پناه بردن به خدا از اخلاق و افعال ناهنجار
خدا تنها مقصود ، مخاطب و تكيه گاه مومن است ؛ به گونه اي كه از هر كس و هر چيز و حتي خود بريده و فقط خدا را در نظر دارد . از اين رو، حتي از دست خود به خدا شكوه و گله گذاري مي كند و علاج ناهنجاري هاي كرداري و قلبي خود را از درگاه خدا مي خواهد.
اللهم انى اعوذ بك من هيجان الحرص و سوره الغضب و غلبه الحسد و ضعف الصبر و قله القناعه و شكاسه الخلق و الحاح الشهوه و ملكه الحميه و متابعه الهوى و مخالفه الهدى و سنه الغفله و تعاطى الكلفه و ايثار الباطل على الحق. خدايا، به تو پناه مى برم از طغيان حرص و قلت قناعت و كجى خلق و افراط در شهوات و عصبيت شديد و پيروى هوا و مخالفت با هدايت و سستى غفلت و روا داشتن تكلف ها و انتخاب باطل در مقابل حق!
امام عليه السلام در دعاى هشتم، از چهل نوع گرفتارى و بلاى گوناگون به خدا پناه برده است كه ده نوع آن را در اين فراز آورده ايم كه اولين طغيان حرص است؛ بلايى بى پايان و گرفتارى دايمى اى كه ملازم انسان است.
امام صادق عليه السلام در كتاب شريف كافى، طى روايتى شخص حريص را به كرم ابريشم مانند كرده كه پيوسته به دور خود پيله مى تند و هرچه بيشتر فعاليت مى كند محصورتر مى گردد و لذا اميد به نجات او كمتر است تا سرانجام در پيله خود جان مى سپارد؛ خصلتى كه تنها درمان آن، قناعت و محدود كردن خواسته ها و آرزوها است.
صفت ديگر بد خلقى است. خلق عبارت از هيأت نفسانى خاصى است كه انجام عمل را بسيار ساده مى كند؛ مثلا كسى كه داراى خلق سخاوت است، به راحتى از اموال خود بذل و بخشش مى كند، و يا كسى كه داراى خوى شجاعت است، به آسانى در جريان هاى ترس آور اقدام مى كند. لذا اگر كسى بدخلق بود، على الدوام رفتار او به طور عادى موجب آزار خود او و ديگران است و در نهايت، شخص را مستوجب عذاب الهى مى گرداند.
صفت ديگر طغيان غضب است. فرد غضبناك در هر امرى، خشن و خارج از تعقل اقدام مى كند، كه بايد از شر اين صفت خطرناك به خدا پناه برد.
صفت ديگر غلبه حسد است كه آن نيز صفات بسيار پليد است و پيوسته خود حسود را آزار مى دهد. در روايتى از امام صادق عليه السلام مى خوانيم: المؤ ن يغبط و المنافق يحسد: مؤ من غبطه مى خورد و منافق حسد مى ورزد. غبطه صفت خوبى است كه انسان را وادار به كسب كمال مى كند، ولى حسد افراط در شهوت است كه همان راحت طلبى و عافيت خواهى دائم است؛ به طورى كه انسان را از هرگونه كمال باز مى دارد.
صفت بعدى عصبيت است كه خود نشانى از جاهليت مى باشد. زيرا عصبيت به معنى دفاع بدون قيد و شرط و طرفدارى غير معقول است؛ لذا امام صادق عليه السلام از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم نقل فرموده اند: من كان فى قلبه حبه من خردل من عصبيه بعثه الله يوم القيامه مع أعراب الجاهلى.
اللهم انى اعوذ بك من هيجان الحرص و سوره الغضب و غلبه الحسد و ضعف الصبر و قله القناعه و شكاسه الخلق و الحاح الشهوه و ملكه الحميه و متابعه الهوى و مخالفه الهدى و سنه الغفله و تعاطى الكلفه و ايثار الباطل على الحق. خدايا، به تو پناه مى برم از طغيان حرص و قلت قناعت و كجى خلق و افراط در شهوات و عصبيت شديد و پيروى هوا و مخالفت با هدايت و سستى غفلت و روا داشتن تكلف ها و انتخاب باطل در مقابل حق!
امام عليه السلام در دعاى هشتم، از چهل نوع گرفتارى و بلاى گوناگون به خدا پناه برده است كه ده نوع آن را در اين فراز آورده ايم كه اولين طغيان حرص است؛ بلايى بى پايان و گرفتارى دايمى اى كه ملازم انسان است.
