بسم الله الرحمن الرحيم
اللهم اسلك بى الطريقه المثلى، و اجعلنى على ملتك اموت و احيى.
به خواست خداوند توانا اين دو جمله از دعاى شريف «مكارم الاخلاق» موضوع بحث و سخنرانى امروز است. امام سجاد عليه السلام به پيشگاه خداوند عرض مى كند: بار الها! مرا به مسيرى برتر و بالاتر از هر طريقى سوق ده و وادارم نما كه آن راه را بپيمايم، بار الها؟! مرا در دين خودت آنچنان ثابتقدم قرار ده كه در آن بميرم و در آن زنده شوم.
المثلى اي الفضلى تانيث الامثل بمعنى الافضل.
«مثلى» به معناى «فضلى»، تانيث «امثل» است، به معناى «افضل». و مراد از «طريقه ى مثلى» راه حقى است كه ما را به خداوند مى رساند و آن راه هدايت بارى تعالى است كه به معرفى پيمبران او شناخته مى شود و از راههاى باطل ممتاز مى گردد. كلمه ى «مثلى» و «امثل» در روايات رسول اكرم (ص) و ائمه ى معصومين
عليهم السلام مكرر به كار برده شده، از آن جمله، اين حديث شريف است:
سئل رسول الله صلى الله عليه و آله: من اشد الناس بلاء فى الدنيا؟ فقال: النبيون ثم الامثل فالامثل و يبتلى المومن بعد على قدر ايمانه و حسن اعماله .
از رسول اكرم (ص) سئوال شد كدام گروه از مردم دنيا به بلاياى شديد مبتلا بوده اند؟ فرمود: پيمبران الهى و هر كدام كه برتر و افضل بوده اند ابتلائاتشان فزونتر بود و سپس افراد باايمان به مقدار ايمان و خوبى اعمالشان.
مى توان گفت دو عامل اساسى منشاء بالايا و مصائب شديد پيمبران خداوند و مومنين وظيفه شناس و درستكار بوده: اول دعوت مردم به ذات اقدس الهى و قيامت، دوم تهذيب آنان به تاديب غرايز حيوانى و محدود نمودن شهوات. براى روشن شدن مطلب لازم است درباره ى هر يك از اين دو به اختصار توضيح داده شود. بشر در عالم محسوس زندگى مى كند و علاقه دارد به چيزهايى دل بندد و گرايش يابد كه آنها را حس كند و لمس نمايد. برخلاف ميل مردم، دين خداوند كه موضوع دعوت پيغمبران است حاوى مسائل نامحسوس متعددى است از قبيل وحى و فرشتگان و از همه مهمتر دو اعتقاد قلبى و غيبى يعنى ايمان به خداوند و ايمان به قيامت، ركن اصلى و اساسى دين حق است و بدون اعتقاد به آن دو، پيروى از پيمبران تحقق نمى يابد. خداوند در قرآن شريف ايمان به غيب را در راس اوصاف اهل تقوى ذكر نموده و فرموده است:
الذين يومنون بالغيب.
اينان كسانى هستند كه غيب دين را باور دارند و به آن مومن و معتقدند.
در مقابل اتقيا و مومنين به غيب، اسيران عالم حس اند و خداوند درباره ى اينان فرموده است:
و اذا ذكر الله وحده اشمازت قلوب الذين لا يومنون بالاخره و اذا ذكر الذين من دونه اذا هم يستبشرون.
وقتى نام خداوند يگانه برده مى شود دلهاى كسانى كه به قيامت ايمان ندارند حالت نفرت و انزجار به خود مى گيرد و چون از محسوس سخن گفته شود و نام غير خدا به ميان آيد مسرور و شادمان مى شوند.
بدبختانه جاذبه ى حس و محسوس در وجود بشر آنقدر نيرومند و قوى است كه با كمترين برخورد مجذوب مى گردند و خواستار آن مى شوند. بنى اسرائيل ساليان متمادى اسير فرعون و فرعونيان بودند و حضرت موسى (ع) در پرتو حمايت ذات اقدس الهى نجاتشان داد و آنان را از دريا به سلامت گذراند و فرعون غرق شد. بنى اسرائيل با مشاهده ى اين همه قدرت از خداوند ناديده به محض اينكه با امر محسوس مواجه شدند، بت و بت پرست را ديدند، دگرگون گشتند و از موسى (ع) درخواست بت نمودند.
