‌ تجاره تخشون كسادها ‌و‌ مساكن ترضونها أحب اليكم ‌من‌ الله ‌و‌ رسوله ‌و‌ جهاد ‌فى‌ سبيله فتربصوا حتى يأتى الله بأمره  
 ‌با‌ ‌دو‌ قبله ‌در‌ ره مقصود نتوان ‌زد‌ قدم  
 ‌يا‌ هواى دوست بايد، ‌يا‌ هواى خويشتن  
 ولى اگر كسى فهميد ‌كه‌ ‌هر‌ پيش آمد بزرگ ‌و‌ كوچك فقط ‌در‌ اختيار خداست قهرا ‌جز‌ توسل ‌به‌ خدا راهى ديگر نمى جويد ‌و‌ محبت ‌او‌ ‌جز‌ ‌به‌ مؤ ثر حقيقى، ‌به‌ چيز ديگرى تعلق نمى گيرد ‌و‌ هرگز ‌بر‌ ‌در‌ ارباب ‌بى‌ مروت دنيا روى نمى آورد مگر ‌با‌ اين توهم غلط ‌كه‌ ‌مى‌ توان ‌از‌ غير خدا مددى جست.  
 ولى اگر كسى فهميد كه: ‌لا‌ يملكون لأنفسهم ضرا ‌و‌ ‌لا‌ نفعا ‌و‌ ‌لا‌ يملكون موتا ‌و‌ ‌لا‌ حيوه ‌و‌ لانشورا ‌و‌ نيز فهميد كه: ‌و‌ ‌لا‌ تدع ‌من‌ دون الله ‌ما‌ ‌لا‌ ينفعك ‌و‌ ‌لا‌ يضرك قهرا محبت ‌او‌ فقط منحصر ‌به‌ خدا خواهد بود.  
 ‌و‌ ‌در‌ اينجا مناسب است ‌تا‌ نكته جالبى ‌را‌ ‌از‌ حضرت سيدنا الاستاد علامه ‌ى‌ طباطبائى رحمه الله راجع ‌به‌ حب، بيان كنيم.  
 ايشان فرمودند: حب ‌در‌ حقيقت رابطه ‌اى‌ وجودى بين محب ‌و‌ محبوب است. مثلا انسان غذابى ‌را‌ دوست دارد ‌و‌ ‌سر‌ علاقه ‌اش‌ ‌آن‌ است ‌كه‌ غذا تعلق ‌به‌ قوه هاضمه ‌و‌ جاذبه دارد ‌و‌ اگر قوه غاذيه ‌در‌ انسان نبود هرگز علاقه ‌او‌ ‌به‌ غذا مفهومى نداشت؛ ‌پس‌ ‌در‌ واقع غذا ‌را‌ ‌از‌ ‌آن‌ نظر ‌كه‌ فعل براى قوه غاذيه است ‌مى‌ خواهد ‌و‌ بايد دانست ‌به‌ طور مطلق ‌هر‌ ‌چه‌ ‌را‌ ‌كه‌ دوست داريم، حتى معلمى ‌كه‌ ‌به‌ ‌ما‌ ‌مى‌ آموزد، ‌يا‌ خدمت گزارى ‌كه‌ ‌به‌ ‌ما‌ خدمت ‌مى‌ كند جملگى ‌در‌ اثر رابطه وجودى بين ‌ما‌ ‌و‌ محبوب ماست ‌و‌ اين نظام وجودى ‌در‌ ‌يك‌ معنى دقيق ‌تر‌ برگشت ‌مى‌ كند ‌به‌ رابطه على ‌و‌ معلولى ‌كه‌ علت، معلول خود ‌را‌ دوست دارد ‌و‌ معلول ‌كه‌ همه چيز خود ‌را‌ ‌از‌ علت ‌مى‌ داند ‌و‌ تمام حقيقتش وابسته ‌و‌ متعلق ‌به‌ علت است ‌از‌ صميم وجودش ‍ ‌به‌ علت خود عشق ‌مى‌ ورزد ‌و‌ ‌در‌ راه محبت ‌او‌ خود ‌را‌ ‌مى‌ بازد، همانند پروانه ‌اى‌ ‌كه‌ تمام عشقش سوختن، پرپر شدن ‌و‌ ‌در‌ پاى معشوق افتادن ‌و‌ جان ‌به‌ راه محبوب نثار كردن است.  
 
و كانوا منطوين على محبته يرجون تجاره لن تبور ‌فى‌ مودته ‌و‌ الذين هجرتهم العشائر اذ تعلقوا بعروته ‌و‌ انتفت منهم القرابات اذ سكنوا ‌فى‌ ظل قرابته فلا تنس لهم اللهم ‌ما‌ تركوا لك ‌و‌ فيك ‌و‌ أرضهم ‌من‌ رضوانك ‌و‌ بما حاشوا الخلق عليك ‌و‌ كانوا مع رسولك دعاه لك اليك ‌و‌ اشكرهم على هجرهم فيك ديار قومهم ‌و‌ خروجهم ‌من‌ سعه المعاش الى ضيقه ‌و‌ ‌من‌ كثرت ‌فى‌ اعزاز دينك ‌من‌ مظلومهم. خدايا ‌آن‌ دسته ‌از‌ اصحاب پيامبر صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم ‌كه‌ ‌به‌ دوستى ‌آن‌ بزرگوار ‌دل‌ بسته بودند ‌و‌ ‌در‌ جان آنان اميد ‌به‌ تجارتى بود ‌كه‌ هرگز ‌به‌ سبب دوستى پيامبر اكرم ضررپذير نبود، زيرا چنان ‌به‌ پيامبر اكرم گرويدند ‌كه‌ ‌در‌ سايه قرابت ‌و‌ خويشاوندى ‌با‌ ‌او‌ ‌هر‌ گونه علاقه خويشاوندى ديگرى ‌را‌ بريدند – خدايا آنچه آنان ‌به‌ خاطر ‌تو‌ ‌و‌ ‌در‌ راه ‌تو‌ ‌از‌ ‌آن‌ گذشتند، ‌از‌ نظر دور مدار ‌و‌ آنان ‌را‌ ‌با‌ رضاى خود خشنود گردان؛ زيرا آنان ‌از‌ خلق بريدند ‌و‌ ‌به‌ ‌تو‌ گرويدند ‌و‌ همراه ‌با‌ پيامبر ‌تو‌ خلق ‌را‌ ‌به‌ سوى ‌تو‌ خواندند – ‌و‌ جزاى شكرانه خود ‌را‌ نسبت ‌به‌ مهاجرت ‌از‌ ديارشان ‌و‌ بجهت ظلم زيادى ‌كه‌ ‌در‌ راه ‌تو‌ تحمل كردند نصيبشان گردان.  
 ظرف ‌دل‌ ‌و‌ جان اگر ‌در‌ تعلق ‌به‌ محبوب لبريز ‌و‌ ‌در‌ هماهنگى عاشق ‌و‌ معشوق اشباع گردد، ‌آن‌ ‌دل‌ خود ‌به‌ خود ‌به‌ روى غير بسته شده ‌و‌ ‌از‌ توجه ‌به‌ ديگرى بيزار ‌و‌ نسبت ‌به‌ ‌هر‌ جلوه ‌اى‌ روى گردان است؛ چنين فردى نسبت ‌به‌ آنچه ‌از‌ نظر همه مردمان ايده ‌آل‌ ‌و‌ جزو آرزوهاى آنان باشد سخت گريزان است. آنكه ‌از‌ همه چيز جدا گشته ‌تا‌ ‌به‌ محبوب ‌و‌ معشوق رسيده، چگونه قابل تصور است ‌كه‌ ‌از‌ جلوه محبوب روى گرداند ‌و‌ ‌به‌ آنچه ‌از‌ ‌او‌ فرار كرده روى آورد، هرگز باور كردنى نيست ‌و‌ لذا آنچه ‌از‌ ياران رسول الله صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم شنيده ‌و‌ خوانده ايم، جملگى قابل قبول بوده ‌و‌ مطابق ‌با‌ راه ‌و‌ رسم عشق ‌و‌ ايمان است ‌كه‌ اميدواريم خداى متعال نصيب ‌ما‌ نيز بگرداند.  
 