امام صادق عليه السلام در كتاب شريف كافى، طى روايتى شخص حريص را به كرم ابريشم مانند كرده كه پيوسته به دور خود پيله مى تند و هرچه بيشتر فعاليت مى كند محصورتر مى گردد و لذا اميد به نجات او كمتر است تا سرانجام در پيله خود جان مى سپارد؛ خصلتى كه تنها درمان آن، قناعت و محدود كردن خواسته ها و آرزوها است.
صفت ديگر بد خلقى است. خلق عبارت از هيأت نفسانى خاصى است كه انجام عمل را بسيار ساده مى كند؛ مثلا كسى كه داراى خلق سخاوت است، به راحتى از اموال خود بذل و بخشش مى كند، و يا كسى كه داراى خوى شجاعت است، به آسانى در جريان هاى ترس آور اقدام مى كند. لذا اگر كسى بدخلق بود، على الدوام رفتار او به طور عادى موجب آزار خود او و ديگران است و در نهايت، شخص را مستوجب عذاب الهى مى گرداند.
صفت ديگر طغيان غضب است. فرد غضبناك در هر امرى، خشن و خارج از تعقل اقدام مى كند، كه بايد از شر اين صفت خطرناك به خدا پناه برد.
صفت ديگر غلبه حسد است كه آن نيز صفات بسيار پليد است و پيوسته خود حسود را آزار مى دهد. در روايتى از امام صادق عليه السلام مى خوانيم: المؤ ن يغبط و المنافق يحسد: مؤ من غبطه مى خورد و منافق حسد مى ورزد. غبطه صفت خوبى است كه انسان را وادار به كسب كمال مى كند، ولى حسد افراط در شهوت است كه همان راحت طلبى و عافيت خواهى دائم است؛ به طورى كه انسان را از هرگونه كمال باز مى دارد.
صفت بعدى عصبيت است كه خود نشانى از جاهليت مى باشد. زيرا عصبيت به معنى دفاع بدون قيد و شرط و طرفدارى غير معقول است؛ لذا امام صادق عليه السلام از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم نقل فرموده اند: من كان فى قلبه حبه من خردل من عصبيه بعثه الله يوم القيامه مع أعراب الجاهلى.
و الاصرار على المأثم، و استصعار المعصيه و استكبار الطاعه و مباهاه المكثرين و الازراء بالمقلين، و سوء الولايه لمن تحت أيدينا، و ترك الشكر لمن اصطنع العارفه عندنا. خدايا، پناه مى برم به تو از آن كه بر معصيت اصرار ورزم و معصيت را كوچك و طاعت را بزرگ شمارم! و نيز به فخرفروشى ثروتمندان و تحقير نيازمندان، سوء سرپرستى نسبت به زيردستان و ناسپاسى نسبت به آنان كه به ما نيكى كرده اند.
اصرار بر گناه به معنى ملازمت با گناه بدون استغفار از آن است؛ فرق هم نمى كند كه انسان دائم به معصيت مشغول باشد و يا آن كه بر تصميم خود بر گناه قاطع باشد. به هر صورت، كسى كه داراى چنين حالتى است در گناه كبيره به سر مى برد. در روايتى از امام صادق عليه السلام آمده است: لا صغيره مع الاصرار و لا كبيره مع الاستغفار.
يكى از مصاديق شقاوت آن است كه انسان گناه خود را كوچك و اطاعت خود را بزرگ بداند؛ مثلا بگويد: اگر من از گناه را انجام داده ام، عيبى ندارد! در روايت آمده كه اگر كسى اين كلام را بگويد هرگز خداوند از او نگذرد؛ زيرا انسان بايد بداند كه چه كسى را معصيت مى نمايد.
يكى ديگر از صفات بسيار پليد آن است كه انسان بر ديگران فخر بفروشد و خود را از ديگران بيشتر و پيشتر بداند و معيارش هم ثروت يا مقام باشد. بعضى از بزرگان فرموده اند: المباهات بالاشياء الخارجه عن الانسان نهايه الحمق لمن نظر بعين عقله، زيرا كمال آن است كه خوراك وجود انسان شود و با ذات او عجين گردد و قابل جدا شدن نباشد. پس آنچه كه قابل جدا شدن از انسان، باشد كمال نخواهد بود.
در كتاب كافى از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه فرمود: من استذل مؤ منا او احتقره لقله ذات يده و لفقره، شهره الله يوم القيامه على رئوس الخلائق.