و جاوزنا ببنى اسرائيل البحر فاتوا على قوم يعكفون على اصنام لهم قالوا يا موسى اجعل لنا الها كما لهم آلهه قال انكم قوم تجهلون.
خداوند در قرآن شريف فرموده: ما بنى اسرائيل را از دريا گذرانديم. در راه با مردمى برخورد نمودند كه در بتكده اقامت داشته و بت مى پرستيدند. به موسى گفتند: براى پرستش ما معبودى محسوس
معين كن همانطور كه اينان معبودهايى دارند. موسى از اين تقاضا سخت ناراحت شد و گفت: بى گمان شما مردمى جاهل و نادانيد.
به شرحى كه در تاريخ آمده منشاء آوردن بت هبل در مكه و پرستش آن چيزى جز كشش و جاذبه ى حس و محسوس نبود. مردى به نام عمرو بن لحى براى انجام كارهايى كه داشت از مكه به شام رفت. در يكى از نقاط اطراف شام وارد شد، مشاهده كرد كه مردم در آنجا بت مى پرستند.
فقال لهم ما هذه الاصنام التى اراكم تعبدون؟ قالوا له: هذه اصنام نعبدها فنستمطرها فتمطرنا و نستنصرها فتنصرنا. فقال لهم: افلا توتوننى منها صنما فاسير به الى ارض العرب فيعبدوه. فاعطوه صنما يقال له «هبل». فقدم به مكه. فنصبه و امر الناس بعبادته و تعظيمه.
به آنان گفت: اين اصنام چيست كه مى بينم شما مى پرستيد؟ پاسخ دادند: ما اين بتها را مى پرستيم، از آنها باران مى خواهيم، به ما باران مى دهند، از آنها يارى مى خواهيم ما را يارى مى كنند. عمرو بن لحى از مشاهده ى بتها و آثارى را كه بت پرستان گفتند تحت تاثير قرار گرفت و گفت: آيا از اين اصنام، بتى را به من عطا نمى كنيد كه به سرزمين عرب ببرم تا آن را پرستش نمايند؟ بتى را كه «هبل» نام داشت به وى دادند، آن را به مكه آورد و نصب نمود، به مردم گفت: هبل را بپرستيد و تعظيمش نماييد.
واضح است پيمبران الهى كه مردم را دعوت به خداوند و معاد نامحسوس مى كردند و همچنين مردان باايمانى كه به غيب اعتقاد داشتند همواره از گفتار و رفتار كسانى كه خودشان اسير زندان حس و محسوس
بودند زجر مى كشيدند و رنج مى بردند و خداوند وضع رقت بار رسولان خود را ضمن يك آيه چنين بيان فرموده است:
يا حسره على العباد ما ياتيهم من رسول الا كانوا به يستهزءون.
اي افسوس و حسرت بر بندگان نادان كه هيچ پيمبرى بين آنان نيامد جز آنكه مورد استهزا و تمسخرش قرار دادند.
از آنچه مذكور افتاد روشن شد كه اولين علت آزار شديد و اهانت جهال به پيمبران و مردان باايمان آن بود كه از نامحسوس سخن مى گفتند و جامعه را به خداى يگانه و روز رستاخيز دعوت مى نمودند. علت ديگرى كه موجب شده است پيغمبران خدا و افراد باايمان در دنيا همواره با مصائب و بلاياى شديد مواجه باشند اين است كه هدف مكتب پيمبران انسان سازى است، مى خواهند بشر را به مكارم اخلاق و سجاياى عالى متخلق سازند و آنان را به كمال لايقشان برسانند و اين كار زمانى ميسر است كه مردم به تعديل غرايز حيوانى و تحديد تمايلات نفسانى خويش تن دردهند و آنها را در حدود رضاى الهى كه بر وفق عقل و مصلحت است اقناع نمايند. ولى بشر به جاذبه ى لذت و كامرانى مى خواهد آزاد بى قيد و شرط باشد و شهوات خود را آنطور كه غرايز كور و كر طالب اند ارضا نمايد، و همين منافات گاهى بين تعاليم انبيا و غرايز بى شعور موجب شده است كه مردم لذت گرا و شهوت پرست به ايذاى پيمبران قيام نمايند، آنان را با انواع بلايا زجر دهند و بدين وسيله موانع را از پيش روى خود برطرف كنند و راه تمنيات نفسانى خويشتن را هموار سازند. امام سجاد (ع) در جمله ى اول اين قطعه از دعاى شريف «مكارم الاخلاق»
كه موضوع سخنرانى و بحث امروز است به پيشگاه بارى تعالى عرض مى كند:
اللهم اسلك بى الطريقه المثلى، بار الها! مرا به مسيرى كه افضل و برتر از هر طريقى است سوق ده و وادارم نما كه آن راه را بپيمايم.
