بسم الله الرحمن الرحيم
اللهم و فر بلطفك نيتى، و صحح بما عندك يقينى، و استصلح بقدرتك ما فسد منى
اين سه جمله از دعاى «مكارم الاخلاق» به خواست خدا موضوع سخنرانى امروز است. پيش از ترجمه و تفسير جمله ى اول لازم است درباره ى دو كلمه كه در اين عبارت آمده توضيح مختصرى داده شود: يكى كلمه ى «وفر» و آن دگر كلمه ى «لطف». بعضى از افعال در لغت عرب هم به معناى لازم به كار برده مى شود و هم به معناى متعدى، از آن جمله، فعل «وفر» است. گاهى مى گويند «وفر الشى ء» يعنى «تم و كمل»: فلان چيز به حد كمال و تمام خود رسيد، و گاهى مى گويند «وفرته» اي «اتممته و اكملته»، يعنى فلان چيز را تتميم و تكميل نمودم. اين كلمه در دعاى حضرت سجاد (ع) به معناى متعدى آمده و امام از پيشگاه الهى درخواست مى نمايد كه: پروردگارا! نيت مرا به لطف خود تام و كامل بفرما. در اينجا بايد متوجه بود كه نيت از جهات مختلف و ابعاد گوناگون قابل بحث است و مى تواند در هر بعدى درجات و مراتبى داشته باشد. به خواست خداوند، در اين سخنرانى
پاره اي از آنها توضيح داده مى شود.
اما كلمه ى «وفر» به معنايى ديگر هم آمده است و آن معنى «صيانت و محافظت» است. در كتب لغت، اغلب لغويين، مثالى براى اين معنى آورده اند، مى گويند «وفر عرضه»: فلانى عرض و آبرو و شرف او را از خطر، مصون و محفوظ داشت و حراست نمود. در اينجا كه امام سجاد (ع) كلمه ى «وفر» را آورده و از خداوند درخواست عنايت نموده، ممكن است مراد امام تكميل و تتميم نيت باشد چنانكه ممكن است مراد حضرتش حفاظت و صيانت نيت باشد. اما در اين بحث مسئله ى تتميم و تكميل، مورد گفتگو و بررسى قرار مى گيرد. كلمه ى «لطف» هم كه در اين جمله ى دعا آمده، داراى دو معناى متناسب است: يكى معناى «رفق و مدارا» و آن ديگر، معناى «رقيق و دقيق» است. امام (ع) گويى مى خواهد در پيشگاه الهى عرض كند: پروردگارا! عنايت بفرما و نيت مرا تتميم و تكميل بنما، اما با رفق و مدارا، نه اينكه مرا در مضيقه و رنج قرار دهى. يك معناى دگرش اين است: پروردگارا! نيت مرا كامل گردان، يعنى با يك تصرف صحيح و دقيق و پنهانى در وجود من آن هدف مقدس يعنى تتميم و تكميل نيت را تعليم بنما و به من عطا بفرما. اولين نشانه ى تكميل و تتميم نيت، آن حالت مقدس خلوص و پاكى است كه در ضمير يك مرد الهى به وجود مى آيد، هر قدر آن نيت خالصتر باشد از كمال بيشتر برخوردار و مستفيد است. به شرحى كه در گذشته توضيح داده شد، يك فرد مسلمان اگر به قصد قربت و به منظور اطاعت از امر باريتعالى نماز بخواند اما انگيزه ى باطنى او در اين عمل آن باشد كه به وعده ى الهى دست يابد و در بهشتى كه خداوند در قرآن خبر داده و به مومنين وعده فرموده است برسد يا آنكه
از عذاب شديد قيامت رهايى يابد، عمل او براى خدا و به منظور اطاعت از او انجام مى شود اما محرك او در نماز نيل به رحمت يا مصون ماندن از عذاب دوزخ است. اينچنين نيت و اين عبادت در درگاه الهى و در شرع مقدس صحيح است، اما نيت كامل و تمام نيست، زيرا اين انسان با ايمان در باطن خود نيل به رحمت و ترس از عذاب را در نظر دارد و عبادت مى كند. اما نيت تام و كامل، آن نيتى است كه به هيچوجه خود را اسير مسائل معنوى ثواب و عقاب ننمايد بلكه خدا را فقط و فقط براى شكرگزارى عبادت كند و اداى وظيفه ى بندگى در مقابل خدا، يعنى خدا را براى خدا عبادت كند نه آنكه خدا را براى نيل به ثواب و يا مصون ماندن از عذاب و نقمت عبادت كند. اين معنايى كه در ذهن مردان عالى مقام همانند اميرالمومنين، حضرت حسين (ع)، و امام صادق بوده، كه سه روايت از آنان در اين باره قبلا ذكر شد، در على بن الحسين (ع) هم نيت مقدس به همين معنى وجود داشته و به احترام خدا، خدا را عبادت مى كند. در حديث، از حضرت على بن الحسين عليهماالسلام آمده است كه آن حضرت مى فرمود: ميل ندارم خدا را براى مقصود و منظور منفعت و نيل به بهشت سعادت بندگى كنم، همچنين ميل ندارم خدا را از ترس عذاب و عقاب ذات اقدس الهى عبادت كنم تا مانند بردگان باشم. در اين موقع،
قيل فلم تعبده؟
به آن حضرت عرض شد: پس شما خدا را به چه انگيزه اي عبادت مى كنيد؟
قال: لما هو اهله باياديه على و انعامه.