از ديگر صفات مذموم، بدرفتارى با زير دستان است؛ يعنى شخص حقوق آنان را رعايت نكند. اين كار داراى عقوبت بسيار سختى است كه خداى متعال هرگز از آن نمى گذرد، زيرا نداى مظلوم كه ياورى جز خدا ندارد، سخت دامن گير است.
و از ديگر صفات مذموم بى اعتنايى و كم لطفى نسبت به كسانى است كه داراى حقى هستند و يا خدمتى به انسان انجام داده اند. و لذا از امام صادق عليه السلام نقل شده كه فرمود: لعن الله قاطعى سبيل المعروف! قيل: و ما قاطعوا سبيل المعروف؟ قال: الرجل يصنع اليه المعروف فيكفره فيمتنع صاحبه من أن يصنع ذلك الى غيره البته اين مسأله منافات با فرموده امير مؤ منان عليه السلام كه فرمود: لا يحمد حامد الاربه ندارد؛ زيرا اين شكر، تشكر از واسطه خير است و پرواضح است كه خداوند مبداء همه خيرات مى باشد.
و الاصرار على المأثم، و استصعار المعصيه و استكبار الطاعه و مباهاه المكثرين و الازراء بالمقلين، و سوء الولايه لمن تحت أيدينا، و ترك الشكر لمن اصطنع العارفه عندنا. خدايا، پناه مى برم به تو از آن كه بر معصيت اصرار ورزم و معصيت را كوچك و طاعت را بزرگ شمارم! و نيز به فخرفروشى ثروتمندان و تحقير نيازمندان، سوء سرپرستى نسبت به زيردستان و ناسپاسى نسبت به آنان كه به ما نيكى كرده اند.
اصرار بر گناه به معنى ملازمت با گناه بدون استغفار از آن است؛ فرق هم نمى كند كه انسان دائم به معصيت مشغول باشد و يا آن كه بر تصميم خود بر گناه قاطع باشد. به هر صورت، كسى كه داراى چنين حالتى است در گناه كبيره به سر مى برد. در روايتى از امام صادق عليه السلام آمده است: لا صغيره مع الاصرار و لا كبيره مع الاستغفار.
يكى از مصاديق شقاوت آن است كه انسان گناه خود را كوچك و اطاعت خود را بزرگ بداند؛ مثلا بگويد: اگر من از گناه را انجام داده ام، عيبى ندارد! در روايت آمده كه اگر كسى اين كلام را بگويد هرگز خداوند از او نگذرد؛ زيرا انسان بايد بداند كه چه كسى را معصيت مى نمايد.
يكى ديگر از صفات بسيار پليد آن است كه انسان بر ديگران فخر بفروشد و خود را از ديگران بيشتر و پيشتر بداند و معيارش هم ثروت يا مقام باشد. بعضى از بزرگان فرموده اند: المباهات بالاشياء الخارجه عن الانسان نهايه الحمق لمن نظر بعين عقله، زيرا كمال آن است كه خوراك وجود انسان شود و با ذات او عجين گردد و قابل جدا شدن نباشد. پس آنچه كه قابل جدا شدن از انسان، باشد كمال نخواهد بود.
در كتاب كافى از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه فرمود: من استذل مؤ منا او احتقره لقله ذات يده و لفقره، شهره الله يوم القيامه على رئوس الخلائق.
از ديگر صفات مذموم، بدرفتارى با زير دستان است؛ يعنى شخص حقوق آنان را رعايت نكند. اين كار داراى عقوبت بسيار سختى است كه خداى متعال هرگز از آن نمى گذرد، زيرا نداى مظلوم كه ياورى جز خدا ندارد، سخت دامن گير است.
و از ديگر صفات مذموم بى اعتنايى و كم لطفى نسبت به كسانى است كه داراى حقى هستند و يا خدمتى به انسان انجام داده اند. و لذا از امام صادق عليه السلام نقل شده كه فرمود: لعن الله قاطعى سبيل المعروف! قيل: و ما قاطعوا سبيل المعروف؟ قال: الرجل يصنع اليه المعروف فيكفره فيمتنع صاحبه من أن يصنع ذلك الى غيره البته اين مسأله منافات با فرموده امير مؤ منان عليه السلام كه فرمود: لا يحمد حامد الاربه ندارد؛ زيرا اين شكر، تشكر از واسطه خير است و پرواضح است كه خداوند مبداء همه خيرات مى باشد.
