در آيه هشتم سوره مباركه روم، خداوند راه انديشه كردن را نيز نشان مى دهد:
«أو لم يتفكروا فى أنفسهم ما خلق اللّه السماوات و الارض و ما بينهما إلا بالحق و أجل مسمى ....».
آيا در خلوت درون خود نينديشيده اند كه خدا آسمان ها و زمين و آنچه را ميان آن هاست، جز به حقّ و راستى و براى مدتى معين نيافريده است؟
از مجموع آياتى كه تا اين جا خوانديم معلوم مى شود كه قرآن ابتدا از انسان ها دعوت مى كند آماده شوند و نعمت هاى خدا را للّه و در راه او به جريان بياندازند. اين گام اول است. اما چگونه بايد آن ها را در چنين مسيرى به جريان انداخت؟ آيات بعد در حقيقت روش و كيفيت اين حركت را بيان مى كنند و آن مبتنى بر تفكر و يافتن بينشى كلى درباره هستى و انسان است. اين بينش كمك مى كند كه انسان روش هاى مناسب را نيز براى حركت و به تعبير قرآن عمل صالح پيدا كند.
به طور كلى، هيچ حركتى بدون فكر ممكن نيست؛ خواه از نوع عمل صالح باشد و خواه از نوع غير صالح. امير مومنان در اين باره خطاب به كميل مى فرمايد:
«يا كميل، ما من حركة الّا و انت فيها محتاج بالمعرفة».
اى كميل، هيچ حركتى نيست مگر آن كه تو در آن نيازمند شناخت و معرفت هستى.
ازاين رو، اين آيه آيه مهمى است كه راه را نشان مى دهد و معنى ساده اش اين است كه اگر فكر كنيد به نتيجه مى رسيد و مسأله حق بودن خلقت مانند روز براى شما روشن مى شود.
«أفلم يتفكروا فى انفسهم ...».
آيا تا به حال پيش خودتان درباره اين موضوع فكر نكرده ايد كه خلقت هيچ چيز باطل و بيهوده نيست و همه چيز بر مدار حق است؟ اگر فكر كنيد پاسخ آن را به راحتى به دست مى آوريد. به نظر مى رسد تكرار موضوع حق بودن خلقت در قرآن براى بيدار كردن انسان ها از خواب غفلت و توجه دادن آنان به بينش هاى غلطشان در زندگى بوده است.
آيات از اين است:
«ما خلقنا السماوات و الارض و ما بينهما إلا بالحق و إن الساعة لآتية فاصفح الصفح الجميل».
- «ما خلقنا السماوات و الارض و ما بينهما إلا بالحق و أجل مسمى و الذين كفروا عما أنذروا معرضون».
- «ما خلقنا السماوات و الارض و ما بينهما لاعبين. ما خلقناهما إلا بالحق و لكن أكثرهم لا يعلمون».
- «هو الذى جعل الشمس ضياء و القمر نورا و قدره منازل لتعلموا عدد السنين و الحساب ما خلق اللّه ذلك إلا بالحق يفصل الآيات لقوم يعلمون».
- «الذين يذكرون اللّه قياما و قعودا و على جنوبهم و يتفكرون فى خلق السماوات و الارض ربنا ما خلقت هذا باطلا سبحانك فقنا عذاب النار».
- «افحسبتم أنما خلقناكم عبثا و أنكم إلينا لا ترجعون».
نتيجه اين كه خدا تمام آسمان ها و زمين و آنچه را كه بين آن هاست- كه يكى از آن ها خود ما باشيم را باطل و براى سرگرمى نيافريده است.
تمام برنامه هاى پروردگار براساس علم و عدل و حكمت و صدق محض است و هيچ چيزى جز به حق خلق نشده است: در حقيقت، تمام موجودات عالم جلوه اى از نور و علم و عدالت و رحمت الهى اند و انسان هم يكى از همان موجودات است. اين همان بينشى است كه قرآن مى خواهد انسان بر اثر تفكر بدان دست يابد.
منبع : پایگاه عرفان