و كانوا منطوين على محبته يرجون تجاره لن تبور ‌فى‌ مودته ‌و‌ الذين هجرتهم العشائر اذ تعلقوا بعروته ‌و‌ انتفت منهم القرابات اذ سكنوا ‌فى‌ ظل قرابته فلا تنس لهم اللهم ‌ما‌ تركوا لك ‌و‌ فيك ‌و‌ أرضهم ‌من‌ رضوانك ‌و‌ بما حاشوا الخلق عليك ‌و‌ كانوا مع رسولك دعاه لك اليك ‌و‌ اشكرهم على هجرهم فيك ديار قومهم ‌و‌ خروجهم ‌من‌ سعه المعاش الى ضيقه ‌و‌ ‌من‌ كثرت ‌فى‌ اعزاز دينك ‌من‌ مظلومهم. خدايا ‌آن‌ دسته ‌از‌ اصحاب پيامبر صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم ‌كه‌ ‌به‌ دوستى ‌آن‌ بزرگوار ‌دل‌ بسته بودند ‌و‌ ‌در‌ جان آنان اميد ‌به‌ تجارتى بود ‌كه‌ هرگز ‌به‌ سبب دوستى پيامبر اكرم ضررپذير نبود، زيرا چنان ‌به‌ پيامبر اكرم گرويدند ‌كه‌ ‌در‌ سايه قرابت ‌و‌ خويشاوندى ‌با‌ ‌او‌ ‌هر‌ گونه علاقه خويشاوندى ديگرى ‌را‌ بريدند – خدايا آنچه آنان ‌به‌ خاطر ‌تو‌ ‌و‌ ‌در‌ راه ‌تو‌ ‌از‌ ‌آن‌ گذشتند، ‌از‌ نظر دور مدار ‌و‌ آنان ‌را‌ ‌با‌ رضاى خود خشنود گردان؛ زيرا آنان ‌از‌ خلق بريدند ‌و‌ ‌به‌ ‌تو‌ گرويدند ‌و‌ همراه ‌با‌ پيامبر ‌تو‌ خلق ‌را‌ ‌به‌ سوى ‌تو‌ خواندند – ‌و‌ جزاى شكرانه خود ‌را‌ نسبت ‌به‌ مهاجرت ‌از‌ ديارشان ‌و‌ بجهت ظلم زيادى ‌كه‌ ‌در‌ راه ‌تو‌ تحمل كردند نصيبشان گردان.  
 ظرف ‌دل‌ ‌و‌ جان اگر ‌در‌ تعلق ‌به‌ محبوب لبريز ‌و‌ ‌در‌ هماهنگى عاشق ‌و‌ معشوق اشباع گردد، ‌آن‌ ‌دل‌ خود ‌به‌ خود ‌به‌ روى غير بسته شده ‌و‌ ‌از‌ توجه ‌به‌ ديگرى بيزار ‌و‌ نسبت ‌به‌ ‌هر‌ جلوه ‌اى‌ روى گردان است؛ چنين فردى نسبت ‌به‌ آنچه ‌از‌ نظر همه مردمان ايده ‌آل‌ ‌و‌ جزو آرزوهاى آنان باشد سخت گريزان است. آنكه ‌از‌ همه چيز جدا گشته ‌تا‌ ‌به‌ محبوب ‌و‌ معشوق رسيده، چگونه قابل تصور است ‌كه‌ ‌از‌ جلوه محبوب روى گرداند ‌و‌ ‌به‌ آنچه ‌از‌ ‌او‌ فرار كرده روى آورد، هرگز باور كردنى نيست ‌و‌ لذا آنچه ‌از‌ ياران رسول الله صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم شنيده ‌و‌ خوانده ايم، جملگى قابل قبول بوده ‌و‌ مطابق ‌با‌ راه ‌و‌ رسم عشق ‌و‌ ايمان است ‌كه‌ اميدواريم خداى متعال نصيب ‌ما‌ نيز بگرداند.  
 
و كانوا منطوين على محبته يرجون تجاره لن تبور ‌فى‌ مودته ‌و‌ الذين هجرتهم العشائر اذ تعلقوا بعروته ‌و‌ انتفت منهم القرابات اذ سكنوا ‌فى‌ ظل قرابته فلا تنس لهم اللهم ‌ما‌ تركوا لك ‌و‌ فيك ‌و‌ أرضهم ‌من‌ رضوانك ‌و‌ بما حاشوا الخلق عليك ‌و‌ كانوا مع رسولك دعاه لك اليك ‌و‌ اشكرهم على هجرهم فيك ديار قومهم ‌و‌ خروجهم ‌من‌ سعه المعاش الى ضيقه ‌و‌ ‌من‌ كثرت ‌فى‌ اعزاز دينك ‌من‌ مظلومهم. خدايا ‌آن‌ دسته ‌از‌ اصحاب پيامبر صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم ‌كه‌ ‌به‌ دوستى ‌آن‌ بزرگوار ‌دل‌ بسته بودند ‌و‌ ‌در‌ جان آنان اميد ‌به‌ تجارتى بود ‌كه‌ هرگز ‌به‌ سبب دوستى پيامبر اكرم ضررپذير نبود، زيرا چنان ‌به‌ پيامبر اكرم گرويدند ‌كه‌ ‌در‌ سايه قرابت ‌و‌ خويشاوندى ‌با‌ ‌او‌ ‌هر‌ گونه علاقه خويشاوندى ديگرى ‌را‌ بريدند – خدايا آنچه آنان ‌به‌ خاطر ‌تو‌ ‌و‌ ‌در‌ راه ‌تو‌ ‌از‌ ‌آن‌ گذشتند، ‌از‌ نظر دور مدار ‌و‌ آنان ‌را‌ ‌با‌ رضاى خود خشنود گردان؛ زيرا آنان ‌از‌ خلق بريدند ‌و‌ ‌به‌ ‌تو‌ گرويدند ‌و‌ همراه ‌با‌ پيامبر ‌تو‌ خلق ‌را‌ ‌به‌ سوى ‌تو‌ خواندند – ‌و‌ جزاى شكرانه خود ‌را‌ نسبت ‌به‌ مهاجرت ‌از‌ ديارشان ‌و‌ بجهت ظلم زيادى ‌كه‌ ‌در‌ راه ‌تو‌ تحمل كردند نصيبشان گردان.  
 ظرف ‌دل‌ ‌و‌ جان اگر ‌در‌ تعلق ‌به‌ محبوب لبريز ‌و‌ ‌در‌ هماهنگى عاشق ‌و‌ معشوق اشباع گردد، ‌آن‌ ‌دل‌ خود ‌به‌ خود ‌به‌ روى غير بسته شده ‌و‌ ‌از‌ توجه ‌به‌ ديگرى بيزار ‌و‌ نسبت ‌به‌ ‌هر‌ جلوه ‌اى‌ روى گردان است؛ چنين فردى نسبت ‌به‌ آنچه ‌از‌ نظر همه مردمان ايده ‌آل‌ ‌و‌ جزو آرزوهاى آنان باشد سخت گريزان است. آنكه ‌از‌ همه چيز جدا گشته ‌تا‌ ‌به‌ محبوب ‌و‌ معشوق رسيده، چگونه قابل تصور است ‌كه‌ ‌از‌ جلوه محبوب روى گرداند ‌و‌ ‌به‌ آنچه ‌از‌ ‌او‌ فرار كرده روى آورد، هرگز باور كردنى نيست ‌و‌ لذا آنچه ‌از‌ ياران رسول الله صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم شنيده ‌و‌ خوانده ايم، جملگى قابل قبول بوده ‌و‌ مطابق ‌با‌ راه ‌و‌ رسم عشق ‌و‌ ايمان است ‌كه‌ اميدواريم خداى متعال نصيب ‌ما‌ نيز بگرداند.  
 
و كانوا منطوين على محبته يرجون تجاره لن تبور ‌فى‌ مودته ‌و‌ الذين هجرتهم العشائر اذ تعلقوا بعروته ‌و‌ انتفت منهم القرابات اذ سكنوا ‌فى‌ ظل قرابته فلا تنس لهم اللهم ‌ما‌ تركوا لك ‌و‌ فيك ‌و‌ أرضهم ‌من‌ رضوانك ‌و‌ بما حاشوا الخلق عليك ‌و‌ كانوا مع رسولك دعاه لك اليك ‌و‌ اشكرهم على هجرهم فيك ديار قومهم ‌و‌ خروجهم ‌من‌ سعه المعاش الى ضيقه ‌و‌ ‌من‌ كثرت ‌فى‌ اعزاز دينك ‌من‌ مظلومهم. خدايا ‌آن‌ دسته ‌از‌ اصحاب پيامبر صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم ‌كه‌ ‌به‌ دوستى ‌آن‌ بزرگوار ‌دل‌ بسته بودند ‌و‌ ‌در‌ جان آنان اميد ‌به‌ تجارتى بود ‌كه‌ هرگز ‌به‌ سبب دوستى پيامبر اكرم ضررپذير نبود، زيرا چنان ‌به‌ پيامبر اكرم گرويدند ‌كه‌ ‌در‌ سايه قرابت ‌و‌ خويشاوندى ‌با‌ ‌او‌ ‌هر‌ گونه علاقه خويشاوندى ديگرى ‌را‌ بريدند – خدايا آنچه آنان ‌به‌ خاطر ‌تو‌ ‌و‌ ‌در‌ راه ‌تو‌ ‌از‌ ‌آن‌ گذشتند، ‌از‌ نظر دور مدار ‌و‌ آنان ‌را‌ ‌با‌ رضاى خود خشنود گردان؛ زيرا آنان ‌از‌ خلق بريدند ‌و‌ ‌به‌ ‌تو‌ گرويدند ‌و‌ همراه ‌با‌ پيامبر ‌تو‌ خلق ‌را‌ ‌به‌ سوى ‌تو‌ خواندند – ‌و‌ جزاى شكرانه خود ‌را‌ نسبت ‌به‌ مهاجرت ‌از‌ ديارشان ‌و‌ بجهت ظلم زيادى ‌كه‌ ‌در‌ راه ‌تو‌ تحمل كردند نصيبشان گردان.  
 ظرف ‌دل‌ ‌و‌ جان اگر ‌در‌ تعلق ‌به‌ محبوب لبريز ‌و‌ ‌در‌ هماهنگى عاشق ‌و‌ معشوق اشباع گردد، ‌آن‌ ‌دل‌ خود ‌به‌ خود ‌به‌ روى غير بسته شده ‌و‌ ‌از‌ توجه ‌به‌ ديگرى بيزار ‌و‌ نسبت ‌به‌ ‌هر‌ جلوه ‌اى‌ روى گردان است؛ چنين فردى نسبت ‌به‌ آنچه ‌از‌ نظر همه مردمان ايده ‌آل‌ ‌و‌ جزو آرزوهاى آنان باشد سخت گريزان است. آنكه ‌از‌ همه چيز جدا گشته ‌تا‌ ‌به‌ محبوب ‌و‌ معشوق رسيده، چگونه قابل تصور است ‌كه‌ ‌از‌ جلوه محبوب روى گرداند ‌و‌ ‌به‌ آنچه ‌از‌ ‌او‌ فرار كرده روى آورد، هرگز باور كردنى نيست ‌و‌ لذا آنچه ‌از‌ ياران رسول الله صلى الله عليه ‌و‌ آله ‌و‌ سلم شنيده ‌و‌ خوانده ايم، جملگى قابل قبول بوده ‌و‌ مطابق ‌با‌ راه ‌و‌ رسم عشق ‌و‌ ايمان است ‌كه‌ اميدواريم خداى متعال نصيب ‌ما‌ نيز بگرداند.  
 