أو أن نعضد ظالما أو نخذل ملهوفا، أو نروم ماليس لنا بحق، او نقول فى العلم بغير علم. و به تو پناه مى بريم از كمك به ظالمان و ظلم به مظلومان، و نيز از آن كه درخواست كنيم آنچه را كه حق ما نيست. يا اين كه در معارف الهى بدون علم سخن بگوييم!
آيه كريمه 113 سوره هود صريحا به حرمت ميل به طرف ظالم دلالت مى كند: و لا تركنوا الى الذين ظلموا فتمسكم النار.
زمخشرى كه از مفسرين بزرگ است مى گويد: اين آيه هم چنين شامل كسى كه با ظالمين معاشرت و مجالست كند يا مداهنه نمايد و يا رضايت به اعمال آن ها داشته باشد يا مانند آن زندگى كند و يا چشم به زخارف دنيوى آن ها بدوزد و يا از آن ها ياد كرده و به نام نيك از ايشان ياد كند و يا بر حسب دلخواه آنان عمل نمايد نيز مى شود.
در آيات زيادى از قرآن كريم از ميل به سوى ظالم نهى شده؛ از قبيل آيه 51 سوره مائده: و من يتولهم منكم فانه منهم، ان الله لا يهدى القوم الظالمين.
در روايات نيز در اين زمينه مطالب روايات فراوانى موجود است كه در آن ها پيوسته از كمك به ظالم نهى شده است. از امام صادق عليه السلام نقل شده كه فرمودند:
لا تعنهم ولو على بناء مسجد.
و نيز از آن حضرت نقل شده كه فرمودند: اذا كان يوم القيامه نادى مناد اين الظلمه و اعوان الظلمه و من لاق لهم دواه او ربط لهم كيسا او مده لهم مد قلم فاحشروهم معهم.
دقيقا در مقابل اين مسأله ى، ظلم به مظلوم و اجحاف به او مطرح است كه نه تنها اين ظلم حرام است، بلكه اگر مظلوم كسى را به كمك بطلبد و او از يارى آن مظلوم خوددارى نمايد، در نزد خدا مورد عقاب خواهد بود.
همين مضمون در روايتى از امام صادق عليه السلام آمده است: ما من مؤ من يخذل اخاه و هو يقدر على نصرته الاخذله الله فى الدنيا و الاخره.
حضرت، به دو صفت ديگر نيز در اين فراز اشاره مى نمايد:
صفت اول آن كه طلب نمايد آن را كه حق او نيست، و ادعا كند آنچه را كه او در آن حد نيست، كه اين كار از اكبر صفات رذيله است و نوعى نفاق و دورويى محسوب مى شود، زيرا ادعاى باطل جرمى نابخشودنى است. لذا اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: هلك من ادعى و خاب من افترى: هر كس ادعايى بر خلاف حق كند در معرض هلاكت قرار مى گيرد.
صفت دوم نيز قول بلاعلم (گفتار بدون عمل) است، كه موجب هلاكت ديگران و اغراء به جهل مى گردد از امام باقر عليه السلام نقل كرده اند كه فرمود: من افتى الناس بغير علم و لا هدى لعنه ملائكه الرحمه و ملائكه العذاب و يلحقه و زرمن عمل بفتياه.
و نعوذ بك أن تنطوى على غش أحد، و أن نعجب بأعمالنا، و نمد فى آمالنا، و نعوذ بك من سوء السريره و احتقار الصغيره. و به تو پناه مى بريم كه در باطن جان با كسى نفاق ورزيم، يا نسبت به اعمال خود با عجب بنگريم و درازى آرزو داشته باشيم! و پناه مى بريم به تو از بدى ذات و كوچك شمردن گناه صغيره!
نفاق و دورويى از صفاتى است كه بناى اطمينان را ميان دوستان سست مى كند و موجب سلب آرامش خاطر و ايجاد خلل در زندگى اجتماعى مى شود.
البته دورويى با برادران ايمانى، داراى صور مختلفى است كه گاهى در معاملات رخ مى نمايد و گاهى در مجالست ها؛ گاهى موجب مغبون شدن ديگرى مى شود، گاهى زبان ظاهر به گونه اى و زبان باطن به طورى ديگر است و گاهى با تهمت و غيبت همراه است.
گاه نيز موجب لطمه زدن به آبرو و خيانت هاى ديگرى مى شود كه همه غير قابل بخشش است.
