نماز خواندن براى پدر و مادر
اگر هر دوى آنها مرده باشند، براى آنها چه كار كنيم؟ حضرت مى فرمايد: « يصلى عنهما »(2) براى آنها نماز بخوان؛ نماز صبح كه مى خوانى، يك نماز صبح هم براى پدر و مادرت بخوان.
شيخ انصارى وقتى مادرش را كنار حرم اميرالمؤمنين عليه السلام دفن كرد و برگشت ـ شيخى كه هزار نفر را بايد درس بدهد، نامه ها را بايد جواب بدهد، نماز جماعت بايد بخواند، درس اخلاق برود، ناهار و شام بخورد، به زن و بچه اش برسد ـ نشست حساب كرد، مادرش نود سال عمر كرده، نه سال از آن كم كرد، گفت: نكند كه در نماز مادرم عيبى باشد، و در برزخ گرفتار باشد، لذا هشتاد و يك سال براى مادرش نماز قضا خواند.
گفتند: اى شيخ! چرا اينقدر به خودت زحمت مى دهى؟ گفت: نكند در قيامت
1 ـ الكافى: 2/158، حديث 4؛ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ قُلْتُ أَيُّ الاْءَعْمَالِ أَفْضَلُ قَالَ الصَّلاَةُ لِوَقْتِهَا وَ بِرُّ الْوَالِدَيْنِ وَ الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ .»
2 ـ الكافى: 2/159، حديث 7؛ «أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام مَا يَمْنَعُ الرَّجُلَ مِنْكُمْ أَنْ يَبَرَّ وَالِدَيْهِ حَيَّيْنِ وَ مَيِّتَيْنِ يُصَلِّيَ عَنْهُمَا وَ يَتَصَدَّقَ عَنْهُمَا وَ يَحُجَّ عَنْهُمَا وَ يَصُومَ عَنْهُمَا فَيَكُونَ الَّذِي صَنَعَ لَهُمَا وَ لَهُ مِثْلُ ذَلِكَ فَيَزِيدَهُ اللَّهُ بِبِرِّهِ وَ صِلَتِهِ خَيْراً كَثِيراً.»
مادرم جلويم را بگيرد كه من اينجا نمازهايم به مشكل برخورد، تو مى توانستى مشكل من را حل كنى، اما نكردى، من از تو راضى نيستم. جواب خدا را چه بدهم؟
خيرات از طرف پدر و مادر
« و يتصدق عنهما » پول برايشان صدقه بدهد، به گرسنه ها غذا و به برهنه ها لباس بدهد « يحِجُّ عنهُما » به جاى آنها حج بجا بياورد « و يصوم عنهُما » براى آنها روزه بگيرد، اين كارى كه شما مى كنيد، ثوابش را به پدر و مادرتان مى دهند و همان ثواب بلكه اضافه تر هم به شما مى دهند، چون خير كثير به شما مى دهد.
دستور امام صادق عليه السلام به زكريا بن ابراهيم
زكريا بن ابراهيم(1) مى گويد: من مسيحى بودم، از آن مسيحيى هاى پولدار و متعصّب، مسلمان شدم، به مكه رفتم، خدمت امام صادق عليه السلام رسيدم. فرمودند: زكريا بن ابراهيم! سؤالى اگر دارى بپرس، قيافه ات نشان مى دهد كه سؤال دارى؟
عرض كردم: عزيز فاطمه! پدر و مادر و قوم و خويش هايم همه مسيحى هستند، فقط من يك نفر مسلمان شده ام، مادرم كور شده، با آنها هم زندگى مى كنم، نمى توانم جاى ديگرى هم بروم، چون پدر و مادرم غير از من كسى را ندارند، در ظرف آنها غذا مى خورم، دوست دارند غذا كه درست مى كنند، من در آن ظرف دست ببرم، با ظرف آنها آب بخورم.
فرمودند: پدر و مادرت گوشت خوك مى خورند؟ عرض كردم: نه، فرمود: دست به خوك مى مالند؟ گفتم: نه، فرمود: حق ندارى از آن خانه بيرون بيايى، شما از پدر و
1 ـ شرح حال ايشان در كتاب شيطان و اهل تقوا، جلسه 24 آمده است.