اللهم ‌و‌ أوصل الى التابعين لهم باحسان، الذين يقولون ربنا اغفرلنا ‌و‌ ‌لا‌ خواننا الذين سبقونا بالايمان خير جزائك، الذين قصدوا سمتهم ‌و‌ تحروا ‌و‌ جهتهم ‌و‌ مضوا على شاكلتهم لم يثنهم ريب ‌فى‌ بصيرتهم ‌و‌ لم يختلجهم ‌شك‌ ‌فى‌ قفو آثارهم ‌و‌ الأيتمام بهدايه منارهم مكانفين ‌و‌ موازرين لهم يدينون بدينهم ‌و‌ يهتدون بهديهم يتفقون عليهم ‌و‌ ‌لا‌ يتهونهم فيما أدو اليهم. پروردگارا بهترين جزاى خود ‌را‌ ‌بر‌ تابعين صحابه نازل بفرما ‌كه‌ پيوسته نسبت ‌به‌ گذشتگان ياد خير داشته ‌و‌ دعا ‌مى‌ كردند ‌و‌ ‌مى‌ گفتند ‌كه‌ خدايا ‌ما‌ ‌را‌ ‌و‌ ‌آن‌ برادران ايمانى ‌كه‌ ‌بر‌ ‌ما‌ سبقت گرفته اند ‌را‌ مشمول رحمت ‌و‌ مغفرت خود قرار ده.  
 تابعين كسانى بودند ‌كه‌ ‌در‌ طريق صحابه قدم برداشته ‌و‌ ‌به‌ سيره حسنه ‌ى‌ آنان اقتدا كردند ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌كه‌ آنان انتخاب كرده، انتخاب نمودند ‌و‌ ‌بر‌ حسب رفتار ايشان رفتار كردند ‌و‌ هيچ گاه ‌در‌ بصيرت ‌و‌ بينايى آنان ‌شك‌ نداشته ‌و‌ ‌در‌ پيروى ‌و‌ اقتدا ‌به‌ آثار ‌آن‌ ‌ها‌ ترديدى ‌به‌ خود راه ندادند. ‌با‌ آنان هماهنگ ‌و‌ مساعد بوده ‌و‌ ‌به‌ دين آنان معتقد ‌و‌ ‌هم‌ چنان ‌در‌ راه مستقيم آنان حركت نموده ‌و‌ ‌شك‌ ‌در‌ صدق ‌و‌ درستى آنان نداشتند.  
 نكته جالب توجه ‌در‌ اين فراز ‌از‌ دعاى امام، ياد خيرى است ‌كه‌ ‌از‌ تابعين نسبت ‌به‌ صحابه انجام ‌مى‌ گيرد؛ تابعينى ‌كه‌ خود ‌به‌ تمام وجود ‌در‌ ‌خط‌ سلف صالح بوده اند ‌و‌ هرگز ‌در‌ طريق زندگى خود هيچ گونه ‌شك‌ ‌و‌ ريبى ‌را‌ ‌به‌ خود راه نمى دادند. قرآن كريم اين گونه گذشتگان ‌را‌ ستوده ‌و‌ اين چنين فرموده ‌كه‌ آيندگان نسبت ‌به‌ آنان چنين گويند: ربنا اغفرلنا ‌و‌ لأ خواننا الذين سبقونا بالايمان ‌و‌ ‌لا‌ تجعل ‌فى‌ قلوبنا غلا للذين آمنوا ‌هر‌ اجتماعى ‌به‌ گذشته ‌و‌ آيين خود مرتبط است ‌و‌ قطعات تاريخ هرگز گسسته ‌از‌ يكديگر نمى باشد، اگر ‌چه‌ اين رابطه دقيق ‌در‌ دست ‌هر‌ كسى نيست ‌و‌ توهمات غلط ‌در‌ اين راه بسيار است، ولى نمى توان انكار كرد ‌كه‌ تاريخ بمعنى آنچه ‌در‌ خارج جارى بوده، ‌نه‌ آنچه ‌را‌ ‌كه‌ ‌يك‌ تاريخ دان تحليل ‌مى‌ كند؛ زيرا تاريخ همانند روح سارى ‌در‌ وقايع جهان است ‌كه‌ مسير حوادث ‌را‌ تعيين ‌مى‌ كند، بدان معنى ‌كه‌ گذشته ‌ها‌ پيوسته حالت آماده سازى براى حوادث آينده ‌را‌ دارد، ‌به‌ عبارت ديگر جريان گذشته ‌در‌ بستر تاريخ آبستن پيدايش پديده هاى بعدى است ‌كه‌ ‌در‌ فلسفه ‌از‌ ‌آن‌ ‌به‌ علت اعدادى تعبير ‌مى‌ نمايند، لذا صحت عمل ‌و‌ رفتار آنان موجب شده ‌كه‌ دعا ‌بر‌ گذشتگان ‌از‌ مؤ منين مورد امضاى قرآن كريم ‌و‌ ائمه هدى قرار گيرد ‌و‌ نسل بعد قدم ‌به‌ قدم ‌به‌ هدايت آنان ‌با‌ خاطر جمع ‌و‌ اطمينان تمام حركت كند.  
 
اللهم ‌و‌ أوصل الى التابعين لهم باحسان، الذين يقولون ربنا اغفرلنا ‌و‌ ‌لا‌ خواننا الذين سبقونا بالايمان خير جزائك، الذين قصدوا سمتهم ‌و‌ تحروا ‌و‌ جهتهم ‌و‌ مضوا على شاكلتهم لم يثنهم ريب ‌فى‌ بصيرتهم ‌و‌ لم يختلجهم ‌شك‌ ‌فى‌ قفو آثارهم ‌و‌ الأيتمام بهدايه منارهم مكانفين ‌و‌ موازرين لهم يدينون بدينهم ‌و‌ يهتدون بهديهم يتفقون عليهم ‌و‌ ‌لا‌ يتهونهم فيما أدو اليهم. پروردگارا بهترين جزاى خود ‌را‌ ‌بر‌ تابعين صحابه نازل بفرما ‌كه‌ پيوسته نسبت ‌به‌ گذشتگان ياد خير داشته ‌و‌ دعا ‌مى‌ كردند ‌و‌ ‌مى‌ گفتند ‌كه‌ خدايا ‌ما‌ ‌را‌ ‌و‌ ‌آن‌ برادران ايمانى ‌كه‌ ‌بر‌ ‌ما‌ سبقت گرفته اند ‌را‌ مشمول رحمت ‌و‌ مغفرت خود قرار ده.  
 تابعين كسانى بودند ‌كه‌ ‌در‌ طريق صحابه قدم برداشته ‌و‌ ‌به‌ سيره حسنه ‌ى‌ آنان اقتدا كردند ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌كه‌ آنان انتخاب كرده، انتخاب نمودند ‌و‌ ‌بر‌ حسب رفتار ايشان رفتار كردند ‌و‌ هيچ گاه ‌در‌ بصيرت ‌و‌ بينايى آنان ‌شك‌ نداشته ‌و‌ ‌در‌ پيروى ‌و‌ اقتدا ‌به‌ آثار ‌آن‌ ‌ها‌ ترديدى ‌به‌ خود راه ندادند. ‌با‌ آنان هماهنگ ‌و‌ مساعد بوده ‌و‌ ‌به‌ دين آنان معتقد ‌و‌ ‌هم‌ چنان ‌در‌ راه مستقيم آنان حركت نموده ‌و‌ ‌شك‌ ‌در‌ صدق ‌و‌ درستى آنان نداشتند.  
 نكته جالب توجه ‌در‌ اين فراز ‌از‌ دعاى امام، ياد خيرى است ‌كه‌ ‌از‌ تابعين نسبت ‌به‌ صحابه انجام ‌مى‌ گيرد؛ تابعينى ‌كه‌ خود ‌به‌ تمام وجود ‌در‌ ‌خط‌ سلف صالح بوده اند ‌و‌ هرگز ‌در‌ طريق زندگى خود هيچ گونه ‌شك‌ ‌و‌ ريبى ‌را‌ ‌به‌ خود راه نمى دادند. قرآن كريم اين گونه گذشتگان ‌را‌ ستوده ‌و‌ اين چنين فرموده ‌كه‌ آيندگان نسبت ‌به‌ آنان چنين گويند: ربنا اغفرلنا ‌و‌ لأ خواننا الذين سبقونا بالايمان ‌و‌ ‌لا‌ تجعل ‌فى‌ قلوبنا غلا للذين آمنوا ‌هر‌ اجتماعى ‌به‌ گذشته ‌و‌ آيين خود مرتبط است ‌و‌ قطعات تاريخ هرگز گسسته ‌از‌ يكديگر نمى باشد، اگر ‌چه‌ اين رابطه دقيق ‌در‌ دست ‌هر‌ كسى نيست ‌و‌ توهمات غلط ‌در‌ اين راه بسيار است، ولى نمى توان انكار كرد ‌كه‌ تاريخ بمعنى آنچه ‌در‌ خارج جارى بوده، ‌نه‌ آنچه ‌را‌ ‌كه‌ ‌يك‌ تاريخ دان تحليل ‌مى‌ كند؛ زيرا تاريخ همانند روح سارى ‌در‌ وقايع جهان است ‌كه‌ مسير حوادث ‌را‌ تعيين ‌مى‌ كند، بدان معنى ‌كه‌ گذشته ‌ها‌ پيوسته حالت آماده سازى براى حوادث آينده ‌را‌ دارد، ‌به‌ عبارت ديگر جريان گذشته ‌در‌ بستر تاريخ آبستن پيدايش پديده هاى بعدى است ‌كه‌ ‌در‌ فلسفه ‌از‌ ‌آن‌ ‌به‌ علت اعدادى تعبير ‌مى‌ نمايند، لذا صحت عمل ‌و‌ رفتار آنان موجب شده ‌كه‌ دعا ‌بر‌ گذشتگان ‌از‌ مؤ منين مورد امضاى قرآن كريم ‌و‌ ائمه هدى قرار گيرد ‌و‌ نسل بعد قدم ‌به‌ قدم ‌به‌ هدايت آنان ‌با‌ خاطر جمع ‌و‌ اطمينان تمام حركت كند.  
 
