حلال و حرام مالی، ص: 629

شناسنامه ای هيچ شخصی هم نيست. حتّی اسم شناسنامه ای ابليس نيست.

چون ابليس مردم را از مرزهای خدا با وسوسه گری بيرون می برد، خدا به او می گويد: اگر شيطان اين كار را نمی كرد، شيطان نبود و هر شيطانی دست از گمراه كردن مردم بردارد، او هم ديگر شيطان نيست.

در سوره مباركه ابراهيم، آيه بيست و دو «1» پروردگار عالم در روز قيامت گناه هيچ كسی را به عهده شيطان نخواهد گذاشت و به گنهكار نمی گويد: تو تقصيری نداری، پرونده تو به گردن شيطان است، حالا شيطان يا پدر، شوهر يا همسر تو بوده است.

قرآن مجيد می فرمايد:

«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْواجِكُمْ وَ أَوْلادِكُمْ عَدُوًّا لَكُمْ» «2»

______________________________
(1)- ابراهيم (14): 22؛ « «وَ قَالَ الشَّيْطنُ لَمَّا قُضِیَ الْأَمْرُ إِنَّ اللَّهَ وَ عَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقّ وَ وَعَدتُّكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَ مَا كَانَ لِیَ عَلَيْكُم مّن سُلْطنٍ إِلَّآ أَن دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِی فَلَا تَلُومُونِی وَلُومُواْ أَنفُسَكُم مَّآ أَنَا بِمُصْرِخِكُمْ وَ مَآ أَنتُم بِمُصْرِخِیَّ إِنّی كَفَرْتُ بِمَآ أَشْرَكْتُمُونِ مِن قَبْلُ إِنَّ الظلِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ»؛ و شيطان [در قيامت ] هنگامی كه كار [محاسبه بندگان ] پايان يافته [به پيروانش ] می گويد: يقيناً خدا [نسبت به برپايی قيامت، حساب بندگان، پاداش و عذاب ] به شما وعده حق داد، و من به شما وعده دادم [كه آنچه خدا وعده داده، دروغ است، ولی می بينيد كه وعده خدا تحقّق يافت ] و [من ] در وعده ام نسبت به شما وفا نكردم، مرا بر شما هيچ غلبه و تسلّطی نبود، فقط شما را دعوت كردم [به دعوتی دروغ و بی پايه ] و شما هم [بدون انديشه و دقت دعوتم را] پذيرفتيد، پس سرزنشم نكنيد، بلكه خود را سرزنش كنيد، نه من فريادرس شمايم، و نه شما فريادرس من، بی ترديد من نسبت به شرك ورزی شما كه در دنيا درباره من داشتيد [كه اطاعت از من را هم چون اطاعت خدا قرار داديد] بيزار و منكرم؛ يقيناً برای ستمكاران عذابی دردناك است.»

(2)- تغابن (64): 14؛ «ای اهل ايمان! به راستی برخی از همسران و فرزندانتان [به علت بازداشتن شما از اجرای فرمان های خدا و پيامبر] دشمن شمايند.»