من خدا را براى اينكه او سزاوار و شايسته ى بندگى و پرستش است عبادت مى كنم، براى نعمتهايى كه به من داده و مرا مشمول فيضهاى گوناگون خود فرموده است. عبادتى اينچنين، بهترين و عاليترين عبادات است و نيت عبادت به اين كيفيت نيت كامل و تمام است، همان نيتى كه امام سجاد از خدا خواسته و گفته است: به لطف خود و به رافت و رحمت خود نيت مرا تتميم و تكميل بفرما.
يكى ديگر از آثار تماميت و كمال نيت اين است كه افراد با ايمان تمناى همكارى و هميارى با مجاهدين راه خدا را و همچنين تمنى و هميارى با نيكوكاران را در ضمير داشته باشند ولى بر اثر ناتوانى يا بيمارى نتوانند عملا آنان را يارى نمايند. چنين نيت مقدسى صاحبش را از پاداش الهى بهره مند مى سازد و بدون اينكه تحمل رنج و زحمتى كرده باشد از اجر باريتعالى برخوردار مى گردد. در اين باره روايات بسيارى از رسول اكرم و ائمه ى معصومين عليهم السلام رسيده است كه در اينجا به پاره اي از آنها اشاره مى شود:
عن النبى صلى الله عليه و آله قال: تركنا فى المدينه اقواما لا نقصد واديا و لا نصعد صعودا و لا نهبط هبوطا الا كانوا معنا قالوا: كيف يكونون معنا و لم يشهدوا؟ قال: نياتهم.
رسول اكرم فرمود: ما در مدينه كسانى را ترك گفته ايم، هم اكنون هيچ واديى را نمى پيماييم و از هيچ بلندى بالا نمى رويم و از هيچ پستى پايين نمى رويم الا آنكه آنان با ما هستند. عرض شد يا رسول الله: چگونه با ما هستند با آنكه حضور ندارند؟ فرمود: به نيتهايى كه در دل آنان است ما را همراهى مى كنند. فرمود آنان با نيتهاى خود
با ما هستند، يعنى در منزل مريضند ولى در نيت خود آرزومندند كه با ما باشند و خداوند اجرى نظير پاداشى كه به مجاهدين همراه يكديگر عنايت مى نمايد به آنان عطا مى فرمايد.
على (ع) مى فرمايد:
لما اظفره الله باصحاب الجمل و قد قال له بعض اصحابه: وددت ان اخى فلانا كان شاهدنا ليرى ما نصرك الله به على اعدائك. فقال له عليه السلام: اهوى اخيك معنا؟ فقال: نعم. قال: فقد شهدنا و لقد شهدنا فى عسكرنا هذا اقوام فى اصلاب الرجال و ارحام النساء سيرعف بهم الزمان و يقوى بهم الايمان.