مادرت جدا نشو، به مادرت هم نيكى كن، اگر به كوفه برگشتى، تمام كارهاى مادرت را خودت انجام بده؛ او را دستشويى و حمام ببر، لباس هايش را عوض كن، غذا در دهانش بگذار.
مسلمان شدن مادر زكريا بن ابراهيم
مى گويد: برگشتم، مادرم را ديگر خودم غذا مى دادم، لباسش را مى شستم. يك روز به من گفت: بچه! نكند مسلمان شده باشى؟ گفتم: راستش مادر، بله، مسلمان شده ام. اين كارهايى كه مى كنم، پسر پيغمبرم به من گفته است، مادرم گفت: او پسر پيغمبر نيست، خودش پيغمبر است. گفتم: نه مادر! او امام ششم ما است، خودش پيغمبر نيست.
گفت: نه مادر جان! اين حتما پيغمبر است، چون كارهايى كه تو در حق من مى كنى، سفارش همه انبيا است؛ مسيح، موسى، ابراهيم عليهم السلام ، پس اين آقا هم بايد پيغمبر باشد.
گفتم: نه، امام است. گفت: مادر! من كه كور هستم، اما دين تو از دين من بهتر است. مرا هم به دين خودت هدايت كن.
حالا وقت اذان ظهر بود، گفتم: مادر! بگو: «اشهدُ أن لا اله الا الله» گفت، گفتم: به رسالت پيغمبر هم شهادت بده، گفت، گفتم: من بلند مى شوم كه نماز ظهر بخوانم، تو هم با من بخوان، گفت: باشد. نماز عصر و مغرب و عشاء، گفتم: مادر! اين ها نماز بود.
گفت: عجب لذتى داشت! يك بار ديگر بلند شو مادر، يك «الله اكبر» و «بسم الله الرحمن الرحيم» بگو، جانم زنده شد.
نماز عشا را خواندم، او هم خواند، تا به «السلام عليكم و رحمة الله و بركاته»
رسيد، مادرم سر جانماز افتاد و مُرد.
يك دفعه يادم آمد كه در «منى» امام صادق عليه السلام من را صدا زد، گفت: اگر مادرت مرد، خودت دفنش كن، چون خدا مادرت را قبول مى كند.
جنازه اش را گوشه اتاق گذاشتم، صبح به خانه شيعيان آمدم، گفتم: مادرم مرده است، گفتند: به كشيش بگو، گفتم: نه، مادرم مسلمان شده است. امام صادق عليه السلام فرموده است: خودت كارهايش را انجام بده، من او را غسل دادم و كفن كردم، فقط بياييد و كمك كنيد كه او را ببريم و كنار شيعه ها دفن كنيم.(1)
1 ـ الكافى: 2/160 - 161، حديث 11؛ «عَنْ زَكَرِيَّا بْنِ إِبْرَاهِيمَ قَالَ كُنْتُ نَصْرَانِيّاً فَأَسْلَمْتُ وَ حَجَجْتُ فَدَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام فَقُلْتُ إِنِّي كُنْتُ عَلَى النَّصْرَانِيَّةِ وَ إِنِّي أَسْلَمْتُ فَقَالَ وَ أَيَّ شَيْءٍ رَأَيْتَ فِي الاْءِسْلاَمِ قُلْتُ قَوْلَ اللَّهِ ما كُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتابُ وَ لاَ الاْءِيمانُ وَ لكِنْ جَعَلْناهُ نُوراً نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشاءُ فَقَالَ لَقَدْ هَدَاكَ اللَّهُ ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ اهْدِهِ ثَلاَثاً سَلْ عَمَّا شِئْتَ يَا بُنَيَّ فَقُلْتُ إِنَّ أَبِي وَ أُمِّي عَلَى