حياى ديندار و بى‏دين‏

در اين جا به گوشه اى از آثار دين و ديندارى عنايت مى كنيم. به طور مثال، پيامبر اكرم صلّى الله عليه و آله و سلّم فرمود: از ضرب المثل هاى انبيا جز اين گفت مردم برجا نمانده است، اگر حيا ندارى، هر كارى كه خواستى انجام بده. «1» معلوم است چنين كسى كه در برابر پروردگار و در برابر مردم حيا ندارد، ديگر از گناه روگردانى ندارد؛ آدم بى حيا از توهين و تحقير مردم و ضرر زدن و ظلم كردن به آنان ابا ندارد، و الا آدمى كه از پروردگار عالم حيا كند، در خلوت هم كه باشد و آتش غريزه هم فوران كند، با خود مى گويد، پروردگار عالم دارد مرا مى بيند و من از او خجالت مى كشم و نمى توانم مرتكب كارِ زشت شوم. يك آدم با حياء هيچ وقت به مردم حمله نمى كند؛ هيچ وقت به مردم تهمت نمى زند؛ هيچ وقت به مردم بد نمى گويد؛ هيچ وقت به مردم فحش نمى دهد. كسى كه ماىه حيا دارد، ادب دارد؛ هم نسبت به خدا ادب دارد و هم نسبت به بندگان خدا. امام صادق عليه السلام فرمود: «لَا إِيمَانَ لِمَنْ لَا حَيَاءَ لَه» : آن كسى كه حياء ندارد، بداند دين ندارد؛ چون حيا از آثار دينِ واقعى است و از آثار الفاظ دين كه به زبان آورده مى شود، يا از آثار اعمال ظاهرى كه انجام مى دهد، نيست.