پس از آنكه خداوند على (ع) را بر اصحاب جمل پيروز نمود، يكى از دوستان و اصحاب آن حضرت گفت: دوست داشتم كه فلان برادرم در اينجا مى بود و ناظر پيروزى شما و يارى خداوند به شما مى شد. حضرت در پاسخ فرمود: آيا دوست تو به ما متمايل است و نيت پيروزى ما را دارد؟ گفت بلى. حضرت فرمود: او با اين نيتى كه دارد همانند ديگر اصحابمان شاهد و حاضر در اين معركه بوده و در جنگ جمل شركت داشته است، نه فقط دوست شما بلكه كسانى هم اكنون در اصلاب پدران و در ارحام مادران اند و به دنيا نيامده اند اما پس از ولادت و رسيدن به سرحد بلوغ، قضاياى جمل را مى شنوند و در دل آرزو مى كنند كه ايكاش ما هم در ركاب اميرالمومنين مى بوديم و اداى وظيفه مى نموديم، خداوند، آنان را نيز از اجر اصحاب من و همانند پاداش آنان برخوردار مى نمايد.
من اتى فراشه و هو ينوى ان يقوم يصلى من الليل فغلبته عيناه حتى
اصبح كتب له ما نوى و كان نومه صدقه عليه من ربه.
رسول اكرم مى فرمود: هر كس به رختخواب خود برود و در نيتش اين باشد كه به موقع نماز شب برخيزد و اين سنت بزرگ الهى را برپا دارد اما چشم او بر او غلبه كرد و خواب او را فرو برد تا صبح شد، رسول اكرم مى فرمود كه در نامه ى عمل چنين انسانى نيتش نوشته مى شود و همانند كسى كه نافله ى شب خوانده اجر دارد، و به علاوه فرمود: خواب او با اين نيت ثواب صدقه اي دارد كه پروردگار به او عنايت مى نمايد.
يكى ديگر از آثار تتميم و تكميل نيت آن است كه خداوند آدمى را به نسبت كمال نيتى كه در ضمير دارد نسبت به امور سعادت بخش و مفيد مويد و موفق مى دارد. كسى كه از خداوند درخواست مى كند كه مرا در تحصيل علم و فراگرفتن دانش موفق بدار، توفيق باريتعالى به او متناسب با نيت و تصميمى است كه در تحصيل عمل دارد، آن كس كه نيتش در تحصيل، تام و كامل است از توفيق بزرگ باريتعالى برخوردار مى گردد و آن كس كه فاقد چنين تصميمى است موفقيتش در تحصيل علم به تناسب همان نيت محدود و ناتمام است.
ان عليا عليه السلام قال: على قدر النيه تكون من الله العطيه.
على (ع) فرموده است: خداوند، عطيه ى توفيق را به مقدار نيت به صاحب آن عنايت مى فرمايد.
و عنه عليه السلام: من حسنت نيته امده التوفيق.
و همچنين فرموده است: كسى كه نيت خوب دارد توفيق
پروردگار مددكار او خواهد بود.
عن ابيعبدالله عليه السلام قال: انما قدر الله عون العباد على قدر نياتهم فمن صحت نيته تم عون الله له و من قصرت نيته قصر عنه العون بقدر الذى قصر.
امام صادق (ع) مى فرمايد: مقدار يارى خداوند بر بندگان بر وفق مقدار نيات آنان است، كسى كه نيت صحيح و كامل دارد يارى خداوند هم نسبت به او كامل خواهد بود، اما كسى كه نيت كوتاه دارد يارى پروردگار هم براى او كم و كوتاه مى باشد و نسبت اين كوتاهى يارى خداوند به نسبت كوتاهيى است كه خود آن بنده در نيت خويشتن انجام داده است.
يكى ديگر از آثار تكميل و تتميم نيت، بهره مندى صاحب آن از پاداشهاى وسيع و گسترده ى حضرت باريتعالى است. امام سجاد (ع) اين موفقيت عظيم را در دعاى نهم صحيفه ى سجاديه از پيشگاه الهى درخواست نموده است. مى گويد:
اللهم فصل على محمد و آله و اجعل همسات قلوبنا و حركات اعضائنا و لمحات اعيننا و لهجات السنتنا فى موجبات ثوابك حتى لا تفوتنا حسنه نستحق بها جزاءك و لا تبقى لنا سيئه نستوجب بها عقابك.
