آثار مثبت عمل - جلسه سوم (1) - (متن کامل + عناوین)

حقيقت بركت و مبارك

الحمدلله رب العالمين و صلّى الله على جميع الانبياء والمرسلين و صلّ على محمد و آله الطاهرين.

نامهايى كه در معارف اسلامى براى ماه مبارك رمضان از قول رسول خدا صلى الله عليه و آله ائمه طاهرين عليهم السلام بيان شده است، نشان گر اين معنا است؛ كه خداوند مهربان، اين ماه را براى بندگان خود، گنجينه عظيمى از فيوضات ويژه خود قرار داده است.

بنابراين اگر كسى اهل ماه رمضان شود، آن فيوضات ويژه الهيه نصيب او خواهد شد.

ماه رمضان، ماه بركت

وجود مبارك رسول خدا صلى الله عليه و آله از اين ماه به عنوان ماه بركت ياد فرموده است:

«و هو شهر البركة» «1»

با نگاهى به آيات قرآن كريم، بايد ديد پروردگار مهربان عالم، بركت و مشتقات آن را در چه مواردى به كار گرفته است؟

در منابع اصيل عرب، دانشمندان لغت شناس، بركت را اين گونه معنا كرده اند:

كرامت، شرافت، عزّت، ميمون، خجسته، نموّ و در نهايت براى اين كه يك معناى جامعى از اين كلمه ارائه شود، بركت را به «خير كثير» معنا كرده اند. «2» همين معنا را مفسران قرآن، در آياتى كه اين لغت آمده است استعمال كرده اند و بر آن تكيه كرده اند، «3» اما از مواردى كه قرآن كريم آورده پنج مورد آن را پى

______________________________
(1)- بحار الأنوار: 93/ 340، باب 46، حديث 5؛ فضائل الأشهر الثلاثه، شيخ صدوق: 95، حديث 78.

(2)- لسان العرب: 10/ 395- 396؛ تاج العروس: 13/ 514- 516 (بركة).

(3)- تفسير مجمع البيان: 2/ 347 (ذيل آيه 96 سوره آل عمران).

مى گيريم:

موارد استعمال معناى «بركت» در قرآن

1- بركت در عالم طبيعت

در آيه شريفه مى فرمايد:

«وَجَعَلَ فِيهَا رَوَ سِىَ مِن فَوْقِهَا وَ برَكَ فِيهَا وَ قَدَّرَ فِيهَآ أَقْوَ تَهَا فِى أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَوَآءً لّلسَّآئِلِينَ» «1»

خدا روى كره زمين كوه هاى استوارى را قرار داده است، كه هم براى موجودات زنده و هم براى زمين منافع سرشارى دارد. و بعد مى فرمايد: «وَ برَكَ فِيهَا» در اين زمين، خدا به دست رحمت خود «بركت»، يعنى «خير كثير» قرار داده است؛ انواع اشياى قيمتى، معادن، روييدنى ها، درختان، گياهان دارويى، رودها، جويبارها، چشمه ها، درياچه ها، درياها، آبشارها، كه هر كدام از اين ها خيرهاى فراوان در زندگى موجودات زنده، به ويژه انسان بر عهده دارند، كه براى هيچ كس نقش اين منافع عظيم الهى قابل انكار نيست. چه خدا را قبول داشته باشند، چه قبول نداشته باشند.

زمين خزانه خير كثير پروردگار مهربان عالم است و محققان خارجى هم با توجه به اين كه زمين منبع خير است، اعلام نموده اند:

اگر جامعه جهانى و دولت ها صحيح زندگى كنند، كره زمين توانايى دارد كه پنج برابر جمعيت فعلى را در رفاه قرار بدهد، كه همه مردم، از نعمت هاى الهى بهره مند باشند و كمترين مشكلى هم نداشته و با رفاه زندگى كنند. ولى الان در بين همين هفت ميليارد جمعيت، نزديك به دو ميليارد گرسنه زندگى مى كنند و زير خط فقر هستند. اگر صحيح زندگى كنند و مانند حضرت يوسف عليه السلام راه خرج و دخل را پيدا

______________________________
(1)- فصلت (41): 10؛ و در روى زمين كوه هاى استوارى پديد آورد، و در آن منافع فراوانى آفريد و رزق [روزى خوارانش ] را در آن به مدت چهار دوره [بهار، تابستان، پاييز و زمستان ] تقدير كرد [آن هم ] يكسان و به اندازه براى خواهندگان.