حضرت زين العابدين (ع) طريقه ى مثلى و راه افضل را از خداوند درخواست مى كند، خداوندى كه به تمام حوايج آگاه است و همه ى دقايق سعادت بشر را مى داند و اگر حضرت بارى تعالى مدد فرمايد و آدمى را به طريقه ى مثلى سوق دهد قطعا هر فردى با پيمودن آن راه به كمال لايق انسانى خود دست مى يابد، اما اگر بشر ناآگاه بخواهد طريقه ى مثلى و راه افضل را كه حاوى تمام مراتب سعادت و مدارج كمال باشد تعيين نمايد قطعا به خطا مى رود و چه بسا پاره اي از نقائص را كمال تصور كند و آن را قسمتى از طريقه ى مثلى معرفى نمايد، چه آنكه همه ى انسانها از هر قوم و نژاد تحت تاثير عوامل گوناگونى هستند و خوب و بدها را در شئون مختلف اعتقادى، اخلاقى، اجتماعى، اقتصادى، سياسى، تربيتى، و ديگر امور از همان ديدگاه مى نگرند و بر همان اساس قضاوت مى نمايند. پيروان مكتب مادى گمان مى كنند طريقه ى مثلى و راه افضل براى تامين سعادت بشر، ماديگرى و نفى آفريدگار حكيم است. پيروان كليسا تصور مى كنند بهترين عقيده ى دينى و باور معنوى، تثليث و دلبستگى به «آب» و «ابن» و «روح القدس» است. بت پرستان، آتش پرستان، گاوپرستان، و معتقدين به ساير پرستشهاى موهوم عقيده ى خود را طريقه ى مثلى و راه افضل مى پندارند و مردم را به سوى آن مى خوانند. در امر اقتصاد نيز همان اختلاف عقيده وجود دارد، از زمانى كه رژيم
كمونيستى در اتحاد جماهير شوروى پايه گذارى شد ميليونها مردم تصور مى كردند طريقه ى مثلى و راه سعادت براى همه ى كشورهاى جهان برقرار شدن رژيم كمونيستى است. اما با تحولى كه اخيرا در آن كشور پهناور به وجود آمد معلوم شد كه دهها سال در اشتباه بوده اند و اين رژيم با كشتن هزارها افراد بى گناه، مردم را به راه بدبختى و سيه روزى سوق داده است. طرفداران سيستم سرمايه دارى عقيده دارند كه طريقه ى مثلى و راه برتر در امر اقتصاد، سرمايه دارى است در حالى كه سرمايه دارى به منطق دنياى غرب امروز مايه ى اختلاف شديد طبقاتى است و هر روز فاصله ى مردم مملكت و فاصله ى ملل جهان را از يكديگر افزايش مى دهد و زمينه ى عناد و فساد اجتماعى را در جهان فراهم مى آورد. شايد طولى نكشد كه سرمايه دارى همانند رژيم اشتراكى مطرود گردد و طرفداران آن از عمل نارواى خويش اظهار ندامت نمايند. نه تنها انسانهاى امروز راه خود را طريقه ى مثلى مى پندارند بلكه در گذشته نيز بسيارى از مردم جهان اسير اين تصور باطل بودند . نمونه ى آن، مطلبى است كه در قرآن شريف آمده است. موقعى كه حضرت موسى و هارون از طرف خداوند ماموريت يافتند كه مردم مصر را از اسارت فرعون مستبد و مدعى ربوبيت نجات دهند و موسى عصاى خود را افكند و به امر الهى به صورت اژدها درآمد پيروان فرعون به زبان آمدند:
قالوا ان هذان لساحران يريدان ان يخرجاكم من ارضكم بسحرهما و يذهبا بطريقتكم المثلى.