بار الها! بر محمد و آلش درود بفرست و آنچنان كن كه خاطرات دلهاى ما، حركات اعضاى ما، چشم برهم زدنهاى ما، و گفته هاى زبانهاى ما در امورى به جريان افتد كه مايه ى جلب رحمت و پاداش تو باشد، چنانكه هيچ كار خوبى كه مايه ى استحقاق اجر و
پاداش توست از ما فوت نشود و هيچ گناهى كه مستوجب عقاب توست براى ما باقى نماند. نيت پاك و كاملى اينچنين مى تواند انسان را در جميع جهات ظاهر و باطن پاك و منزه دارد و او را از آلوده شدن به اعمال زشت و انديشه هاى ناروا مصون و محفوظ نمايد.
قال الصادق عليه السلام: صاحب النيه الصادقه صاحب القلب السليم لان سلامه القلب من هواجس المحظورات بتخليص النيه لله فى الامور كلها. قال الله تعالى: يوم لا ينفع مال و لا بنون الا من اتى الله بقلب سليم.
امام صادق (ع) فرموده: كسى كه نيت صادقانه و پاك دارد صاحب قلب سليم است زيرا سالم ماندن قلب از خاطرات زشت و انديشه هاى ناروا به اين است كه نيت ما در جميع شئون براى خدا باشد و در كتاب مقدس قرآن آمده كه در قيامت، مال و اولاد به آدمى نفعى نمى رسانند، تنها قلب سليم است كه مى تواند موجب نجات انسانها شود و آنان را از خطرات و عذاب بزرگ قيامت رهايى بخشد.
از آنچه بيان شد روشن گرديد كه جمله ى اول كلام امام سجاد (ع) در بحث امروز تا چه حد رفيع است و شنوندگان گرامى دريافتند كه تكميل و تتميم نيت مى تواند افراد را در دنيا از خطرات و كارهاى ناصواب مصون دارد و در قيامت موجب رستگارى و نجات آنان گردد. حضرت على بن الحسين عليهماالسلام در جمله ى دوم موضوع بحث اين سخنرانى، به پيشگاه الهى عرض مى كند:
و صحح بما عندك يقينى.
بار الها! يقين مرا با آنچه از علم و قدرت در احاطه ى ذات
اقدس توست تكميل فرما. در ترجمه و شرح جمله ى:
و اجعل يقينى افضل اليقين.
با استفاده از بعضى آيات و روايات، راجع به قدر و منزلت يقين در اسلام توضيح داده شد و در اينجا نيز به اختصار پاره اي از روايات ذكر مى شود:
عن النبى صلى الله عليه و آله: الا ان الناس لم يوتو فى الدنيا شيئا خيرا من اليقين و العافيه فاسالوهما الله.
رسول اكرم فرمود: آگاه باشيد كه مردم دنيا از چيزى بهتر از يقين و عافيت برخوردار نشده اند پس همواره آن دو نعمت را از خداوند درخواست نماييد.
عن على عليه السلام قال: افضل الايمان حسن الايقان.
امام على (ع) مى فرمايد: برترين و بالاترين مراتب ايمان، حسن يقين مومنين است، يعنى اگر افراد با ايمان داراى يقين باشند واجد عاليترين مقام ايمان اند.
عن ابيعبدالله عليه السلام قال: ما من شى ء اعز من اليقين.
امام صادق (ع) مى فرمايد: هيچ چيزى عزيزتر و گرانقدرتر از يقين مومنين نسبت به مراتب ايمان نيست. ضمن حديث مفصلى آمده است كه رسول گرامى از جبرئيل امين سوال كرد:
فما تفسير اليقين. قال: الموقن يعمل بالله كانه يراه.
پيغمبر گرامى از جبرئيل سوال كرد كه تفسير يقين چيست. جبرئيل در پاسخ گفت: افرادى كه داراى يقين اند خدا را عبادت مى كنند و براى ذات اقدس او عمل مى نمايند به طورى كه گويى
پروردگار را مى بينند و معبود بزرگشان مشهود آنان است. بين دنيا و آخرت، حجابهاى متعددى وجود دارد و اهل دنيا تا در اين جهان اند عالم آخرت را نمى بينند. موقعى كه پرده ى مرگ و پرده ى برزخ كنار برود و قيام قيامت شود، عالم آخرت مشهود مى گردد، بنابراين افراد با ايمان در اين جهان هر قدر به آخرت يقين داشته باشند با مشاهده ى قيامت بر يقينشان افزوده مى شود، ولى على (ع) در مقام يقين نسبت به جميع شئون دينى، از آن جمله قيامت، آنقدر نيرومند و قوى است كه مى فرمايد:
لو كشف الغطاء ما ازددت يقينا.