النَّصْرَانِيَّةِ وَ أَهْلَ بَيْتِي وَ أُمِّي مَكْفُوفَةُ الْبَصَرِ فَأَكُونُ مَعَهُمْ وَ آكُلُ فِي آنِيَتِهِمْ فَقَالَ يَأْكُلُونَ لَحْمَ الْخِنْزِيرِ فَقُلْتُ لاَ وَ لاَ يَمَسُّونَهُ فَقَالَ لاَ بَأْسَ فَانْظُرْ أُمَّكَ فَبَرَّهَا فَإِذَا مَاتَتْ فَلاَ تَكِلْهَا إِلَى غَيْرِكَ كُنْ أَنْتَ الَّذِي تَقُومُ بِشَأْنِهَا وَ لاَ تُخْبِرَنَّ أَحَداً أَنَّكَ أَتَيْتَنِي حَتَّى تَأْتِيَنِي بِمِنًى إِنْ شَاءَ اللَّهُ قَالَ فَأَتَيْتُهُ بِمِنًى وَ النَّاسُ حَوْلَهُ كَأَنَّهُ مُعَلِّمُ صِبْيَانٍ هَذَا يَسْأَلُهُ وَ هَذَا يَسْأَلُهُ فَلَمَّا قَدِمْتُ الْكُوفَةَ أَلْطَفْتُ لاِءُمِّي وَ كُنْتُ أُطْعِمُهَا وَ أَفْلِي ثَوْبَهَا وَ رَأْسَهَا وَ أَخْدُمُهَا فَقَالَتْ لِي يَا بُنَيَّ مَا كُنْتَ تَصْنَعُ بِي هَذَا وَ أَنْتَ عَلَى دِينِي فَمَا الَّذِي أَرَى مِنْكَ مُنْذُ هَاجَرْتَ فَدَخَلْتَ فِي الْحَنِيفِيَّةِ فَقُلْتُ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِ نَبِيِّنَا أَمَرَنِي بِهَذَا فَقَالَتْ هَذَا الرَّجُلُ هُوَ نَبِيٌّ فَقُلْتُ لاَ وَ لَكِنَّهُ ابْنُ نَبِيٍّ فَقَالَتْ يَا بُنَيَّ إِنَّ هَذَا نَبِيٌّ إِنَّ هَذِهِ وَصَايَا الاْءَنْبِيَاءِ فَقُلْتُ يَا أُمَّهْ إِنَّهُ لَيْسَ يَكُونُ بَعْدَ نَبِيِّنَا نَبِيٌّ وَ لَكِنَّهُ ابْنُهُ فَقَالَتْ يَا بُنَيَّ دِينُكَ خَيْرُ دِينٍ اعْرِضْهُ عَلَيَّ فَعَرَضْتُهُ عَلَيْهَا فَدَخَلَتْ فِي الاْءِسْلاَمِ وَ عَلَّمْتُهَا فَصَلَّتِ الظُّهْرَ وَ الْعَصْرَ وَ الْمَغْرِبَ وَ الْعِشَاءَ الآْخِرَةَ ثُمَّ عَرَضَ لَهَا عَارِضٌ فِي اللَّيْلِ فَقَالَتْ يَا بُنَيَّ أَعِدْ عَلَيَّ مَا عَلَّمْتَنِي فَأَعَدْتُهُ عَلَيْهَا فَأَقَرَّتْ بِهِ وَ مَاتَتْ فَلَمَّا أَصْبَحَتْ كَانَ الْمُسْلِمُونَ الَّذِينَ غَسَّلُوهَا وَ كُنْتُ أَنَا الَّذِي صَلَّيْتُ عَلَيْهَا وَ نَزَلْتُ فِي قَبْرِهَا.»
رفتار خوش با پدر و مادر مخالف
جابر جُعفى(1) مى گويد: يك مردى به امام صادق عليه السلام گفت: پدر و مادرم هر دو زنده، و از آن سنّى هاى متعصب هستند، با آنها چه كار كنم؟
فرمود: به شيعيان واقعى ما كه برمى خورى، چه كار مى كنى؟
گفت: يابن رسول الله! در عشق ورزى، حل مشكل آنها و دنبال كارشان دويدن، نهايت سعى خود را مى كنم.
فرمود: عين رفتارى كه با شيعه واقعى دارى، با پدر و مادرت داشته باش، كارى نداشته باش كه آنها سُنّى هستند.(2)
اهميت عمل به وصيت پدر و مادر
امام باقر عليه السلام مى فرمايد:
يك نفر زمان زنده بودن پدر و مادر، خيلى با آنها مدارا مى كند، پدر و مادر مى ميرند، وصيت پدر و مادرش را برمى دارد و مى بيند، نوشته اند: ما مديون هستيم و نداشتيم كه بدهيم، پسر جان! تو قرض ما را ادا كن.