كنند، همه مى توانند زندگى مرفه اى داشته باشند. بدون اين كه يك نفر دچار مشكل باشد.

اگر اين چنين نبود، در قرآن مجيد «وَ برَكَ فِيهَا» حقيقت نداشت. در حالى كه مى دانيم قرآن، حق است و كتاب الهى است. قرآن مجيد، سخن غير حكيمانه ندارد: «وَجَعَلَ فِيهَا رَوَ سِىَ مِن فَوْقِهَا وَ برَكَ فِيهَا» بركت واقعى يعنى خير كثير، چرا كه اگر انسان ها در پرتو ايمان، سلامت فكر و باطن از اين خير كثير مادى در كره زمين درست استفاده كنند، آخرت آنها را آباد مى سازد و در آنجا هم به خير كثير ابدى اتصال پيدا مى كنند.

2- اهل بهشت، غرق در بركات

خداوند درباره اهل بهشت مى فرمايد:

«كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رّزْقًا قَالُوا هذَا الَّذِى رُزِقْنَا مِن قَبْلُ و أُتُوا بِهِ مُتَشبِهًا» «1»

هنگامى كه من در بهشت، از هر نعمتى به شما روزى عنايت مى كنم، مى گوييد:

«هذَا الَّذِى رُزِقْنَا مِن قَبْلُ» پروردگار عالم بيش از اين هم در دنيا، اين خيرات را در اختيار ما قرار داده بود و ما- با هدايت خودش- دانستيم كه چگونه آنها را مصرف كنيم، كه حال آن زندگى پاك تبديل به بهشت شده است. اين بركت، طبيعى است.

3- بركات مكه در قرآن

الف- وجود رسول اكرم صلى الله عليه و آله

بركت ديگرى كه در قرآن كريم مطرح است كه بايد تعبير به بركت مكانى كرد.

مكان بابركت، يعنى مكانى كه داراى خير كثير است:

______________________________
(1)- بقره (2): 25؛ هرگاه از آن بهشت ها ميوه اى آماده به آنان دهند، گويند: اين همان است كه از پيشْ روزىِ ما نمودند، و از ميوه هاى گوناگون كه [در طعم و گوارايى و زيبايى ] شبيهِ هم است.

«إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِى بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لّلْعلَمِينَ» «1»

يعنى اولين خانه اى كه به نفع مردم و جهانيان است؛ «وُضِعَ لِلنَّاسِ» اين لام «للناس» به معناى نفع و سود است. اولين خانه اى كه به سود تمام انسان ها در كره زمين قرار داده شد، مكه مباركه است؛ «لَلَّذِى بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لّلْعلَمِينَ».

بركت اين شهر در چه چيزى مى باشد؟ كسانى كه مكه رفته اند، ديده اند كه زمين مكه آب ندارد و روييدنى، گياه و درخت به آن معنا رشد نمى كند، باغ و نهر در آنجا به وجود نمى آيد. سرزمينى است كه به تمام معنا كويرى، سنگ زار، پيچيده به انواع كوه ها و ريگزار است، پس اين سرزمين چه بركتى دارد؟

خير كثير سرزمين مكه است و منظور شرف اوّل مى باشد. يعنى در گذشته مكه، از ابتداى خلقت زمين، تا آينده مكه و بر پا شدن قيامت، در خير كثير بودن حرف اول را مى زند. بركت اول شرفى شهر مكه كه با «هُدًى لّلْعلَمِينَ» درباره وجود مبارك محمد بن عبداللّه صلى الله عليه و آله است.

او فرزند مكه و متولّد در اين شهر است. پدر و مادر و آباء و امهات او اهل اين شهر هستند و خدا هم در قرآن مجيد، شرف اين منطقه را به خاطر ايشان مى داند؛ «لَآ أُقْسِمُ بِهذَا الْبَلَدِ» «2» به اين شهر مكه سوگند نمى خورم، اگر سوگند بخورم، به خاطر تو است: «وَ أَنتَ حِلٌّ بِهذَا الْبَلَدِ» «3» بخاطر اين كه اين شهر تو را در بر دارد، من به اين شهر قسم مى خورم. اگر تو را نداشت، ارزش قسم خوردن را نداشت. اين بركت است.