اگر تمام پرده ها از مقابل من بر كنار برود و تمام حقايق پنهان آشكار گردد، بر يقين من افزوده نمى شود.
در كتب اسلامى براى يقين، علائمى ذكر شده است كه در اينجا به بعضى از آنها اشاره مى شود.
عن النبى صلى الله عليه و آله و سلم قال: يا على! ان من اليقين الا ترضى بسخط الله احدا.
پيمبر گرامى به على (ع) مى فرمايد: از جمله علائم يقين اين است كه خداى را براى راضى كردن و خشنود نمودن يك انسان به غضب نياورى. يعنى افراد با ايمان و يقين، رضاى مخلوق را با غضب خالق معامله نمى كنند و خويشتن را در معرض عذاب عظيم قرار نمى دهند.
يكى ديگر از علائم يقين ناچيز شمردن امور مادى و رهايى از قيد و بندهايى است كه دنياپرستان خود را اسير آنها نموده و از درك
كمالات واقعى محروم مانده اند.
عن على عليه السلام قال: اصل الزهد اليقين و ثمرته السعاده.
على (ع) مى فرمايد: زهد در دنيا و بى اعتنايى به ماديات به منزله ى درختى است كه ريشه ى آن يقين است و ميوه ى آن سعادت. يعنى اگر انسانى داراى يقين واقعى و معتقد به اجر الهى در قيامت است خود را اسير و پاى بست امور مادى نمى نمايد، به حداقل زندگى قناعت مى كند و عمر خود را در تعالى و تكامل معنوى مصروف مى گرداند، و اين معناى زهد واقعى است: ريشه ى اصليش يقين است و ميوه ى آن سعادت.
در روايات خاطرنشان گرديده كه بعضى از تمايلات درونى از قبيل حرص و طمع يا پاره اي از اعمال برونى مانند جدل نمودن در بحثهاى دينى يا آميزش زياد با دنياپرستان موجب تضعيف يقين مى گردد و اولياى گرامى اسلام پيروان خود را از آنها برحذر داشته اند و در اينجا به يك روايت فقط اشاره مى شود:
عن على عليه السلام: خلطه ابناء الدنيا تشين الدين و تضعف اليقين.
على (ع) مى فرمايد: مخلوط شدن و همنشينى كردن زياد با اهل دنيا چهره ى دين را تيره مى كند و موجب تضعيف يقين مى گردد.
امام سجاد (ع) براى مصون ماندن از خطرات يقين متوجه حضرت حق مى شود و از ذات اقدسش استمداد مى نمايد و به زبان دعا مى گويد:
و صحح بما عندك يقينى.
بار الها! با علم و قدرتى كه نزد توست يقين مرا تصحيح نما.
امام سجاد (ع) در جمله ى سومى كه مورد بحث اين سخنرانى است به پيشگاه بارى تعالى عرض مى كند و از ذات اقدسش درخواست مى نمايد:
و استصلح بقدرتك ما فسد منى.
بار الها! هر چه در وجود من از وضع صحيح و مستقيمش خارج شده و به فساد گراييده است، توبه قدرت لايزال خود آنرا اصلاح فرما.
«استصلاح» در مقابل «استفساد» است. استصلاح به معناى خواستن صلاح و اصلاح است و استفساد همت گماردن در افساد و از پى فساد رفتن است. امام سجاد (ع) در اين جمله ى دعا، گويى مى خواهد عرض كند: بار الها! مرا هرگز به خودم وامگذار و همواره عنايت و تفضل تو در جميع شئون مادى و معنوى شامل حال من باشد. اين عبارت كوتاه مى تواند تمام اوضاع و احوال نامتعادل جسم و جان را دربر گيرد و همه ى آنها را شامل شود، از قبيل ناتوانى بدن، ضعف اعصاب، كم يا زياد شدن فشار خون، ناموزونى ضربان قلب، پريشان فكرى، اضطراب روان، و به طور خلاصه تمامى آنچه نظير آنهاست مشمول كلمه ى فساد است و امام (ع) اصلاح همه ى آنها را از پيشگاه خداوند بزرگ درخواست مى نمايد.