اللهم ‌و‌ أوصل الى التابعين لهم باحسان، الذين يقولون ربنا اغفرلنا ‌و‌ ‌لا‌ خواننا الذين سبقونا بالايمان خير جزائك، الذين قصدوا سمتهم ‌و‌ تحروا ‌و‌ جهتهم ‌و‌ مضوا على شاكلتهم لم يثنهم ريب ‌فى‌ بصيرتهم ‌و‌ لم يختلجهم ‌شك‌ ‌فى‌ قفو آثارهم ‌و‌ الأيتمام بهدايه منارهم مكانفين ‌و‌ موازرين لهم يدينون بدينهم ‌و‌ يهتدون بهديهم يتفقون عليهم ‌و‌ ‌لا‌ يتهونهم فيما أدو اليهم. پروردگارا بهترين جزاى خود ‌را‌ ‌بر‌ تابعين صحابه نازل بفرما ‌كه‌ پيوسته نسبت ‌به‌ گذشتگان ياد خير داشته ‌و‌ دعا ‌مى‌ كردند ‌و‌ ‌مى‌ گفتند ‌كه‌ خدايا ‌ما‌ ‌را‌ ‌و‌ ‌آن‌ برادران ايمانى ‌كه‌ ‌بر‌ ‌ما‌ سبقت گرفته اند ‌را‌ مشمول رحمت ‌و‌ مغفرت خود قرار ده.  
 تابعين كسانى بودند ‌كه‌ ‌در‌ طريق صحابه قدم برداشته ‌و‌ ‌به‌ سيره حسنه ‌ى‌ آنان اقتدا كردند ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌كه‌ آنان انتخاب كرده، انتخاب نمودند ‌و‌ ‌بر‌ حسب رفتار ايشان رفتار كردند ‌و‌ هيچ گاه ‌در‌ بصيرت ‌و‌ بينايى آنان ‌شك‌ نداشته ‌و‌ ‌در‌ پيروى ‌و‌ اقتدا ‌به‌ آثار ‌آن‌ ‌ها‌ ترديدى ‌به‌ خود راه ندادند. ‌با‌ آنان هماهنگ ‌و‌ مساعد بوده ‌و‌ ‌به‌ دين آنان معتقد ‌و‌ ‌هم‌ چنان ‌در‌ راه مستقيم آنان حركت نموده ‌و‌ ‌شك‌ ‌در‌ صدق ‌و‌ درستى آنان نداشتند.  
 نكته جالب توجه ‌در‌ اين فراز ‌از‌ دعاى امام، ياد خيرى است ‌كه‌ ‌از‌ تابعين نسبت ‌به‌ صحابه انجام ‌مى‌ گيرد؛ تابعينى ‌كه‌ خود ‌به‌ تمام وجود ‌در‌ ‌خط‌ سلف صالح بوده اند ‌و‌ هرگز ‌در‌ طريق زندگى خود هيچ گونه ‌شك‌ ‌و‌ ريبى ‌را‌ ‌به‌ خود راه نمى دادند. قرآن كريم اين گونه گذشتگان ‌را‌ ستوده ‌و‌ اين چنين فرموده ‌كه‌ آيندگان نسبت ‌به‌ آنان چنين گويند: ربنا اغفرلنا ‌و‌ لأ خواننا الذين سبقونا بالايمان ‌و‌ ‌لا‌ تجعل ‌فى‌ قلوبنا غلا للذين آمنوا ‌هر‌ اجتماعى ‌به‌ گذشته ‌و‌ آيين خود مرتبط است ‌و‌ قطعات تاريخ هرگز گسسته ‌از‌ يكديگر نمى باشد، اگر ‌چه‌ اين رابطه دقيق ‌در‌ دست ‌هر‌ كسى نيست ‌و‌ توهمات غلط ‌در‌ اين راه بسيار است، ولى نمى توان انكار كرد ‌كه‌ تاريخ بمعنى آنچه ‌در‌ خارج جارى بوده، ‌نه‌ آنچه ‌را‌ ‌كه‌ ‌يك‌ تاريخ دان تحليل ‌مى‌ كند؛ زيرا تاريخ همانند روح سارى ‌در‌ وقايع جهان است ‌كه‌ مسير حوادث ‌را‌ تعيين ‌مى‌ كند، بدان معنى ‌كه‌ گذشته ‌ها‌ پيوسته حالت آماده سازى براى حوادث آينده ‌را‌ دارد، ‌به‌ عبارت ديگر جريان گذشته ‌در‌ بستر تاريخ آبستن پيدايش پديده هاى بعدى است ‌كه‌ ‌در‌ فلسفه ‌از‌ ‌آن‌ ‌به‌ علت اعدادى تعبير ‌مى‌ نمايند، لذا صحت عمل ‌و‌ رفتار آنان موجب شده ‌كه‌ دعا ‌بر‌ گذشتگان ‌از‌ مؤ منين مورد امضاى قرآن كريم ‌و‌ ائمه هدى قرار گيرد ‌و‌ نسل بعد قدم ‌به‌ قدم ‌به‌ هدايت آنان ‌با‌ خاطر جمع ‌و‌ اطمينان تمام حركت كند.  
 
اللهم ‌و‌ أوصل الى التابعين لهم باحسان، الذين يقولون ربنا اغفرلنا ‌و‌ ‌لا‌ خواننا الذين سبقونا بالايمان خير جزائك، الذين قصدوا سمتهم ‌و‌ تحروا ‌و‌ جهتهم ‌و‌ مضوا على شاكلتهم لم يثنهم ريب ‌فى‌ بصيرتهم ‌و‌ لم يختلجهم ‌شك‌ ‌فى‌ قفو آثارهم ‌و‌ الأيتمام بهدايه منارهم مكانفين ‌و‌ موازرين لهم يدينون بدينهم ‌و‌ يهتدون بهديهم يتفقون عليهم ‌و‌ ‌لا‌ يتهونهم فيما أدو اليهم. پروردگارا بهترين جزاى خود ‌را‌ ‌بر‌ تابعين صحابه نازل بفرما ‌كه‌ پيوسته نسبت ‌به‌ گذشتگان ياد خير داشته ‌و‌ دعا ‌مى‌ كردند ‌و‌ ‌مى‌ گفتند ‌كه‌ خدايا ‌ما‌ ‌را‌ ‌و‌ ‌آن‌ برادران ايمانى ‌كه‌ ‌بر‌ ‌ما‌ سبقت گرفته اند ‌را‌ مشمول رحمت ‌و‌ مغفرت خود قرار ده.  
 تابعين كسانى بودند ‌كه‌ ‌در‌ طريق صحابه قدم برداشته ‌و‌ ‌به‌ سيره حسنه ‌ى‌ آنان اقتدا كردند ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌كه‌ آنان انتخاب كرده، انتخاب نمودند ‌و‌ ‌بر‌ حسب رفتار ايشان رفتار كردند ‌و‌ هيچ گاه ‌در‌ بصيرت ‌و‌ بينايى آنان ‌شك‌ نداشته ‌و‌ ‌در‌ پيروى ‌و‌ اقتدا ‌به‌ آثار ‌آن‌ ‌ها‌ ترديدى ‌به‌ خود راه ندادند. ‌با‌ آنان هماهنگ ‌و‌ مساعد بوده ‌و‌ ‌به‌ دين آنان معتقد ‌و‌ ‌هم‌ چنان ‌در‌ راه مستقيم آنان حركت نموده ‌و‌ ‌شك‌ ‌در‌ صدق ‌و‌ درستى آنان نداشتند.  
 نكته جالب توجه ‌در‌ اين فراز ‌از‌ دعاى امام، ياد خيرى است ‌كه‌ ‌از‌ تابعين نسبت ‌به‌ صحابه انجام ‌مى‌ گيرد؛ تابعينى ‌كه‌ خود ‌به‌ تمام وجود ‌در‌ ‌خط‌ سلف صالح بوده اند ‌و‌ هرگز ‌در‌ طريق زندگى خود هيچ گونه ‌شك‌ ‌و‌ ريبى ‌را‌ ‌به‌ خود راه نمى دادند. قرآن كريم اين گونه گذشتگان ‌را‌ ستوده ‌و‌ اين چنين فرموده ‌كه‌ آيندگان نسبت ‌به‌ آنان چنين گويند: ربنا اغفرلنا ‌و‌ لأ خواننا الذين سبقونا بالايمان ‌و‌ ‌لا‌ تجعل ‌فى‌ قلوبنا غلا للذين آمنوا ‌هر‌ اجتماعى ‌به‌ گذشته ‌و‌ آيين خود مرتبط است ‌و‌ قطعات تاريخ هرگز گسسته ‌از‌ يكديگر نمى باشد، اگر ‌چه‌ اين رابطه دقيق ‌در‌ دست ‌هر‌ كسى نيست ‌و‌ توهمات غلط ‌در‌ اين راه بسيار است، ولى نمى توان انكار كرد ‌كه‌ تاريخ بمعنى آنچه ‌در‌ خارج جارى بوده، ‌نه‌ آنچه ‌را‌ ‌كه‌ ‌يك‌ تاريخ دان تحليل ‌مى‌ كند؛ زيرا تاريخ همانند روح سارى ‌در‌ وقايع جهان است ‌كه‌ مسير حوادث ‌را‌ تعيين ‌مى‌ كند، بدان معنى ‌كه‌ گذشته ‌ها‌ پيوسته حالت آماده سازى براى حوادث آينده ‌را‌ دارد، ‌به‌ عبارت ديگر جريان گذشته ‌در‌ بستر تاريخ آبستن پيدايش پديده هاى بعدى است ‌كه‌ ‌در‌ فلسفه ‌از‌ ‌آن‌ ‌به‌ علت اعدادى تعبير ‌مى‌ نمايند، لذا صحت عمل ‌و‌ رفتار آنان موجب شده ‌كه‌ دعا ‌بر‌ گذشتگان ‌از‌ مؤ منين مورد امضاى قرآن كريم ‌و‌ ائمه هدى قرار گيرد ‌و‌ نسل بعد قدم ‌به‌ قدم ‌به‌ هدايت آنان ‌با‌ خاطر جمع ‌و‌ اطمينان تمام حركت كند.  
 