اين دو نفر دو ساحرند، مى خواهند با سحر خودشان شما را از سرزمينتان بيرون برند و طريقه ى مثلى و راه برترتان را كه فرعون پرستى
است از ميان ببرند.
منشاء اين سوء تشخيص و باطل نگرى انحراف از يكتاپرستى است. قرآن شريف در اين باره فرموده:
و لا تكونوا من المشركين. من الذين فرقوا دينهم و كانوا شيعا كل حزب بما لديهم فرحون.
از گرايش به شرك كه مايه ى اصلى تفرق و پراكندگى است بركنار بمانيد تا دچار اين فكر باطل نشويد كه هر كس روش ناصحيح خود را طريقه ى مثلى تلقى كند و هر گروهى راه گزيده ى خويشتن را مايه ى شادى و مسرت بداند.
طريقه ى مثلى و راه افضل و برتر، صراط مستقيم خداوند است، همان راهى كه فرستاده ى او حضرت محمد بن عبدالله صلى الله عليه و آله از طرف بارى تعالى به مردم ارائه نموده و فرموده است:
و ان هذا صراطى مستقيما فاتبعوه و لا تتبعوا السبل فتفرق بكم عن سبيله.
و اين است راه مستقيم من، از آن پيروى كنيد و به راههاى مختلف گرايش نيابيد كه موجب تفرق و پراكندگى شما از راه مستقيم خداوند مى شود.
طريقه ى مثلى و راه افضل و برتر، همان صراط مستقيم است كه در سوره ى حمد آمده و افراد باايمان در نمازهاى يوميه روزى چند بار از پيشگاه الهى درخواست مى نمايند:
اهدنا الصراط المستقيم، ما را به راه راست هدايت فرما، يعنى: بار الها! تفضل هدايت خود را درباره ى ما ادامه بده چه اگر لحظه اي فيضت قطع شود زمينه ى انحرافمان از مسير حق و صراط مستقيم مهيا مى گردد.
قال جعفر بن محمد الصادق عليهماالسلام فى قوله عز و جل «اهدنا الصراط المستقيم» قال يقول: ارشدنا الى الصراط المستقيم، ارشدنا بلزوم الطريق المودى الى محبتك و المبلغ الى دينك و المانع من ان نتبع اهواءنا فنعطب او ناخذ بآراءنا فنهلك.
امام صادق (ع) در تفسير «اهدنا الصراط المستقيم» فرمود: گوينده ى آن از خداوند درخواست مى كند كه ما را ارشاد فرما به راه راست، ارشاد فرما كه همواره ملازم راهى باشيم كه به محبتت منتهى مى گردد و ما را به دينت مى رساند ، نمى گذارد از هواى نفس كه موجب هلاكت است تبعيت نماييم و مانع آن مى شود كه از راى خودمان كه مايه ى تباهى است پيروى كنيم.
نتيجه آنكه «طريقه ى مثلى» و راه افضل و برتر، همان صراط مستقيم است كه رسول گرامى (ص) از طرف حضرت بارى تعالى ماموريت يافت به مردم ارائه كند و پيرويش را از آنان بخواهد. طريقه ى مثلى همان صراط مستقيم است كه پيمبر گرامى اسلام (ص) و ائمه ى معصومين عليهم السلام و تمام مسلمانان، موظف اند در نمازهاى روزانه از خداوند درخواست نمايند. امام سجاد (ع) در نمازهاى واجب و مستحب همه روزه اين وظيفه مقدس را انجام مى دهد به علاوه در جمله ى اول اين قطعه از دعاى «مكارم الاخلاق» كه موضوع سخنرانى امروز است به پيشگاه بارى تعالى عرض مى كند:
اللهم اسلك بى الطريقه المثلى، بار الها! مرا به مسيرى كه برتر و بالاتر از هر طريقى است سوق ده و وادارم نما كه آن راه را بپيمايم.
حضرت على بن الحسين عليهماالسلام در جمله ى دوم اين قطعه ى از دعا كه موضوع بحث و سخنرانى امروز است به پيشگاه
خداوند عرض مى كند:
و اجعلنى على ملتك اموت و احيى، بار الها! مرا بر دين خودت آنچنان ثابتقدم قرار ده كه در آن بميرم و در آن زنده شوم.
راغب در معناى كلمه ى «ملت» چنين مى گويد:
المله كالدين و هو اسم لما شرع الله تعالى لعباده على لسان الانبياء ليتوصلوا به الى جوار الله.