در اين رابطه ابن عباس از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم نقل مى كند كه فرمود: من بات و فى قلبه غش لاخيه المسلم بات فى سخط الله و اصبح كذلك و هو فى سخط الله حتى يتوب و يراجع و ان مات كذلك مات على غير دين الاسلام.
يكى از صفات مذموم ديگر، مسأله عجب است كه خود نوعى از خود پسندى است. يكى از آثار بسيار بدعجب پسنديدن و خشنود بودن به وضع موجود است كه موجب مى شود انسان قدمى براى تكامل وضع خود برندارد و پيوسته در جا بزند.
گاهى هم عجب موجب مى شود كه فرد اعمال عبادى خود را بزرگ ببيند، كه اين عمل بسيار دور از راه و رسم بندگى است.
البته اگر انسان عمل خود را از آن نظر بپسندد كه در بندگى خدا بوده و بترسد كه نقصان در انجام وظيفه پيدا كند و از خدا تأييد خود را در انجام دستورات و بندگى بخواهد، اين موجب دورى از درگاه احديت نخواهد شد.
و به طور خلاصه، اخبار و روايات در مذمت خود پسندى در انجام اعمال الهى و دستورات دينى بسيار است؛ از جمله از امام صادق عليه السلام نقل شده كه فرموده اند: ان الله علم ان الذنب خير للمومن من العجب و لولا ذلك ما ابتلى مؤ من بذنب ابدا؛ يعنى پشيمانى شخص گنهكار از گناهان بسيار خود، در نزد خدا بهتر از خوش آمدن يك عابد از خود و عبادت هايش مى باشد.
و نعوذ بك أن تنطوى على غش أحد، و أن نعجب بأعمالنا، و نمد فى آمالنا، و نعوذ بك من سوء السريره و احتقار الصغيره. و به تو پناه مى بريم كه در باطن جان با كسى نفاق ورزيم، يا نسبت به اعمال خود با عجب بنگريم و درازى آرزو داشته باشيم! و پناه مى بريم به تو از بدى ذات و كوچك شمردن گناه صغيره!
نفاق و دورويى از صفاتى است كه بناى اطمينان را ميان دوستان سست مى كند و موجب سلب آرامش خاطر و ايجاد خلل در زندگى اجتماعى مى شود.
البته دورويى با برادران ايمانى، داراى صور مختلفى است كه گاهى در معاملات رخ مى نمايد و گاهى در مجالست ها؛ گاهى موجب مغبون شدن ديگرى مى شود، گاهى زبان ظاهر به گونه اى و زبان باطن به طورى ديگر است و گاهى با تهمت و غيبت همراه است.
گاه نيز موجب لطمه زدن به آبرو و خيانت هاى ديگرى مى شود كه همه غير قابل بخشش است.
در اين رابطه ابن عباس از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم نقل مى كند كه فرمود: من بات و فى قلبه غش لاخيه المسلم بات فى سخط الله و اصبح كذلك و هو فى سخط الله حتى يتوب و يراجع و ان مات كذلك مات على غير دين الاسلام.
يكى از صفات مذموم ديگر، مسأله عجب است كه خود نوعى از خود پسندى است. يكى از آثار بسيار بدعجب پسنديدن و خشنود بودن به وضع موجود است كه موجب مى شود انسان قدمى براى تكامل وضع خود برندارد و پيوسته در جا بزند.
گاهى هم عجب موجب مى شود كه فرد اعمال عبادى خود را بزرگ ببيند، كه اين عمل بسيار دور از راه و رسم بندگى است.
البته اگر انسان عمل خود را از آن نظر بپسندد كه در بندگى خدا بوده و بترسد كه نقصان در انجام وظيفه پيدا كند و از خدا تأييد خود را در انجام دستورات و بندگى بخواهد، اين موجب دورى از درگاه احديت نخواهد شد.
و به طور خلاصه، اخبار و روايات در مذمت خود پسندى در انجام اعمال الهى و دستورات دينى بسيار است؛ از جمله از امام صادق عليه السلام نقل شده كه فرموده اند: ان الله علم ان الذنب خير للمومن من العجب و لولا ذلك ما ابتلى مؤ من بذنب ابدا؛ يعنى پشيمانى شخص گنهكار از گناهان بسيار خود، در نزد خدا بهتر از خوش آمدن يك عابد از خود و عبادت هايش مى باشد.
