اراك، مسجـد سيــد دهة اول صفر 1387
الحمد للـه رب العالمين و صلّي اللـه علي جميع الانبياء و المرسلين و صلّ علي محمد و آله الطاهرين.
آثار وجودي اهل توحيد
قرآن مجيد در چند آيه سورۀ مبارک فاطر، آثار وجودي اهل توحيد و اهل طاغوت را بيان مي‌کند. در اين آيات، مسائل مهمي مطرح است كه آگاهي از آنها براي ما واجب است؛ زيرا قرآن کريم کتاب هدايت است و قبول نور هدايت واجب مي‌باشد.[1]
در مجموعۀ اين آيات، دو نکتۀ باارزش گوشزد شده است که دو گوهر در خزانۀ اين آيات است.
ارزش علم و ادب
پيش از قرائت این آيات، روايتي را از وجود مبارک اميرالمؤمنين (ع) بیان مي‌كنيم که بيش تر ارزش آن دو نکته روشن شود.
اميرالمؤمنين (ع) در اين روايت انسان را ارزيابي مي‌کند كه چه چيزي قيمت و ارزش انسان را مي‌تواند نشان دهد. اگر آن را انسان دارا نباشد، يقيناً هيچ ارزشي ندارد. حضرت مي‌فرمايد:
«إنَّ هذا العلم و الادب ثمن نفسک»[2]
ارزش و قيمت وجود تو، معرفت تو نسبت به پروردگار مهربان عالم است.
ممکن است كسي بگويد علوم مادي به ما ارزش نمي‌دهد؛ مي‌گوييم که انسان در علوم مادي با حيوانات عالم شريک است.
علم حيوانات
بنابر نظر دانشمندان، حيوانات عالم هنوز از بشر جلوتر هستند. انسان نتوانسته به دقت زنبور، خانه سازي کند. کدام انساني را سراغ داريد که براي خانه‌سازي و توليد عسل و توليد نان و براي مطابقت لانه با هندسه و رياضي، چهار صد و شصت علم را به کار بگيرد.[3] اين علوم در كدام بخش مغز زنبور است؛ مگر مغزش چقدر وزن دارد؟ چه کسي را سراغ داريد که به تنهايي متخصص چهارصد و شصت علم باشد.
يک طوفان سونامي در اندونزي آمد و محکم‌ترين ساختمان‌هاي بتون آرمۀ سي طبقه را کم تر از يک دقيقه نابود کرد. ساختمان‌هايي که سيمان و ماسه‌هايي كه محاسبه شده، در آن به کار رفته بود. اما مورچه‌ها به گونه‌اي لانه مي‌سازند که سخت‌ترين باران‌هاي موسمي مي‌بارد و تبديل به سيل مي‌شود. تا كنون بيست ميليون سال از عمر مورچه گذشته است؛ اتفاق نيفتاده که سيل به لانۀ مورچه که زير زمين است، راه پيدا کند.
آنها در علوم شيمي، رياضي، هندسه، گياه‌شناسي، داروشناسي و تربيت اولاد و بهداشت، خيلي از ما جلوتر هستند. احترامي که مورچه ها به مردگانشان مي‌گذارند، هيچ موجود زنده ای نمي‌گذارد. يک مورچه که مي‌ميرد، يک ساعت بعد مورچه مرده را در محل نمي‌بينيد. او در طبقۀ سوم لانه در يک قبر بسيار تميز، دفن مي‌شود.
مورچه گندم و جو و دانه‌هاي نباتي را درون لانه مي‌برد و آن مادة رشددهنده را از آنها مي‌گيرد و کنسرو مي‌کند. گوشت و دانه‌ها را تا يک سال سالم در لانه نگه مي‌دارد. در دامداري هنوز بشر مثل مورچه نشده است.
مورچه، با دهانش به اندازه‌اي دارو به پينه دوز وارد مي‌کند که بميرد؛ بعد گوشتش را کنسرو مي‌کند و از اول فروردين تا آخر مهر، در بسته‌بندي نگه مي‌دارد و بسيار سالم و بهداشتي است.
اين علم به ما ارزش نمي‌دهد. بنابراين ما هيچ حيوان جاهلي نداريم، ولي پروردگار دربارۀ انسان‌ها مي‌فرمايد: اکثر آنها جاهل مانده‌اند و تمام حيوانات عالم، داراي دانش هستند.
حيوانات در تشخيص نفع و ضرر، عالم ترين موجودات زندۀ روي زمين هستند. انسان‌ها در تشخيص نفع و ضرر چقدر اشتباه دارند که در ميانشان هر روز هزاران ورشکسته، زنداني، و خودکشي کرده پيدا مي‌شود؛ ولي حيوانات اين گونه نيستند. تمام نفع و ضرر خود را تشخيص مي‌دهند.