اللهم ‌و‌ صل على التابعين ‌من‌ يؤمنا هذا الى يوم الدين ‌و‌ على أزواجهم، ‌و‌ على ذرياتهم ‌و‌ على ‌من‌ أطاعك منهم ‌و‌ صلوه تعصمهم بها ‌من‌ معصيتك، ‌و‌ تفسح لهم ‌فى‌ رياض جنتك ‌و‌ تمنعهم بها ‌من‌ كيد الشيطان، ‌و‌ تعينهم بها على ‌ما‌ استعانوك عليه ‌من‌ ‌بر‌ ‌و‌ تقيهم طوارق الليل ‌و‌ النهار، الا طارقا يطرق بخير ‌و‌ تبعثهم بها على اعتقاد حسن الرجاء لك، ‌و‌ الطمع فيما عندك، ‌و‌ ترك التهمه فيما تحويه أيدى العباد. خداوندگارا درود فرست ‌بر‌ تابعين ‌در‌ اين زمان ‌و‌ آنان ‌كه‌ ‌تا‌ روز قيامت خواهند آمد ‌و‌ ‌بر‌ همسران ‌و‌ فرزندان آنان ‌و‌ ‌بر‌ جميع مطيعان ‌از‌ ‌آن‌ ها، ‌آن‌ چنان درودى ‌كه‌ ‌آن‌ ‌ها‌ ‌را‌ ‌از‌ گناه باز دارد ‌و‌ باغستان هاى بهشت ‌را‌ براى آنان فراخ گرداند ‌و‌ آنان ‌را‌ ‌از‌ كيد شيطان باز داشته ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌از‌ ‌تو‌ كمك خواسته اند ‌در‌ انجام نيكى ‌ها‌ مدد ‌و‌ كمك كار باشد ‌و‌ ‌آن‌ ‌ها‌ ‌را‌ ‌از‌ پيامدهاى ناگوار ‌در‌ ‌شب‌ ‌و‌ روز نگهدارد ‌و‌ ‌آن‌ ‌ها‌ ‌را‌ وادار ‌به‌ حسن اعتقاد ‌و‌ طمع ‌بر‌ عطاياى ‌تو‌ ‌و‌ بدبين نبودن نسبت ‌به‌ آنچه ‌در‌ دست مردم است.  
 البته ‌به‌ دليل قطعى ‌و‌ روشن عقل صحابى بودن ‌و‌ ‌يا‌ تابع بودن ‌به‌ تنهايى براى محبت ورزيدن ‌و‌ دعا كردن نسبت ‌به‌ آنان كافى نيست؛ زيرا آنان ‌كه‌ دشمنى امير مؤ منان ‌و‌ اهل بيت عصمت ‌را‌ ‌پس‌ ‌از‌ رسول ‌در‌ ‌دل‌ ‌و‌ جان خود قرار داده ‌و‌ دست ‌به‌ ‌هر‌ جنايت ‌و‌ خيانت زدند ‌در‌ تبعيت ‌از‌ رسول خدا پايدار نبوده ‌و‌ ‌نه‌ تنها شايستگى هيچ گونه دعايى ‌را‌ نداشتند، بلكه مورد لعن ائمه اطهار عليهم السلام ‌و‌ نفرت مسلمين بودند.  
 چگونه ممكن است ‌كه‌ امثال معاويه ‌و‌ وليد ‌بن‌ عقبه ‌كه‌ ‌به‌ نص قرآن فاسق بودند ‌و‌ ‌يا‌ حبيب ‌بن‌ سلمه ‌و‌ بسر ‌بن‌ ارطاه ‌كه‌ ‌از‌ خبيث ترين دشمنان خدا بودند آنان ‌را‌ صحابى رسول خدا بدانيم ‌و‌ آنان ‌را‌ دعا كنيم، بلكه ‌به‌ قراين فرازهاى قبل كسانى مورد دعاى حضرت سجاد هستند ‌كه‌ قرين تقوا ‌و‌ ترك هوا ‌و‌ انجام كارهاى بسيار سخت بوده ‌و‌ ‌در‌ كمك ‌به‌ رسول الله ‌و‌ مجاهده ‌در‌ راه اسلام بسيار موفق بودند ‌و‌ ‌از‌ نوادر بندگان الهى ‌به‌ حساب ‌مى‌ آمدند، ‌از‌ اين ‌رو‌ دعا ‌و‌ درود نسبت ‌به‌ اينگونه افراد مؤ ثر بوده ‌و‌ راه باغستان هاى بهشت ‌را‌ ‌بر‌ آنان هموار ‌مى‌ سازد ‌و‌ ‌از‌ كيد شيطان ‌در‌ امان ‌مى‌ دارد ‌و‌ ‌به‌ حسن رجا ‌و‌ اميد ‌به‌ رحمت ‌حق‌ موفق ‌مى‌ نمايد، ‌نه‌ ‌آن‌ ‌كه‌ ‌هر‌ فردى ‌كه‌ ‌در‌ زمان رسول خدا بود ‌او‌ صحابى واجب الاحترام ‌و‌ لازم التبعيه باشد ‌كه‌ هرگز چنين نيست.  
 
اللهم ‌و‌ صل على التابعين ‌من‌ يؤمنا هذا الى يوم الدين ‌و‌ على أزواجهم، ‌و‌ على ذرياتهم ‌و‌ على ‌من‌ أطاعك منهم ‌و‌ صلوه تعصمهم بها ‌من‌ معصيتك، ‌و‌ تفسح لهم ‌فى‌ رياض جنتك ‌و‌ تمنعهم بها ‌من‌ كيد الشيطان، ‌و‌ تعينهم بها على ‌ما‌ استعانوك عليه ‌من‌ ‌بر‌ ‌و‌ تقيهم طوارق الليل ‌و‌ النهار، الا طارقا يطرق بخير ‌و‌ تبعثهم بها على اعتقاد حسن الرجاء لك، ‌و‌ الطمع فيما عندك، ‌و‌ ترك التهمه فيما تحويه أيدى العباد. خداوندگارا درود فرست ‌بر‌ تابعين ‌در‌ اين زمان ‌و‌ آنان ‌كه‌ ‌تا‌ روز قيامت خواهند آمد ‌و‌ ‌بر‌ همسران ‌و‌ فرزندان آنان ‌و‌ ‌بر‌ جميع مطيعان ‌از‌ ‌آن‌ ها، ‌آن‌ چنان درودى ‌كه‌ ‌آن‌ ‌ها‌ ‌را‌ ‌از‌ گناه باز دارد ‌و‌ باغستان هاى بهشت ‌را‌ براى آنان فراخ گرداند ‌و‌ آنان ‌را‌ ‌از‌ كيد شيطان باز داشته ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌از‌ ‌تو‌ كمك خواسته اند ‌در‌ انجام نيكى ‌ها‌ مدد ‌و‌ كمك كار باشد ‌و‌ ‌آن‌ ‌ها‌ ‌را‌ ‌از‌ پيامدهاى ناگوار ‌در‌ ‌شب‌ ‌و‌ روز نگهدارد ‌و‌ ‌آن‌ ‌ها‌ ‌را‌ وادار ‌به‌ حسن اعتقاد ‌و‌ طمع ‌بر‌ عطاياى ‌تو‌ ‌و‌ بدبين نبودن نسبت ‌به‌ آنچه ‌در‌ دست مردم است.  
 البته ‌به‌ دليل قطعى ‌و‌ روشن عقل صحابى بودن ‌و‌ ‌يا‌ تابع بودن ‌به‌ تنهايى براى محبت ورزيدن ‌و‌ دعا كردن نسبت ‌به‌ آنان كافى نيست؛ زيرا آنان ‌كه‌ دشمنى امير مؤ منان ‌و‌ اهل بيت عصمت ‌را‌ ‌پس‌ ‌از‌ رسول ‌در‌ ‌دل‌ ‌و‌ جان خود قرار داده ‌و‌ دست ‌به‌ ‌هر‌ جنايت ‌و‌ خيانت زدند ‌در‌ تبعيت ‌از‌ رسول خدا پايدار نبوده ‌و‌ ‌نه‌ تنها شايستگى هيچ گونه دعايى ‌را‌ نداشتند، بلكه مورد لعن ائمه اطهار عليهم السلام ‌و‌ نفرت مسلمين بودند.  
 چگونه ممكن است ‌كه‌ امثال معاويه ‌و‌ وليد ‌بن‌ عقبه ‌كه‌ ‌به‌ نص قرآن فاسق بودند ‌و‌ ‌يا‌ حبيب ‌بن‌ سلمه ‌و‌ بسر ‌بن‌ ارطاه ‌كه‌ ‌از‌ خبيث ترين دشمنان خدا بودند آنان ‌را‌ صحابى رسول خدا بدانيم ‌و‌ آنان ‌را‌ دعا كنيم، بلكه ‌به‌ قراين فرازهاى قبل كسانى مورد دعاى حضرت سجاد هستند ‌كه‌ قرين تقوا ‌و‌ ترك هوا ‌و‌ انجام كارهاى بسيار سخت بوده ‌و‌ ‌در‌ كمك ‌به‌ رسول الله ‌و‌ مجاهده ‌در‌ راه اسلام بسيار موفق بودند ‌و‌ ‌از‌ نوادر بندگان الهى ‌به‌ حساب ‌مى‌ آمدند، ‌از‌ اين ‌رو‌ دعا ‌و‌ درود نسبت ‌به‌ اينگونه افراد مؤ ثر بوده ‌و‌ راه باغستان هاى بهشت ‌را‌ ‌بر‌ آنان هموار ‌مى‌ سازد ‌و‌ ‌از‌ كيد شيطان ‌در‌ امان ‌مى‌ دارد ‌و‌ ‌به‌ حسن رجا ‌و‌ اميد ‌به‌ رحمت ‌حق‌ موفق ‌مى‌ نمايد، ‌نه‌ ‌آن‌ ‌كه‌ ‌هر‌ فردى ‌كه‌ ‌در‌ زمان رسول خدا بود ‌او‌ صحابى واجب الاحترام ‌و‌ لازم التبعيه باشد ‌كه‌ هرگز چنين نيست.  
 