و أن يستحوذ علينا الشيطان، أو ينكينا الزمان، أو يتهضمنا السلطان، و نعوذ بك من تناول الاسراف، و من فقدان الكفاف، و نعوذ بك من شماته الأعداء و من الفقر الى الأكفاء و من معيشه فى شده و ميته على غير عده. به تو پناه مى بريم از غلبه شيطان و مصيبت هاى زمان و ظلم سلطان! به تو پناه مى بريم از آلودگى به اسراف و نداشتن كفاف زندگى! و پناه مى بريم به تو از شماتت دشمنان و فقر در مؤ ونه زندگى و زندگى سخت و مردن بدون داشتن آمادگى (ساز و سامان).
غلبه شيطان بر انسان، از مشكل ترين گرفتارى هاى انسان است. زيرا او داراى مكايد بى شمارى است كه بر حسب افراد و آگاهى هاى آن ها، از آن مكايد استفاده مى كند؛ لذا هيچ كس – از صالح و فاسد – از تيررس او خارج نيست. مگر مخلص باشد كه در هر عصرى از اعصار شايد تعداد آن ها به انگشتان يك دست نيز نرسد.
پس ساير انسان ها به طور مطلق در معرض حملات شيطان هستند. البته كيد او با علما، غير از فاسقان و با فقير، غير از ثروتمند و با ضعيف، غير از قدرتمند است.
هم چنين او با اشخاص سرشناس و معروف روشى غير از افراد گمنام دارد.
اما به طور كلى همه بايد بدانيم كه هيچ كس از كيد او بى نصيب نيست.
حضرت، از گرفتارى هاى زمان به خدا پناه مى برد؛ بدين معنى كه دنيا عالمى است كه زندگى در آن هيچ گاه خالى از دغدغه و تزاحم نيست. به عنوان مثال بدن ما به راحتى با كمترين بى احتياطى بيمار گرديده و حتى انسان را تا دم مرگ مى برد.
حضرت در مقطع بعدى مى فرمايد: و نعوذ بك من تناول الاسراف و من فقدان الكفاف. نقل قضيه زير، اين سه فراز پشت سر هم را كاملا روشن مى كند:
عبدالله بن عبدالرحمان امام جماعت كوفه مى گويد: در سنه 190 ه. ق روزى بر مادرم وارد گرديدم و نزد او پيرزنى عجوزه را ديدم كه لباسى بسيار پاره بر تن داشت، ولى بسيار بازبان و بيان بود. از مادر در مورد او سؤ ال كردم، گفت: او خاله توست كه عنايه نام دارد و مادر جعفر بن يحيى برمكى است. سلام كردم و گفتم: آيا روزگار اين چنين با تو بازى كرد؟ گفت: فرزند! ما عاريه داران روزگار بوديم كه جملگى داده هايش را از ما گرفت. در روزى مثل اين روز 400 كنيز پيرامون من ايستاده بود و هنوز فرزندم راضى نبود و امروز، به پوست گوسفندى كه بر آن بخوابم محتاجم!؟
چند درهمى به او دادم نزديك بود از خوشحالى بميرد!
و أن يستحوذ علينا الشيطان، أو ينكينا الزمان، أو يتهضمنا السلطان، و نعوذ بك من تناول الاسراف، و من فقدان الكفاف، و نعوذ بك من شماته الأعداء و من الفقر الى الأكفاء و من معيشه فى شده و ميته على غير عده. به تو پناه مى بريم از غلبه شيطان و مصيبت هاى زمان و ظلم سلطان! به تو پناه مى بريم از آلودگى به اسراف و نداشتن كفاف زندگى! و پناه مى بريم به تو از شماتت دشمنان و فقر در مؤ ونه زندگى و زندگى سخت و مردن بدون داشتن آمادگى (ساز و سامان).
غلبه شيطان بر انسان، از مشكل ترين گرفتارى هاى انسان است. زيرا او داراى مكايد بى شمارى است كه بر حسب افراد و آگاهى هاى آن ها، از آن مكايد استفاده مى كند؛ لذا هيچ كس – از صالح و فاسد – از تيررس او خارج نيست. مگر مخلص باشد كه در هر عصرى از اعصار شايد تعداد آن ها به انگشتان يك دست نيز نرسد.
پس ساير انسان ها به طور مطلق در معرض حملات شيطان هستند. البته كيد او با علما، غير از فاسقان و با فقير، غير از ثروتمند و با ضعيف، غير از قدرتمند است.
هم چنين او با اشخاص سرشناس و معروف روشى غير از افراد گمنام دارد.
اما به طور كلى همه بايد بدانيم كه هيچ كس از كيد او بى نصيب نيست.