هشدارهاي پروردگار به انسان
پروردگار در قرآن مي‌فرمايد:
دوزخيان پنج مرتبه از من درخواست مي‌کنند ما را يک بار ديگر به دنيا برگردان، تا تو را اطاعت كنيم. ما با دست خود دوزخي شده‌ايم، هيچ کس در جهنم رفتن ما دخالت نداشت. پروردگار در مرتبۀ چهارم به آنها مي‌فرمايد:
(أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْكُمْ ما يَتَذَكَّرُ فيهِ)[4]
من به اندازه‌اي که بيدار و بندۀ واقعي مي‌شديد، به شما عمر داده‌ام. شما براي هدايت و انسان شدن، ششصد سال عمر لازم نداشتيد. مگر علي اکبر و قمر بني هاشم چقدر عمر داشتند؟ مگر فاطمۀ زهرا3 چقدر عمر داشت؟ مگر بعضي از انبيا و دانشمندان چقدر عمر كرده‌اند؟
اما پروردگار در مرتبۀ پنجم که آنان مي‌گويند ما را به دنيا برگردان، مي‌فرمايد: همان لفظي که به سگ گفته مي‌شود:
(اخْسَؤُا فيها وَ لاتُكَلِّمُونِ)[5]
برويد و تا ابد با من حرف نزنيد. يعني از اين چند روز دنيا، لذت ربا، زنا، دروغ، تهمت، غيبت و جنايت می‌کند؛ بعد پنج بار التماس می‌كند و پروردگار زبان آدم را می‌ببندد و او را به دوزخ می اندازد. آیا آن عذاب به اين لذت‌ها مي‌ارزد؟
ارزش انسان در علم و ادب
حضرت مي‌فرمايد:
«إِنَّ هَذَا الْعِلْمَ وَ الْأَدَبَ ثَمَنُ نَفْسِكَ»[6]
انسان! ارزش تو به معرفت داشتن به پروردگار و مؤدب بودن به آداب حضرت حق است. اين بالاترين قيمت دربارة انسان است. چه کسي مي‌تواند مثل اميرالمؤمنين (ع) قيمت واقعي وجودي انسان را بگويد؟
او درياي علم خداست، او بصيرت محض و عقل مجسم است.
اگر حرف امام علي (ع) را باور نکنيم، حرف چه کسي را بايد باور کنيم؟ قرآن مي‌گويد:
(فَما ذا بَعْدَ الْحَقِّ إِلاَّ الضَّلالُ)[7]
بعد از علي و پيغمبر و قرآن، غير از گمراهي چيزي نيست. قرآن و معارف اهل بيت:، بسيار گسترده است.
والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته
[1]) اشاره به آیات سورۀ فاطر/ 19 ـ 23.
[2]) روضة الواعظین، 1/11، باب الکلام فی ماهیة العلوم و فضلها؛ و بحارالأنوار، 1/180، باب 1، حدیث 64.
[3]) بحارالأنوار، 3/106، باب 4: «یا مُفَضَّل: انْظُرْ إِلَى النَّحْلِ وَ احْتِشَادِهِ فِی صَنْعَةِ الْعَسَلِ وَ تَهْیئَةِ الْبُیوتِ الْمُسَدَّسَةِ وَ مَا تَرَى فِی ذَلِک اجْتِمَاعَهُ مِنْ دَقَائِقِ الْفِطْنَةِ فَإِنَّک إِذَا تَأَمَّلْتَ الْعَمَلَ رَأَیتَهُ عَجِیباً لَطِیفاً وَ إِذَا رَأَیتَ الْمَعْمُولَ وَجَدْتَهُ عَظِیماً شَرِیفاً مَوْقِعُهُ مِنَ النَّاسِ وَ إِذَا رَجَعْتَ إِلَى الْفَاعِلِ أَلْفَیتَهُ غَبِیاً جَاهِلًا بِنَفْسِهِ فَضْلًا عَمَّا سِوَى ذَلِک فَفِی هَذَا أَوْضَحُ الدَّلَالَةِ عَلَى أَنَّ الصَّوَابَ وَ الْحِکمَةَ فِی هَذِهِ الصَّنْعَةِ لَیسَ لِلنَّحْلِ بَلْ هِی لِلَّذِی طَبَعَهُ عَلَیهَا وَ سَخَّرَهُ فِیهَا لِمَصْلَحَةِ النَّاسِ.»
[4]) فاطر/ 37. «آیا شما را چندان عمر ندادیم که هر کس مى خواست در آن مقدار عمر متذکر شود، متذکر مى شد.»
[5]) مؤمنون/ 108: « [خدا] مى گوید: [اى سگان!] در دوزخ گم شوید و با من سخن مگویید!»
[6]) روضة الواعظین، 1/11، باب الکلام فی ماهیة العلوم و فضلها؛ و بحارالأنوار، 1/180، باب 1، حدیث 64.
[7]) یونس/ 32: «بنابراین بعد از حق، چیزى جز گمراهى وجود دارد؟»
منبع : پایگاه عرفان