اللهم ‌و‌ صل على التابعين ‌من‌ يؤمنا هذا الى يوم الدين ‌و‌ على أزواجهم، ‌و‌ على ذرياتهم ‌و‌ على ‌من‌ أطاعك منهم ‌و‌ صلوه تعصمهم بها ‌من‌ معصيتك، ‌و‌ تفسح لهم ‌فى‌ رياض جنتك ‌و‌ تمنعهم بها ‌من‌ كيد الشيطان، ‌و‌ تعينهم بها على ‌ما‌ استعانوك عليه ‌من‌ ‌بر‌ ‌و‌ تقيهم طوارق الليل ‌و‌ النهار، الا طارقا يطرق بخير ‌و‌ تبعثهم بها على اعتقاد حسن الرجاء لك، ‌و‌ الطمع فيما عندك، ‌و‌ ترك التهمه فيما تحويه أيدى العباد. خداوندگارا درود فرست ‌بر‌ تابعين ‌در‌ اين زمان ‌و‌ آنان ‌كه‌ ‌تا‌ روز قيامت خواهند آمد ‌و‌ ‌بر‌ همسران ‌و‌ فرزندان آنان ‌و‌ ‌بر‌ جميع مطيعان ‌از‌ ‌آن‌ ها، ‌آن‌ چنان درودى ‌كه‌ ‌آن‌ ‌ها‌ ‌را‌ ‌از‌ گناه باز دارد ‌و‌ باغستان هاى بهشت ‌را‌ براى آنان فراخ گرداند ‌و‌ آنان ‌را‌ ‌از‌ كيد شيطان باز داشته ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌از‌ ‌تو‌ كمك خواسته اند ‌در‌ انجام نيكى ‌ها‌ مدد ‌و‌ كمك كار باشد ‌و‌ ‌آن‌ ‌ها‌ ‌را‌ ‌از‌ پيامدهاى ناگوار ‌در‌ ‌شب‌ ‌و‌ روز نگهدارد ‌و‌ ‌آن‌ ‌ها‌ ‌را‌ وادار ‌به‌ حسن اعتقاد ‌و‌ طمع ‌بر‌ عطاياى ‌تو‌ ‌و‌ بدبين نبودن نسبت ‌به‌ آنچه ‌در‌ دست مردم است.  
 البته ‌به‌ دليل قطعى ‌و‌ روشن عقل صحابى بودن ‌و‌ ‌يا‌ تابع بودن ‌به‌ تنهايى براى محبت ورزيدن ‌و‌ دعا كردن نسبت ‌به‌ آنان كافى نيست؛ زيرا آنان ‌كه‌ دشمنى امير مؤ منان ‌و‌ اهل بيت عصمت ‌را‌ ‌پس‌ ‌از‌ رسول ‌در‌ ‌دل‌ ‌و‌ جان خود قرار داده ‌و‌ دست ‌به‌ ‌هر‌ جنايت ‌و‌ خيانت زدند ‌در‌ تبعيت ‌از‌ رسول خدا پايدار نبوده ‌و‌ ‌نه‌ تنها شايستگى هيچ گونه دعايى ‌را‌ نداشتند، بلكه مورد لعن ائمه اطهار عليهم السلام ‌و‌ نفرت مسلمين بودند.  
 چگونه ممكن است ‌كه‌ امثال معاويه ‌و‌ وليد ‌بن‌ عقبه ‌كه‌ ‌به‌ نص قرآن فاسق بودند ‌و‌ ‌يا‌ حبيب ‌بن‌ سلمه ‌و‌ بسر ‌بن‌ ارطاه ‌كه‌ ‌از‌ خبيث ترين دشمنان خدا بودند آنان ‌را‌ صحابى رسول خدا بدانيم ‌و‌ آنان ‌را‌ دعا كنيم، بلكه ‌به‌ قراين فرازهاى قبل كسانى مورد دعاى حضرت سجاد هستند ‌كه‌ قرين تقوا ‌و‌ ترك هوا ‌و‌ انجام كارهاى بسيار سخت بوده ‌و‌ ‌در‌ كمك ‌به‌ رسول الله ‌و‌ مجاهده ‌در‌ راه اسلام بسيار موفق بودند ‌و‌ ‌از‌ نوادر بندگان الهى ‌به‌ حساب ‌مى‌ آمدند، ‌از‌ اين ‌رو‌ دعا ‌و‌ درود نسبت ‌به‌ اينگونه افراد مؤ ثر بوده ‌و‌ راه باغستان هاى بهشت ‌را‌ ‌بر‌ آنان هموار ‌مى‌ سازد ‌و‌ ‌از‌ كيد شيطان ‌در‌ امان ‌مى‌ دارد ‌و‌ ‌به‌ حسن رجا ‌و‌ اميد ‌به‌ رحمت ‌حق‌ موفق ‌مى‌ نمايد، ‌نه‌ ‌آن‌ ‌كه‌ ‌هر‌ فردى ‌كه‌ ‌در‌ زمان رسول خدا بود ‌او‌ صحابى واجب الاحترام ‌و‌ لازم التبعيه باشد ‌كه‌ هرگز چنين نيست.  
 
لتردهم الى الرغبه اليك ‌و‌ الرهبه منك، ‌و‌ تزهدهم ‌فى‌ سعه العاجل، ‌و‌ تحبب اليهم العمل للآجل، ‌و‌ الاستعداد لما بعد الموت، ‌و‌ تهون عليهم كل كرب يحل بهم يوم خروج الانفس ‌من‌ أبدانها، ‌و‌ تعافيهم مما تفع ‌به‌ الفتنه ‌من‌ محذوراتها ‌و‌ كبه النار، ‌و‌ طول الخلود فيها ‌و‌ تصيرهم الى أمن ‌من‌ مقيل المتقين. خدايا درودى ‌بر‌ آنان فرست ‌كه‌ آنان ‌را‌ ‌به‌ خوف ‌و‌ رجاى ‌از‌ ‌تو‌ موفق گرداند ‌و‌ ‌به‌ دنياى زودگذر ‌بى‌ رغبت ‌و‌ نسبت ‌به‌ گسترش ‌آن‌ ‌با‌ پارسايى ‌بى‌ اعتنا باشند، ‌و‌ نسبت ‌به‌ عمل ‌و‌ رغبت ‌به‌ آخرت شوق زياد پيدا كنند. ‌و‌ نسبت ‌به‌ زندگى بعد ‌از‌ مرگ آماده باشند. ‌و‌ تمام گرفتارى هاى لحظه ‌ى‌ خروج ‌از‌ دنيا ‌بر‌ آنان آسان گردانى ‌و‌ ‌از‌ آزمايش هاى سنگين ‌و‌ پيامدهاى ‌آن‌ معاف فرمايى ‌و‌ نيز ‌از‌ فرو افتادن ‌در‌ آتش جهنم ‌و‌ خلود ‌در‌ آن، رهايشان نمايى ‌و‌ آنان ‌را‌ ‌به‌ جايگاه امن متين منتقل فرمايى.  
 يكى ‌از‌ اسرار دعا ‌بر‌ امت، اميد واثق ‌بر‌ جاودانگى ‌آن‌ امت است؛ زيرا اگر ‌در‌ بقاى امت تضمينى نباشد. هرگز نسبت ‌به‌ پيكره ‌آن‌ اميد خير ‌و‌ ‌يا‌ هدايت ‌و‌ سعادت نمى توان داشت؛ ‌پس‌ اميد ‌به‌ جاودانگى، اساس دعاى خير نسبت ‌به‌ آنان ‌مى‌ باشد، ‌گر‌ ‌چه‌ ‌مى‌ توان گفت ‌كه‌ اين دعا خود مژده خيرى ‌از‌ امام معصوم – حضرت سجاد عليه السلام – است ‌كه‌ اين امت ‌تا‌ روز قيامت باقى ‌و‌ برقرار خواهد ماند.  
 ‌و‌ جالب آنكه ‌آن‌ بزرگوار مهم ترين احتياجات امت ‌را‌ ‌در‌ نظر گرفته ‌و‌ دعا فرموده ‌و‌ نسبت ‌به‌ ساير حوايج ضرورتى براى دعا نديده ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌از‌ خدا خواسته، جملگى ‌در‌ ارتباط ‌با‌ نظام ابديت ‌و‌ جاودانگى انسان است ‌كه‌ قرآن نيز زندگى حقيقى انسان ‌ها‌ ‌را‌ مربوط ‌به‌ خانه آخرت ‌مى‌ داند: انما الدنيا متاع ‌و‌ ‌ان‌ الدار الآخره لهى الحيوان ‌و‌ لذا امام معصوم ‌در‌ اين فراز ‌از‌ خوف ‌و‌ رجا ‌كه‌ سرمايه اصلى انسان است شروع كرده ‌و‌ ‌به‌ نزول ‌در‌ مقام امن متقين دعاى خود ‌را‌ ختم فرمود. ‌و‌ ‌در‌ طول دعا ‌از‌ خداوند متعال براى رهرو طلب آمادگى براى سفر ‌و‌ آسان شدن مشكل هاى وفات ‌و‌ محفوظ ماندن ‌از‌ آفات لغزنده ‌را‌ ‌مى‌ كند ‌كه‌ كمتر كسى ‌مى‌ تواند ‌از‌ خلال ‌آن‌ ‌ها‌ ‌به‌ سلامت عبور كند.  
 ‌و‌ نكته چشم گيرتر ‌آن‌ ‌كه‌ امام ‌به‌ ‌ما‌ آموزش ‌مى‌ دهد ‌كه‌ اهم حوايج انسان ‌در‌ اين عالم چيست ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌كه‌ بايد ‌از‌ خداى متعال درخواست كرد، ‌چه‌ قسم حاجاتى ‌مى‌ باشد.  
 نكات جالب ‌در‌ اين فرايند عبارتند از:  
 1 – درود ‌از‌ خداوند متعال يكى ‌از‌ آثارش نگاهدارى مؤ منان ‌از‌ گناه ‌و‌ گشودن راه براى رسيدن ‌به‌ بهشت است ‌و‌ نيز نگاهدارى ‌از‌ لغزش هاى شيطانى ‌و‌ قدرت يافتن ‌بر‌ انجام كارهاى نيكو ‌از‌ آثار ‌آن‌ ‌مى‌ باشد.  
 2 – امام كليه امت ‌را‌ دعا ‌مى‌ كند ‌كه‌ ‌در‌ بين آنان سوء ظن ‌به‌ يكديگر ‌و‌ متهم نمودن همديگر راه پيدا نكند. زيرا سوء ظن ‌به‌ خلايق ‌يك‌ نوع اشتغال فراگير ذهنى ‌مى‌ سازد ‌و‌ راه رشد ‌را‌ ‌بر‌ تفكر بسته ‌و‌ مانع ‌از‌ بسيارى خيرات ‌مى‌ گردد.  
 3 – ‌آن‌ ‌كه‌ امام دعا ‌مى‌ كند ‌كه‌ امت اسلامى ‌در‌ اين جهان استعداد براى جاودانگى ‌و‌ ضايع نشدن ‌در‌ ‌آن‌ عالم ‌را‌ پيدا كند.  
 