حضرت، از گرفتارى هاى زمان به خدا پناه مى برد؛ بدين معنى كه دنيا عالمى است كه زندگى در آن هيچ گاه خالى از دغدغه و تزاحم نيست. به عنوان مثال بدن ما به راحتى با كمترين بى احتياطى بيمار گرديده و حتى انسان را تا دم مرگ مى برد.
حضرت در مقطع بعدى مى فرمايد: و نعوذ بك من تناول الاسراف و من فقدان الكفاف. نقل قضيه زير، اين سه فراز پشت سر هم را كاملا روشن مى كند:
عبدالله بن عبدالرحمان امام جماعت كوفه مى گويد: در سنه 190 ه. ق روزى بر مادرم وارد گرديدم و نزد او پيرزنى عجوزه را ديدم كه لباسى بسيار پاره بر تن داشت، ولى بسيار بازبان و بيان بود. از مادر در مورد او سؤ ال كردم، گفت: او خاله توست كه عنايه نام دارد و مادر جعفر بن يحيى برمكى است. سلام كردم و گفتم: آيا روزگار اين چنين با تو بازى كرد؟ گفت: فرزند! ما عاريه داران روزگار بوديم كه جملگى داده هايش را از ما گرفت. در روزى مثل اين روز 400 كنيز پيرامون من ايستاده بود و هنوز فرزندم راضى نبود و امروز، به پوست گوسفندى كه بر آن بخوابم محتاجم!؟
چند درهمى به او دادم نزديك بود از خوشحالى بميرد!
و أن يستحوذ علينا الشيطان، أو ينكينا الزمان، أو يتهضمنا السلطان، و نعوذ بك من تناول الاسراف، و من فقدان الكفاف، و نعوذ بك من شماته الأعداء و من الفقر الى الأكفاء و من معيشه فى شده و ميته على غير عده. به تو پناه مى بريم از غلبه شيطان و مصيبت هاى زمان و ظلم سلطان! به تو پناه مى بريم از آلودگى به اسراف و نداشتن كفاف زندگى! و پناه مى بريم به تو از شماتت دشمنان و فقر در مؤ ونه زندگى و زندگى سخت و مردن بدون داشتن آمادگى (ساز و سامان).
غلبه شيطان بر انسان، از مشكل ترين گرفتارى هاى انسان است. زيرا او داراى مكايد بى شمارى است كه بر حسب افراد و آگاهى هاى آن ها، از آن مكايد استفاده مى كند؛ لذا هيچ كس – از صالح و فاسد – از تيررس او خارج نيست. مگر مخلص باشد كه در هر عصرى از اعصار شايد تعداد آن ها به انگشتان يك دست نيز نرسد.
پس ساير انسان ها به طور مطلق در معرض حملات شيطان هستند. البته كيد او با علما، غير از فاسقان و با فقير، غير از ثروتمند و با ضعيف، غير از قدرتمند است.
هم چنين او با اشخاص سرشناس و معروف روشى غير از افراد گمنام دارد.
اما به طور كلى همه بايد بدانيم كه هيچ كس از كيد او بى نصيب نيست.
حضرت، از گرفتارى هاى زمان به خدا پناه مى برد؛ بدين معنى كه دنيا عالمى است كه زندگى در آن هيچ گاه خالى از دغدغه و تزاحم نيست. به عنوان مثال بدن ما به راحتى با كمترين بى احتياطى بيمار گرديده و حتى انسان را تا دم مرگ مى برد.
حضرت در مقطع بعدى مى فرمايد: و نعوذ بك من تناول الاسراف و من فقدان الكفاف. نقل قضيه زير، اين سه فراز پشت سر هم را كاملا روشن مى كند:
عبدالله بن عبدالرحمان امام جماعت كوفه مى گويد: در سنه 190 ه. ق روزى بر مادرم وارد گرديدم و نزد او پيرزنى عجوزه را ديدم كه لباسى بسيار پاره بر تن داشت، ولى بسيار بازبان و بيان بود. از مادر در مورد او سؤ ال كردم، گفت: او خاله توست كه عنايه نام دارد و مادر جعفر بن يحيى برمكى است. سلام كردم و گفتم: آيا روزگار اين چنين با تو بازى كرد؟ گفت: فرزند! ما عاريه داران روزگار بوديم كه جملگى داده هايش را از ما گرفت. در روزى مثل اين روز 400 كنيز پيرامون من ايستاده بود و هنوز فرزندم راضى نبود و امروز، به پوست گوسفندى كه بر آن بخوابم محتاجم!؟
چند درهمى به او دادم نزديك بود از خوشحالى بميرد!