توجه به حضرت باريتعالى براى رفع مفاسد و بلايا و اعاده ى نعمتها و عطاياى الهى مخصوص ائمه ى طاهرين عليهم السلام نيست، بلكه تمام مردم بايد رفتارى اينچنين داشته باشند و همانند پيشوايان بزرگ دينى در حل مشكلات و برطرف ساختن مصائب از خداوند استمداد نمايند. على (ع) در اين باره فرموده است:
و لو ان الناس حين تنزل بهم النقم و تزول عنهم النعم فزعوا الى ربهم بصدق من نياتهم و وله من قلوبهم لرد عليهم كل شارد و اصلح لهم كل فاسد.
على (ع) فرموده: اگر مردم در موقعى كه نقمت بر آنان وارد مى شود و نعمت از دستشان مى رود متوجه خدا شوند و با صدق نيت و از صميم قلب او را بخوانند خداوند نعمتهاى از دست رفته را به آنان بر مى گرداند و همه ى مفاسدشان را اصلاح مى نمايد.
اگر پروردگار عنايت فرمايد و دعاى دعاكنندگان را در اصلاح مفاسد اجابت كند فسادهاى واقعى از ميان مى رود و صلاح و سعادت جايگزين آنها مى گردد، زيرا خداوند به تمامى حقايق واقف است و صلاح و فساد واقعى را مى داند. اما اگر بشر بخواهد اين مهم را به عهده بگيرد، فساد را براندازد و صلاح را به جاى آن برقرار نمايد هميشه و همه جا به انجام اين كار موفق نمى شود زيرا ممكن است در پاره اي از مواقع هواى نفس يا نارسايى علم، او را از درك واقع بازدارد، فساد در نظرش صلاح جلوه كند، جامعه را به مسير باطل سوق دهد و موجبات بدبختى آنان را فراهم آورد. دنياى امروز در مورد زنان به اين انحراف گراييد و هم اكنون از عوارض آن رنج مى برد. گردانندگان كشورهاى غرب تصور كردند كه آزادى بيش از حد به زنان دادن بر وفق مصلحت اجتماع است، به اين كار ناروا دست زدند، بر اثر آن، بى عفتى شايع شد، بيماريهاى آميزشى گسترش يافت، باعث تيره روزى و اختلاف خانواده ها گرديد و مردم را به صور مختلف گرفتار نمود. بعضى از انسانها در مواقعى صلاح و فساد واقعى
را مى شناسد و حقيقت را درك مى كنند ولى بر اثر سوء نيت و اطاعت از هوى و تمايلات نفسانى حقيقت را وارونه جلوه مى دهند، صلاح را فساد و فساد را صلاح مى خوانند و موجب تحير مردم و احيانا گمراهى آنان مى گردند. منافقين صدر اسلام چنين بودند و براى آنكه نگذارند تعاليم الهى گسترش يابد به اين قبيل اعمال دست مى زدند و خداوند در قرآن شريف درباره ى اينان فرموده:
و اذا قيل لهم لا تفسدوا فى الارض قالوا انما نحن مصلحون. الا انهم هم المفسدون و لكن لا يشعرون.
وقتى به منافقين گفته مى شد: در زمين افساد منماييد مى گفتند ما اصلاح طلبيم. خداوند فرموده است كه اينان مفسدند اما نمى فهمند.