لتردهم الى الرغبه اليك ‌و‌ الرهبه منك، ‌و‌ تزهدهم ‌فى‌ سعه العاجل، ‌و‌ تحبب اليهم العمل للآجل، ‌و‌ الاستعداد لما بعد الموت، ‌و‌ تهون عليهم كل كرب يحل بهم يوم خروج الانفس ‌من‌ أبدانها، ‌و‌ تعافيهم مما تفع ‌به‌ الفتنه ‌من‌ محذوراتها ‌و‌ كبه النار، ‌و‌ طول الخلود فيها ‌و‌ تصيرهم الى أمن ‌من‌ مقيل المتقين. خدايا درودى ‌بر‌ آنان فرست ‌كه‌ آنان ‌را‌ ‌به‌ خوف ‌و‌ رجاى ‌از‌ ‌تو‌ موفق گرداند ‌و‌ ‌به‌ دنياى زودگذر ‌بى‌ رغبت ‌و‌ نسبت ‌به‌ گسترش ‌آن‌ ‌با‌ پارسايى ‌بى‌ اعتنا باشند، ‌و‌ نسبت ‌به‌ عمل ‌و‌ رغبت ‌به‌ آخرت شوق زياد پيدا كنند. ‌و‌ نسبت ‌به‌ زندگى بعد ‌از‌ مرگ آماده باشند. ‌و‌ تمام گرفتارى هاى لحظه ‌ى‌ خروج ‌از‌ دنيا ‌بر‌ آنان آسان گردانى ‌و‌ ‌از‌ آزمايش هاى سنگين ‌و‌ پيامدهاى ‌آن‌ معاف فرمايى ‌و‌ نيز ‌از‌ فرو افتادن ‌در‌ آتش جهنم ‌و‌ خلود ‌در‌ آن، رهايشان نمايى ‌و‌ آنان ‌را‌ ‌به‌ جايگاه امن متين منتقل فرمايى.  
 يكى ‌از‌ اسرار دعا ‌بر‌ امت، اميد واثق ‌بر‌ جاودانگى ‌آن‌ امت است؛ زيرا اگر ‌در‌ بقاى امت تضمينى نباشد. هرگز نسبت ‌به‌ پيكره ‌آن‌ اميد خير ‌و‌ ‌يا‌ هدايت ‌و‌ سعادت نمى توان داشت؛ ‌پس‌ اميد ‌به‌ جاودانگى، اساس دعاى خير نسبت ‌به‌ آنان ‌مى‌ باشد، ‌گر‌ ‌چه‌ ‌مى‌ توان گفت ‌كه‌ اين دعا خود مژده خيرى ‌از‌ امام معصوم – حضرت سجاد عليه السلام – است ‌كه‌ اين امت ‌تا‌ روز قيامت باقى ‌و‌ برقرار خواهد ماند.  
 ‌و‌ جالب آنكه ‌آن‌ بزرگوار مهم ترين احتياجات امت ‌را‌ ‌در‌ نظر گرفته ‌و‌ دعا فرموده ‌و‌ نسبت ‌به‌ ساير حوايج ضرورتى براى دعا نديده ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌از‌ خدا خواسته، جملگى ‌در‌ ارتباط ‌با‌ نظام ابديت ‌و‌ جاودانگى انسان است ‌كه‌ قرآن نيز زندگى حقيقى انسان ‌ها‌ ‌را‌ مربوط ‌به‌ خانه آخرت ‌مى‌ داند: انما الدنيا متاع ‌و‌ ‌ان‌ الدار الآخره لهى الحيوان ‌و‌ لذا امام معصوم ‌در‌ اين فراز ‌از‌ خوف ‌و‌ رجا ‌كه‌ سرمايه اصلى انسان است شروع كرده ‌و‌ ‌به‌ نزول ‌در‌ مقام امن متقين دعاى خود ‌را‌ ختم فرمود. ‌و‌ ‌در‌ طول دعا ‌از‌ خداوند متعال براى رهرو طلب آمادگى براى سفر ‌و‌ آسان شدن مشكل هاى وفات ‌و‌ محفوظ ماندن ‌از‌ آفات لغزنده ‌را‌ ‌مى‌ كند ‌كه‌ كمتر كسى ‌مى‌ تواند ‌از‌ خلال ‌آن‌ ‌ها‌ ‌به‌ سلامت عبور كند.  
 ‌و‌ نكته چشم گيرتر ‌آن‌ ‌كه‌ امام ‌به‌ ‌ما‌ آموزش ‌مى‌ دهد ‌كه‌ اهم حوايج انسان ‌در‌ اين عالم چيست ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌كه‌ بايد ‌از‌ خداى متعال درخواست كرد، ‌چه‌ قسم حاجاتى ‌مى‌ باشد.  
 نكات جالب ‌در‌ اين فرايند عبارتند از:  
 1 – درود ‌از‌ خداوند متعال يكى ‌از‌ آثارش نگاهدارى مؤ منان ‌از‌ گناه ‌و‌ گشودن راه براى رسيدن ‌به‌ بهشت است ‌و‌ نيز نگاهدارى ‌از‌ لغزش هاى شيطانى ‌و‌ قدرت يافتن ‌بر‌ انجام كارهاى نيكو ‌از‌ آثار ‌آن‌ ‌مى‌ باشد.  
 2 – امام كليه امت ‌را‌ دعا ‌مى‌ كند ‌كه‌ ‌در‌ بين آنان سوء ظن ‌به‌ يكديگر ‌و‌ متهم نمودن همديگر راه پيدا نكند. زيرا سوء ظن ‌به‌ خلايق ‌يك‌ نوع اشتغال فراگير ذهنى ‌مى‌ سازد ‌و‌ راه رشد ‌را‌ ‌بر‌ تفكر بسته ‌و‌ مانع ‌از‌ بسيارى خيرات ‌مى‌ گردد.  
 3 – ‌آن‌ ‌كه‌ امام دعا ‌مى‌ كند ‌كه‌ امت اسلامى ‌در‌ اين جهان استعداد براى جاودانگى ‌و‌ ضايع نشدن ‌در‌ ‌آن‌ عالم ‌را‌ پيدا كند.  
 