و نعوذ بك من الحسره العظمى، و المصيبه الكبرى، و أشقى الشفاء، و سوء المآب و حرمان الثواب، و حلول العقاب. اللهم صل على محمد و آله و أعدنى من كل ذلك برحمتك و جميع المؤ منين و المؤ منات، يا أرحم الراحمين. و به تو پناه مى بريم از حسرت و مصيبت بزرگ در قيامت و بدترين شفاوت ها و سوء عاقبت و محروم ماندن از ثواب و راهيابى عقاب! خدايا، بر محمد و آلش درود فرست و مرا از تمامى اين آفات در پناه خود محفوظ بدار و نيز تمام زنان و مردان مؤ من را در حمايت خود بدار؛ اى ارحم الراحمين!
اين فراز از دعا، شامل پناه بردن به خدا از سوء خاتمه است كه هرگز قابل تحمل نيست. در روايتى آمده كه از امير مؤ منان سؤ ال شد كه شقى ترين اشقياء كيست؟ فرمودند: من باع دينه بدنيا غيره: كسى كه دينش را به دنياى غير بفروشد.
قرآن كريم نيز اشقى الاشقياء را كسى دانسته كه نصيب آتش جهنم شود: فاما الذين شقوا ففى النار.
لذا بايد دانست كه امروز، روز عمل و حركت و شتاب و دعاست؛ امروز روزى است كه مى توان به در خانه خدا رفت و براى آينده خود كارى كرد؛ زيرا فردا باز آمدنت نيست، چو رفتى رفتى و چون رفتى، جز حرمان نخواهى برد و جز حسرت نخواهى داشت.
حضرت در اين فراز از دعا از تمامى آفاتى كه در طول دعا و على الخصوص در فراز آخر برشمرده اند به خدا پناه مى برند و در انتها به جهت استجابت دعاى مقدم بر محمد و آلش درود مى فرستد – كه چنان كه گفتيم حتمى الاجابه است – و با دعا بر تمامى مؤ منين و مؤ منات كلام خود را در درگاه ارحم الراحمين به پايان مى رساند!
و نعوذ بك من الحسره العظمى، و المصيبه الكبرى، و أشقى الشفاء، و سوء المآب و حرمان الثواب، و حلول العقاب. اللهم صل على محمد و آله و أعدنى من كل ذلك برحمتك و جميع المؤ منين و المؤ منات، يا أرحم الراحمين. و به تو پناه مى بريم از حسرت و مصيبت بزرگ در قيامت و بدترين شفاوت ها و سوء عاقبت و محروم ماندن از ثواب و راهيابى عقاب! خدايا، بر محمد و آلش درود فرست و مرا از تمامى اين آفات در پناه خود محفوظ بدار و نيز تمام زنان و مردان مؤ من را در حمايت خود بدار؛ اى ارحم الراحمين!
اين فراز از دعا، شامل پناه بردن به خدا از سوء خاتمه است كه هرگز قابل تحمل نيست. در روايتى آمده كه از امير مؤ منان سؤ ال شد كه شقى ترين اشقياء كيست؟ فرمودند: من باع دينه بدنيا غيره: كسى كه دينش را به دنياى غير بفروشد.
قرآن كريم نيز اشقى الاشقياء را كسى دانسته كه نصيب آتش جهنم شود: فاما الذين شقوا ففى النار.
لذا بايد دانست كه امروز، روز عمل و حركت و شتاب و دعاست؛ امروز روزى است كه مى توان به در خانه خدا رفت و براى آينده خود كارى كرد؛ زيرا فردا باز آمدنت نيست، چو رفتى رفتى و چون رفتى، جز حرمان نخواهى برد و جز حسرت نخواهى داشت.
حضرت در اين فراز از دعا از تمامى آفاتى كه در طول دعا و على الخصوص در فراز آخر برشمرده اند به خدا پناه مى برند و در انتها به جهت استجابت دعاى مقدم بر محمد و آلش درود مى فرستد – كه چنان كه گفتيم حتمى الاجابه است – و با دعا بر تمامى مؤ منين و مؤ منات كلام خود را در درگاه ارحم الراحمين به پايان مى رساند!
فارسی
.jpg)
.jpg)
.jpg)
پناه بردن به خدا از اخلاق و افعال ناهنجار
0
0%
(نفر
0)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
