ما يك كتابى به نام «حاشيه منطق» داريم. كتاب علمى اى است كه نويسنده اش هم يك ايرانى است. اين نويسنده ـ البته در نوشته اش اين را ندارد ـ اما مشهور است كه مى گويند: وقتى اين كتاب را نوشته بود، تمام قدرتش را به كار برد كه متن حاشيه را طورى بنويسد كه در آينده كسى نتواند در متن آن كلمه اى اضافه يا كم كند، بگويد جا انداخته بودى، يا كلمه اى را بردارد و بگويد اضافه آورده بودى. اين بين طلبه ها مشهور است. آنقدر مهارت در قلم و در متن كتاب به خرج داده است.
همه هم مى آمدند و اين كتاب را مى خواندند و درس مى دادند، مى گفتند: بله، بنا خيلى محكم است. اما شيخ بهايى آمد، گفت: اين كتاب بسيار عالى است و از اول تا آخرش هم واقعا مؤلفش تمام فشار را به مغزش آورده كه نه يك كلمه را كسى اضافه پيدا كند، نه كم، اين جور نگارش خيلى مهم است، ولى ايشان فرمود: در متن كتاب پنجاه كلمه اضافه دارد كه اگر اين ها را برداريم، هيچ به مفاهيم دست نخواهد خورد.
هيچ مؤلفى جرأت اعلام «تحدى» با كتابش را ندارد، كه بيايد به دنيا بگويد: بياييد و اين كتاب را بخوانيد، اگر يك كلمه زياد يا كم داشت، اگر عيب و نقص داشت، اگر جامع و كامل نبود، چون نمى شود و از دست كسى بر نمى آيد.
يكى از بزرگترين حكماى ما وجود مقدس مرحوم حاج ملاهادى سبزوارىاست. يكى ديگر از حكماى بسيار بزرگ ما شيخ الرئيس ابوعلى سينا است. اين نظر شيخ الرئيس است، او خيلى فوق العاده بوده و به قول خارجى ها، يك نابغه عجيب و يك شخصيت فوق العاده علمى اى است. نمونه اش كم بوده، و يا در فن خودش نمونه نداشته است.
او وقتى منطق ارسطو را مطالعه كرد، مى گويد: اين كتاب يك بناى بسيار استوارى است كه تا پايان روزگار به اين بناى به اين استوارى كسى نمى تواند دست بزند؛ جامع و كامل و بى نظير است و كم و زياد ندارد.
اين جملات را حكيم سبزوارى در كتاب منطقش از ابن سينا نقل مى كند و تصديق مى كند، و مى گويد: واقعا همين طور است.
ببينيد دو نفر، آن هم چه مغزهاى سنگينى؛ يكى بوعلى سينا و يكى حكيم سبزوارى.
از زمان ارسطو تا الان دو هزار سال است. تا مرحوم آيت الله سيد محمد باقر صدر اين كتاب معجزه آميز «الاسس المنطقية فى الاستقراء» را نوشت، و گفت: ارسطو در بسيارى از موارد ساختمان سازى اين منطق اشتباه كرده و همه را به هم ريخته است.
منبع : پایگاه عرفان
