لزوم مراقبت از خود

حضرت علی (ع) می‌فرماید: «دوائک فیک ولاتشعر»؛ همه چیز در خودت هست و تو نمی‌دانی، یعنی علاج تو در دست خودت است و خودت توجه نداری! دشمن بیرونی نمی‌تواند کاری بکند و قدرتی ندارد. اگر هر کس دم درب دلش بایستد و او را راه ندهد او نمی‌تواند وارد بشود. معروف است که امیرمؤمنان (ع) فرمود: من دم درب دلم نشستم و هرچه غیر خدایی آمد وارد این خانه بشود نگذاشتم. اما من اگر کنار بروم و درب را باز بگذارم و بگویم که خانه را به رایگان در اختیار هر کس می‌گذارم ممکن است دومیلیون شیطان بیایند و در آن، جا بگیرند و جا هم می‌گیرند، چون ظرفیت قلب انسان بسیار زیاد است. قلب انسان گنجایش خداوند با آن عظمت را دارد، چنانکه خود می‌فرماید: «لا یسعنی ارضی و لا سمائی بل یسعنی قلب عبدی المؤمن»؛ زمین و آسمان گنجایش مرا ندارد، اما من در دل بنده عاشقم جای می‌گیرم. بنابراین، من اگر دم درب دلم بنشینم کسی نمی‌تواند وارد این خانه شود مثل شب‌ها که درب خانه‌ها را می‌بندند و کسی نمی‌تواند وارد بشود. پس او قدرت ندارد که بر من تسلط بیابد و من هستم که خودم را تسلیم او می‌کنم.

بنابراین، اوامر و نواهی پروردگار بزرگ عالم برای حفظ و رشد و کمال مردم بوده است و اگر من هر‌چیزی را که امر کرده تحقق بدهم، خودم در تحقق امر خدا منفعت ابدی می‌برم و یک ذره نفع اطاعت من، متوجه او و دستگاهش هم نمی‌شود. خودش فرموده است:؛ اگر من یک نفر بنده هم روی زمین پیدا نکنم، ضرری متوجه من نمی‌شود و نه در بندگی آن‌ها سودی متوجه من است.

این عدم تزاحم در مورد شهدا هم صادق است. در روایت است که وقتی شهید منتقل به عالم برزخ می‌شود تا قیامت او را معطل نمی‌کنند و همان لحظه انتقال به او می‌گویند: «اسرح فی الجنه حیث شئت.» به او می‌گویند برو در بهشت و هر‌جایی از آن هم می‌خواهی برو! هر‌جایی هم برود تزاحم با حقوق کسی ندارد، چون در ملک کسی نرفته و از میوه و حق کسی هم نخورده است. در قیامت به برخی بی‌نهایت می‌دهند و این اعطای بی‌نهایت تزاحمی با حقوق دیگران ندارد و از حق کسی هم کم نمی‌شود.

آنچه گفتیم از منفعت اوامر بود. بالاتر از منفعت اوامر، منفعت ترک محرمات است که آن نیز دنیای عجیبی است که اگر کسی محرمات را ترک بکند، ارزشش بیشتری نصیبش می‌شود، چون در ترک آن‌ها سختی بسیار می‌کشد. این اوامر و نواهی بر اساس مصلحت بشر تنظیم شده و همه مصالحش هم به بشر می‌رسد.