«ملت» همانند «دين» اسم است براى شرع و طريقى كه خداوند به زبان پيمبران براى مردم مقرر فرموده تا به وسيله ى آن به جوار رحمت الهى واصل شوند.
ما از بيشتر كلمات لغت عرب كه به زبان فارسى راه يافته و در سخنان خود به كار مى بريم همان معنى را مى فهميم كه عرب زبان مى فهمد مثل «ايمان» و «كفر»، «صدق» و «كذب»، «حسن» و «قبح»، «ظاهر» و «باطن»، «قيام» و «قعود»، «طلوع» و «غروب»، «قوت» و «ضعف» و نظاير اينها. بعضى از كلمات را عرب زبان و فارسى زبان در يك معنى به كار مى برند با مختصر تفاوتى در مورد استعمال آنها. اما عرب زبان در گفتگوهاى خود از كلمه ى «ملت»، «دين» مى فهمد، همان معنايى كه در لغت آمده و مذكور افتاد، ولى فارسى زبان، كلمه ى «ملت» را به معناى «مردم» به كار مى برد، گاهى «ملت» مى گويد در مقابل دولت و گاهى «ملت» مى گويد و تمام افراد، از زن و مرد، بزرگسال و اطفال، شهرى و روستايى، و خلاصه همه ى عمال دولت و افراد عادى را شامل مى شود. در قرآن شريف مكرر كلمه ى «ملت» به كار رفته و در تمام موارد، از آن «دين» اراده شده است و در اينجا به ذكر دو مورد
اكتفا مى شود:
دينا قيما مله ابراهيم حنيفا. ثم اوحينا اليك ان اتبع مله ابراهيم حنيفا.
در صحيفه ى سجاديه، كلمه ى «مله» در موارد متعدد آمده و همه جا از آن «دين» اراده شده است. از آن جمله در دعاى سى و يكم، حضرت زين العابدين (ع) به پيشگاه خداوند عرض مى كند:
توفنى على ملتك و مله نبيك، بار الها! مرا به دين خودت و به دين پيمبرت بميران.
در جمله ى دوم اين قطعه دعا كه موضوع سخنرانى و بحث امروز است امام سجاد (ع) عرض مى كند:
و اجعلنى على ملتك اموت و احيى، بار الها! مرا در دين خودت آنچنان پايدار و استوارم قرار ده كه در آن بميرم و در آن زنده شوم.
بعضى گفته اند: مقصود از موت و حيات كه در كلام امام (ع) آمده مرگ و زندگى در دار دنياست و اگر سئوال شود در دنيا، زندگى قبل از مرگ است چرا امام در كلام خود موت را مقدم داشته است، در پاسخ گفته مى شود كه مردان الهى در دنيا همواره به ياد مرگند و با توجه به مرگ، خويشتن را از كارهاى ناپسند و اعمال ناروا مصون مى دارند و همين امر، توجه شديد آنان را به مرگ، جلب نموده و موجب شده است كه موت را قبل از حيات ذكر نمايند.
به طورى كه در بعضى از آيات و روايات آمده است با ايمان مردن و به سلامت از دنياى گذران به سراى غيب منتقل شدن در نظر اولياى بزرگ الهى بسيار مهم است و آن را معيار سعادت انسانها
مى دانند، و همچنين بى دين مردن و با آلودگيهاى معنوى و مادى از دنيا رفتن در نظر اولياى الهى بسيار مذموم است و آن را معيار شقاوت و بدبختى مى خوانند.
عن على عليه السلام قال: ان حقيقه السعاده ان يختم بالمرء عمله بالسعاده و ان حقيقه الشقاء ان يختم بالمرء عمله بالشقاء.
على (ع) فرموده: حقيقت سعادت اين است كه پايان اعمال آدمى به خوبى و سعادت خاتمه يابد، و حقيقت شقاوت اين است كه پايان كارهاى انسان به بدى و شقاوت منتهى گردد.