لتردهم الى الرغبه اليك ‌و‌ الرهبه منك، ‌و‌ تزهدهم ‌فى‌ سعه العاجل، ‌و‌ تحبب اليهم العمل للآجل، ‌و‌ الاستعداد لما بعد الموت، ‌و‌ تهون عليهم كل كرب يحل بهم يوم خروج الانفس ‌من‌ أبدانها، ‌و‌ تعافيهم مما تفع ‌به‌ الفتنه ‌من‌ محذوراتها ‌و‌ كبه النار، ‌و‌ طول الخلود فيها ‌و‌ تصيرهم الى أمن ‌من‌ مقيل المتقين. خدايا درودى ‌بر‌ آنان فرست ‌كه‌ آنان ‌را‌ ‌به‌ خوف ‌و‌ رجاى ‌از‌ ‌تو‌ موفق گرداند ‌و‌ ‌به‌ دنياى زودگذر ‌بى‌ رغبت ‌و‌ نسبت ‌به‌ گسترش ‌آن‌ ‌با‌ پارسايى ‌بى‌ اعتنا باشند، ‌و‌ نسبت ‌به‌ عمل ‌و‌ رغبت ‌به‌ آخرت شوق زياد پيدا كنند. ‌و‌ نسبت ‌به‌ زندگى بعد ‌از‌ مرگ آماده باشند. ‌و‌ تمام گرفتارى هاى لحظه ‌ى‌ خروج ‌از‌ دنيا ‌بر‌ آنان آسان گردانى ‌و‌ ‌از‌ آزمايش هاى سنگين ‌و‌ پيامدهاى ‌آن‌ معاف فرمايى ‌و‌ نيز ‌از‌ فرو افتادن ‌در‌ آتش جهنم ‌و‌ خلود ‌در‌ آن، رهايشان نمايى ‌و‌ آنان ‌را‌ ‌به‌ جايگاه امن متين منتقل فرمايى.  
 يكى ‌از‌ اسرار دعا ‌بر‌ امت، اميد واثق ‌بر‌ جاودانگى ‌آن‌ امت است؛ زيرا اگر ‌در‌ بقاى امت تضمينى نباشد. هرگز نسبت ‌به‌ پيكره ‌آن‌ اميد خير ‌و‌ ‌يا‌ هدايت ‌و‌ سعادت نمى توان داشت؛ ‌پس‌ اميد ‌به‌ جاودانگى، اساس دعاى خير نسبت ‌به‌ آنان ‌مى‌ باشد، ‌گر‌ ‌چه‌ ‌مى‌ توان گفت ‌كه‌ اين دعا خود مژده خيرى ‌از‌ امام معصوم – حضرت سجاد عليه السلام – است ‌كه‌ اين امت ‌تا‌ روز قيامت باقى ‌و‌ برقرار خواهد ماند.  
 ‌و‌ جالب آنكه ‌آن‌ بزرگوار مهم ترين احتياجات امت ‌را‌ ‌در‌ نظر گرفته ‌و‌ دعا فرموده ‌و‌ نسبت ‌به‌ ساير حوايج ضرورتى براى دعا نديده ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌از‌ خدا خواسته، جملگى ‌در‌ ارتباط ‌با‌ نظام ابديت ‌و‌ جاودانگى انسان است ‌كه‌ قرآن نيز زندگى حقيقى انسان ‌ها‌ ‌را‌ مربوط ‌به‌ خانه آخرت ‌مى‌ داند: انما الدنيا متاع ‌و‌ ‌ان‌ الدار الآخره لهى الحيوان ‌و‌ لذا امام معصوم ‌در‌ اين فراز ‌از‌ خوف ‌و‌ رجا ‌كه‌ سرمايه اصلى انسان است شروع كرده ‌و‌ ‌به‌ نزول ‌در‌ مقام امن متقين دعاى خود ‌را‌ ختم فرمود. ‌و‌ ‌در‌ طول دعا ‌از‌ خداوند متعال براى رهرو طلب آمادگى براى سفر ‌و‌ آسان شدن مشكل هاى وفات ‌و‌ محفوظ ماندن ‌از‌ آفات لغزنده ‌را‌ ‌مى‌ كند ‌كه‌ كمتر كسى ‌مى‌ تواند ‌از‌ خلال ‌آن‌ ‌ها‌ ‌به‌ سلامت عبور كند.  
 ‌و‌ نكته چشم گيرتر ‌آن‌ ‌كه‌ امام ‌به‌ ‌ما‌ آموزش ‌مى‌ دهد ‌كه‌ اهم حوايج انسان ‌در‌ اين عالم چيست ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌كه‌ بايد ‌از‌ خداى متعال درخواست كرد، ‌چه‌ قسم حاجاتى ‌مى‌ باشد.  
 نكات جالب ‌در‌ اين فرايند عبارتند از:  
 1 – درود ‌از‌ خداوند متعال يكى ‌از‌ آثارش نگاهدارى مؤ منان ‌از‌ گناه ‌و‌ گشودن راه براى رسيدن ‌به‌ بهشت است ‌و‌ نيز نگاهدارى ‌از‌ لغزش هاى شيطانى ‌و‌ قدرت يافتن ‌بر‌ انجام كارهاى نيكو ‌از‌ آثار ‌آن‌ ‌مى‌ باشد.  
 2 – امام كليه امت ‌را‌ دعا ‌مى‌ كند ‌كه‌ ‌در‌ بين آنان سوء ظن ‌به‌ يكديگر ‌و‌ متهم نمودن همديگر راه پيدا نكند. زيرا سوء ظن ‌به‌ خلايق ‌يك‌ نوع اشتغال فراگير ذهنى ‌مى‌ سازد ‌و‌ راه رشد ‌را‌ ‌بر‌ تفكر بسته ‌و‌ مانع ‌از‌ بسيارى خيرات ‌مى‌ گردد.  
 3 – ‌آن‌ ‌كه‌ امام دعا ‌مى‌ كند ‌كه‌ امت اسلامى ‌در‌ اين جهان استعداد براى جاودانگى ‌و‌ ضايع نشدن ‌در‌ ‌آن‌ عالم ‌را‌ پيدا كند.  
 
لتردهم الى الرغبه اليك ‌و‌ الرهبه منك، ‌و‌ تزهدهم ‌فى‌ سعه العاجل، ‌و‌ تحبب اليهم العمل للآجل، ‌و‌ الاستعداد لما بعد الموت، ‌و‌ تهون عليهم كل كرب يحل بهم يوم خروج الانفس ‌من‌ أبدانها، ‌و‌ تعافيهم مما تفع ‌به‌ الفتنه ‌من‌ محذوراتها ‌و‌ كبه النار، ‌و‌ طول الخلود فيها ‌و‌ تصيرهم الى أمن ‌من‌ مقيل المتقين. خدايا درودى ‌بر‌ آنان فرست ‌كه‌ آنان ‌را‌ ‌به‌ خوف ‌و‌ رجاى ‌از‌ ‌تو‌ موفق گرداند ‌و‌ ‌به‌ دنياى زودگذر ‌بى‌ رغبت ‌و‌ نسبت ‌به‌ گسترش ‌آن‌ ‌با‌ پارسايى ‌بى‌ اعتنا باشند، ‌و‌ نسبت ‌به‌ عمل ‌و‌ رغبت ‌به‌ آخرت شوق زياد پيدا كنند. ‌و‌ نسبت ‌به‌ زندگى بعد ‌از‌ مرگ آماده باشند. ‌و‌ تمام گرفتارى هاى لحظه ‌ى‌ خروج ‌از‌ دنيا ‌بر‌ آنان آسان گردانى ‌و‌ ‌از‌ آزمايش هاى سنگين ‌و‌ پيامدهاى ‌آن‌ معاف فرمايى ‌و‌ نيز ‌از‌ فرو افتادن ‌در‌ آتش جهنم ‌و‌ خلود ‌در‌ آن، رهايشان نمايى ‌و‌ آنان ‌را‌ ‌به‌ جايگاه امن متين منتقل فرمايى.  
 يكى ‌از‌ اسرار دعا ‌بر‌ امت، اميد واثق ‌بر‌ جاودانگى ‌آن‌ امت است؛ زيرا اگر ‌در‌ بقاى امت تضمينى نباشد. هرگز نسبت ‌به‌ پيكره ‌آن‌ اميد خير ‌و‌ ‌يا‌ هدايت ‌و‌ سعادت نمى توان داشت؛ ‌پس‌ اميد ‌به‌ جاودانگى، اساس دعاى خير نسبت ‌به‌ آنان ‌مى‌ باشد، ‌گر‌ ‌چه‌ ‌مى‌ توان گفت ‌كه‌ اين دعا خود مژده خيرى ‌از‌ امام معصوم – حضرت سجاد عليه السلام – است ‌كه‌ اين امت ‌تا‌ روز قيامت باقى ‌و‌ برقرار خواهد ماند.  
 ‌و‌ جالب آنكه ‌آن‌ بزرگوار مهم ترين احتياجات امت ‌را‌ ‌در‌ نظر گرفته ‌و‌ دعا فرموده ‌و‌ نسبت ‌به‌ ساير حوايج ضرورتى براى دعا نديده ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌از‌ خدا خواسته، جملگى ‌در‌ ارتباط ‌با‌ نظام ابديت ‌و‌ جاودانگى انسان است ‌كه‌ قرآن نيز زندگى حقيقى انسان ‌ها‌ ‌را‌ مربوط ‌به‌ خانه آخرت ‌مى‌ داند: انما الدنيا متاع ‌و‌ ‌ان‌ الدار الآخره لهى الحيوان ‌و‌ لذا امام معصوم ‌در‌ اين فراز ‌از‌ خوف ‌و‌ رجا ‌كه‌ سرمايه اصلى انسان است شروع كرده ‌و‌ ‌به‌ نزول ‌در‌ مقام امن متقين دعاى خود ‌را‌ ختم فرمود. ‌و‌ ‌در‌ طول دعا ‌از‌ خداوند متعال براى رهرو طلب آمادگى براى سفر ‌و‌ آسان شدن مشكل هاى وفات ‌و‌ محفوظ ماندن ‌از‌ آفات لغزنده ‌را‌ ‌مى‌ كند ‌كه‌ كمتر كسى ‌مى‌ تواند ‌از‌ خلال ‌آن‌ ‌ها‌ ‌به‌ سلامت عبور كند.  
 ‌و‌ نكته چشم گيرتر ‌آن‌ ‌كه‌ امام ‌به‌ ‌ما‌ آموزش ‌مى‌ دهد ‌كه‌ اهم حوايج انسان ‌در‌ اين عالم چيست ‌و‌ آنچه ‌را‌ ‌كه‌ بايد ‌از‌ خداى متعال درخواست كرد، ‌چه‌ قسم حاجاتى ‌مى‌ باشد.  
 نكات جالب ‌در‌ اين فرايند عبارتند از:  
 1 – درود ‌از‌ خداوند متعال يكى ‌از‌ آثارش نگاهدارى مؤ منان ‌از‌ گناه ‌و‌ گشودن راه براى رسيدن ‌به‌ بهشت است ‌و‌ نيز نگاهدارى ‌از‌ لغزش هاى شيطانى ‌و‌ قدرت يافتن ‌بر‌ انجام كارهاى نيكو ‌از‌ آثار ‌آن‌ ‌مى‌ باشد.  
 2 – امام كليه امت ‌را‌ دعا ‌مى‌ كند ‌كه‌ ‌در‌ بين آنان سوء ظن ‌به‌ يكديگر ‌و‌ متهم نمودن همديگر راه پيدا نكند. زيرا سوء ظن ‌به‌ خلايق ‌يك‌ نوع اشتغال فراگير ذهنى ‌مى‌ سازد ‌و‌ راه رشد ‌را‌ ‌بر‌ تفكر بسته ‌و‌ مانع ‌از‌ بسيارى خيرات ‌مى‌ گردد.  
 3 – ‌آن‌ ‌كه‌ امام دعا ‌مى‌ كند ‌كه‌ امت اسلامى ‌در‌ اين جهان استعداد براى جاودانگى ‌و‌ ضايع نشدن ‌در‌ ‌آن‌ عالم ‌را‌ پيدا كند.  
 

0
0% (نفر 0)
 
نظر شما در مورد این مطلب ؟
 
امتیاز شما به این مطلب ؟
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:

آخرین مطالب

درود بر پیامبر اكرم صلی الله علیه و اله و سلم
دعا به هنگام مظلوم واقع شدن و مشاهده ى كردار ...
دعا براى پدر و مادر
دعاى درخواست مكارم اخلاق و كردارهاى پسندیده - ...
دعا برای حاملان عرش و فرشتگان مقرب
دعا هنگام صبح و شام
دعا در حال سختى ، گرفتارى و پیچیدگى امور
طلب عفو و آمرزش از درگاه خداوند
توبه و اعتراف به درگاه خداوند
دعا براى حسن عاقبت

بیشترین بازدید این مجموعه


 
نظرات کاربر

پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز



گزارش خطا  

^