ب- اميرالمؤمنين عليه السلام

به فرمايش پيغمبر صلى الله عليه و آله: اگر خداوند متعال بركت و معنويتش را تبديل به يك مرحله مادى مى كرد، تمام زمين توان تحمّل او را نداشت و آن بركت وجود على بن ابى طالب، اميرالمؤمنين عليه السلام است كه بعد از رسول خدا صلى الله عليه و آله هدايت واقعى، توسط

______________________________
(1)- آل عمران (3): 96؛ يقيناً نخستين خانه اى كه براى [نيايش و عبادت ] مردم نهاده شد، همان است كه در مكه است، كه پر بركت و وسيله هدايت براى جهانيان است.

(2)- بلد (90): 1؛ قسم مى خورم به اين شهر.

(3)- بلد (90): 2؛ در حالى كه تو در آن جاى دارى.

او در عالم پخش شده است.

ج- قرآن و حضرت زهرا عليها السلام

بركت ديگر اين شهر وجود مبارك فاطمه زهرا عليها السلام است كه فرزند مكه است و در آنجا متولّد شده است.

بركت ديگر كه از اين سه بركت مهم تر است، قرآن كريم است، كه در مكّه نازل شد.

شهر مكّه باغ و نهر نمى خواهد، چون باغى مثل وجود پيغمبر، على، وجود مبارك زهراى مرضيه و گنجينه اى مانند قرآن كريم دارد. واى به حال مردم دنيا كه قدرشناس اين خير كثير نباشند. واى به حال زنانى كه در جهان قدرشناس زهرا و اقتدا كننده به او نباشند. واى به حال جامعه جهانى، اگر به على عليه السلام و پيغمبر صلى الله عليه و آله اقتدا نكنند. اين معنى بركت مكان است، وگرنه كوه ها، ريگزارها، سنگ ها و ديوار كعبه كه در مكه «هدى للعالمين» نيست. بركتِ شهر مكه اين چهار حقيقت است كه «هدى للعالمين» مى باشد.

بركات قرآن كريم از زبان قرآن

اما بركت كتاب مبارك چيست؟

«وَ هذَا ذِكْرٌ مُّبَارَكٌ أَنزَلْنهُ» «1» اين كتاب، كتاب مباركى است، يعنى داراى خير كثيرى است كه من براى شما آن را نازل كردم. قرآن خزانه حكمت، علم، شريعت پروردگار مهربان و مايه نجات، عزّت، شرف و كرامت انسان است. اين معانى خير كثير، يك حقيقت است و بدون قرآن كسى نزد خدا و مردم عزّت، شرف و كرامت ندارد و وجود او وجود مبارك و پرمنفعتى نيست.

يك بركت هم بركت انسانى است. انسان مى تواند خزانه بركت پروردگار عالم

______________________________
(1)- انبياء (21): 50. و اين [قرآنى ] كه آن را نازل كرده ايم، ذكر و پندى پرمنفعت است.

باشد، چنانكه سرزمين مكه و قرآن خزانه بركت است.

فساد روابط آزاد مرد و زن در جوامع

وقتى يهوديان بالاى سر گهواره مسيح عليه السلام آمدند، به مريم عليها السلام گفتند: «مَا كَانَ أَبُوكِ امْرَأَ سَوْءٍ» «1» همه ما پدر تو را مى شناسيم، مرد بدكارى نبود، «وَ مَا كَانَتْ أُمُّكِ بَغِيًّا» «2» مادر تو هم پاكدامن بود، پس اين بچه را از كجا آوردى؟ «فَأَشَارَتْ إِلَيْهِ» «3» خدا به مريم فرموده بود كه با نامحرم حرف نزن و با حرف زدن از خودت دفاع نكن. تو زن جوانى هستى، صداى تو نازك است، حرف بزنى: «فَيَطْمَعَ الَّذِى فِى قَلْبِهِ مَرَضٌ» «4» اين صداى نازك الهى كه ويژه زن آفريده اند، آنهايى را كه دل مريض دارند، به افكار پليد و وسوسه هاى شيطانى مى كشاند، چه دنيا اين مسأله را بپذيرد، يا نپذيرد.

دنيا مى داند كه روابط آزاد مرد و زن، در خشكى و دريا، جهان را به فساد كشيده است:

«ظَهَرَ الْفَسَادُ فِى الْبَرّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِى النَّاسِ» «5»

اين بلاها را خود انسان به سر خود آورده است.

 ادامه دارد . . .