امروزه نيز در بعضى از جوامع بشرى بيش و كم منافقينى هستند كه جريان صحيح و اوضاع مفيد و ثمربخش را بر وفق تمايل شخصى و هواى نفس خود نمى دانند، براى اينكه آن را متوقف نمايند و جريان را از كار بيندازند افساد مى كنند، سمپاشى مى نمايند و كارهاى نادرست خود را اصلاح مى خوانند. گاهى انسانهاى شريف و بزرگوار به فساد واقعى افراد مفسد واقف اند و مى دانند كه وجود آنان در جامعه تا چه حد مضر و مايه ى بدبختى است. اين گروه جز با زبان قاطع شمشير اصلاح نمى شوند و اگر انسانهاى شريف بخواهند آنان را اصلاح كنند بايد خود به تندروى و فساد عمل گرايش يابند. از اين رو از اصلاح آنان چشم مى پوشند و خوددارى مى كنند، اما آنان را به تسلط افراد ظالم و به آينده ى خطرناك و تيره اي كه در پيش دارند تهديد
مى نمايند. على (ع) موقعى كه از رفتار نادرست مردم كوفه و سستيهاى آنان در امر جهاد سخت آزرده خاطر گرديد، به آنان فرمود:
اتريدون ان اضربكم بسيفى اما انى اعلم الذى تريدون و يقيم اودكم و لكن لا اشترى صلاحكم بفساد نفسى بل يسلط الله عليكم قوما فينتقم لى منكم فلا دنيا استمتعتم بها و لا آخره صرتم اليها فبعدا و سحتا لاصحاب السعير.
آيا مى خواهيد با شمشيرم شما را بزنم و به حياتتان خاتمه دهم؟ من از نيتتان آگاهم و مى دانم كه چه چيز شما را از كجروى و اعوجاج باز مى دارد ولى هرگز صلاح شما را به فساد خود معامله نمى كنم بلكه آگاهتان مى سازم كه بر اثر روش نادرستى كه در پيش گرفته ايد خداوند قومى را بر شما مسلط خواهد نمود كه انتقام مرا از شما بگيرد، در نتيجه نه از دنيا بهره مند مى شويد و نه به آخرت مرضى خداوند راه مى يابيد. پس كوبيده و مطرود باشيد اي جهنميها!
نتيجه آنكه امام سجاد (ع) در سومين جمله اي كه موضوع بحث اين سخنرانى بود در مقام دعا به پيشگاه ربوبى عرض مى كند:
و استصلح بقدرتك ما فسد منى
بار الها! آنچه در جسم و جان من به فساد گراييده و از راه مستقيم خود خارج شده است تو با قدرت لايزال خود آنرا اصلاح فرما.
پيروان امام سجاد (ع) بايد اين روش سعادت بخش را از آن حضرت بياموزند و همه روزه اين مهم را از خدا بخواهند و عرض
كنند:
و استصلح بقدرتك ما فسد منى
بار الها! تو به تمام عيوب و نقائص برون و درون من واقف و آگاهى، تفضل فرما و با قدرت خود آن عيوب را اصلاح كن و مرا از آن نقائص نجات بخش.
ناگفته نماند كه اصلاح مفاسد و عيوب شخصى يا نوعى را از خدا خواستن و در پيشگاه او دعا نمودن موجب رفع تكليف دينى از مسلمانان نمى شود و مسئوليت آنان را برطرف نمى نمايد.
اسلام، پيروان خود را موظف نموده است كه در اصلاح مفاسد يكديگر بكوشند و با زبانى نرم، عيوب موجود در افراد را به يكديگر تذكر دهند و از اين راه زمينه ى سعادت و رستگارى جامعه را فراهم آورند.
عن النبى صلى الله عليه و آله: المومن مرآه اخيه يميط عنه الاذى.
رسول اكرم فرموده: مومن براى برادر خويش همانند آيينه است، عيوب و بديهاى او را تذكر مى دهد و لكه هاى اخلاقى وى را برطرف مى سازد.
در آيين مقدس اسلام تا بدان درجه به رفع عيوب و نقائص اهميت داده شده و اولياى گرامى اسلام در اين باره تاكيد نموده اند كه خوددارى از انجام اين وظيفه نوعى خيانت تلقى شده است.
عن ابيعبدالله عليه السلام قال: من رآى اخاه على امر يكرهه و لم يرده عنه و هو يقدر عليه فقد خانه.
امام صادق (ع) فرموده: كسى كه برادرش را در وضعى ببيند
كه آن را ناپسند مى داند و با آنكه قدرت اصلاح آن را دارد به او تذكر ندهد به وى خيانت نموده است.
فارسی
اللهم و فر بلطفك نیتى، و صحح بما عندك یقینى، و استصلح بقدرتك ما فسد منى
0
100%
(نفر
1)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