پسر مى گويد: مى خواستند خودشان ادا كنند، به من چه؟ براى آنها هم استغفار نمى كنم.
خداوند به ملائكه مى فرمايد: اين پسرى كه قرض پدر و مادرش را نمى دهد، از من هم طلب استغفار براى آن دو نمى كند، او را جزء افراد عاق والدين شده
1 ـ شرح حال ايشان در كتاب عرفان در سوره يوسف، جلسه 9 آمده است.
2 ـ الكافى: 2/162، حديث 14؛ «عَنْ جَابِرٍ قَالَ سَمِعْتُ رَجُلاً يَقُولُ لاِءَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام إِنَّ لِي أَبَوَيْنِ مُخَالِفَيْنِ فَقَالَ بَرَّهُمَا كَمَا تَبَرُّ الْمُسْلِمِينَ مِمَّنْ يَتَوَلاَّنَا.»
بنويسيد. او بهشت برايش حرام است.
و يك فرزندى هم هست كه زمان زنده بودن پدر و مادر، پدر و مادر را خيلى اذيت كرده است، آنها هم او را عاق كردند. اما پدر و مادرش كه مى ميرند، مى رود قرض آنها را مى دهد، قرآن مى خواند، براى آنها استغفار مى كند.
خدا مى فرمايد: ملائكه! اين فرزند را از اهل بهشت بنويسيد، چون اين باعث شد كه پدر و مادرش در برزخ شاد شوند.(1)
نورانيت چهره نيكى كننده به پدر و مادر
شيخ صدوق در امالى نقل مى كند: امام صادق عليه السلام مى فرمايد:
«موسى بن عمران عليه السلام داشت مناجات مى كرد، پرده كنار رفت، زير سايه عرش، يك چهره زيبايى را ديد.
« فقال: يا رب من هذا الذى قد أظلهُ عرشُك »
اين كيست كه زير سايه عرش تو است؟ خطاب رسيد: اين خيلى به پدر و مادرش نيكى كرده و پرونده تا آخر عمرش، از دو به هم زنى پاك بوده است.»(2)
امام صادق عليه السلام مى فرمايد: «دوست داريد خدا مُردنتان را به شما سخت نگيرد؟ به قوم و خويش هاى خود سر بزنيد، به پدر و مادر خود نيكى كنيد، اگر اين كار را
1 ـ الكافى: 2/163، حديث 21؛ «عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ: إِنَّ الْعَبْدَ لَيَكُونُ بَارّاً بِوَالِدَيْهِ فِي حَيَاتِهِمَا ثُمَّ يَمُوتَانِ فَلاَ يَقْضِي عَنْهُمَا دُيُونَهُمَا وَ لاَ يَسْتَغْفِرُ لَهُمَا فَيَكْتُبُهُ اللَّهُ عَاقّاً وَ إِنَّهُ لَيَكُونُ عَاقّاً لَهُمَا فِي حَيَاتِهِمَا غَيْرَ بَارٍّ بِهِمَا فَإِذَا مَاتَا قَضَى دَيْنَهُمَا وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمَا فَيَكْتُبُهُ اللَّهُ بَارّاً.»
2 ـ الأمالى، شيخ صدوق: 180، حديث 2؛ «بَيْنَا مُوسَى بْنُ عِمْرانَ عليه السلام يُناجِىَ رَبَّهُ إذْ رَأَىَ رَجُلاً تَحْتَ ظِلِّ عَرْشِ اللّهِ فَقَالَ يا رَبِّ مَنْ هذا الَّذى قَدْ أَظَلَّهُ عَرْشُكَ فَقالَ هذَا كانَ بارّاً بِوالِدَيْهِ وَ لَمْ يَمشِ بِالنَّمِيمَةِ.»
بكنيد، خدا به ملك الموت مى فرمايد: براى او مرگ را سخت نگير. خدا مى فرمايد: اين بنده من تا زنده است، به خاطر نيكى به پدر و مادر بايد روى ندارى و فقر را نبيند.»(1)
منبع : پایگاه عرفان