انسانها در طول زندگى و ايام عمر با پستيها و بلنديهاى گوناگونى مواجه مى شوند و تحت تاثير رويدادها و عوامل مختلف قرار مى گيرند به گونه اي كه حوادث در افكار و اعمالشان اثر مى گذارد، گاهى از خوبى و درستكارى به بدى گرايش مى يابند و گاهى از بدى به افكار و اعمال خوب و پسنديده راه مى يابند. از نظر شرع مقدس تحولات گذران و ايام عمر ميزان حسن عاقبت يا سوء عاقبت نيست بلكه چگونگى انديشه و رفتار ماهها و حتى هفته هاى آخر عمر مى تواند معيار خوب مردن يا بد مردن باشد. به عبارت ديگر گاهى پرونده ى اعمال يك انسان گناهكار در اواخر عمر با برگشت به سوى خدا و استغفار، بسته مى شود، و گاهى پرونده ى يك انسان درستكار در پايان عمر با كفر و آلودگى به گناه پايان مى پذيرد.
عن على عليه السلام قال: كم من عاكف على ذنبه ختم له بخير و كم من مقبل على عمله مفسد فى آخر عمره صائر الى النار، نعوذ بالله منها.
على (ع) فرموده: چه بسا افرادى كه در محيط گناه مقيم بوده اند و كارشان به خوبى پايان يافته، و چه بسا اشخاصى كه به خوبى و درستكارى روى آورده بودند و در آخر عمر به فساد گراييدند و جهنمى شدند، پناه به خداوند از اين گروه.
عن احمد بن حمزه الاشعرى قال: حدثنى ياسر الخادم قال: سمعت اباالحسن الرضا عليه السلام يقول: ان اوحش ما يكون هذا الخلق فى ثلاثه مواطن: يوم يولد و يخرج من بطن امه فيرى الدنيا، و يوم يموت فيعاين الاخره و اهلها، و يوم يبعث حيا فيرى احكاما لم يرها فى دار الدنيا و قد سلم الله على يحيى عليه السلام فى هذه الثلاث المواطن و آمن روعته فقال: و سلام عليه يوم ولد و يوم يموت و يوم يبعث حيا. و قد سلم عيسى ابن مريم على نفسه فى هذه الثلاثه المواطن و قال: و السلام على يوم ولدت و يوم اموت و يوم ابعث حيا.
احمد بن حمزه ى اشعرى مى گويد: ياسر خادم مرا حديث نمود كه گفت: از حضرت على بن موسى الرضا عليهماالسلام شنيدم كه فرمود: وحشتبارترين مواقع براى مردم سه روز است: روز ولادت كه از شكم مادر بيرون مى آيند و دنيا را مى بينند، روزى كه مى ميرند و عالم بعد از مرگ و اهل آن را مشاهده مى كنند و روزى كه دوباره زنده مى شوند و به عرصه ى قيامت قدم مى گذارند و احكامى را مشاهده مى كنند كه در دنيا نديده اند و خداوند سلامت حضرت يحيى را در اين سه روز اخبار نموده و حضرت مسيح در اين سه مرحله براى خويشتن سلامت خواسته است.
جنين نه ماه عمر خود را در شكم مادر طى مى كند ولى سعادت او وابسته به اين است كه رحم مادر را با حسن عاقبت ترك گويد و سالم متولد شود، چه بسيار اتفاق مى افتد كه جنين هشت ماه عمر رحم را به سلامت گذرانده و در ماه آخر حتى در روز آخر رحم ضربه اي بر او وارد مى شود كه دچار عيب و نقص اساسى مى گردد و ناسالم به دنيا مى آيد. حيات دنيا براى مردم جهان در واقع به منزله ى گذراندن زندگى در شكم مادر روزگار است. اگر كسى به قدر نود سال عمر داشته باشد هشتاد و نه سال آن را در دنيا به سلامت بگذراند اما در سال آخر عمر بر اثر معاشرت با افراد بى ايمان و لاابالى ذخاير معنوى خويش را از دست دهد، به انحراف گرايش يابد، و روز مرگ كه روز ولادت از شكم مادر روزگار است ناسالم و با سوءعاقبت از دنيا برود، مردان الهى از چنين رويداد وحشتزايى سخت نگران بودند و همواره از پيشگاه بارى تعالى درخواست حسن عاقبت داشتند.
حضرت يوسف صديق به پروردگار مهربان عرض مى كند:
توفنى مسلما و الحقنى بالصالحين، بار الها! روح مرا در حال مسلمانى و با تسليم بى قيد و شرط در مقابل ذات اقدس خودت قبض فرما و به صالحين و گروه پاكان و نيكان ملحقم نما.
ملاحظه مى كنيد كه حضرت يوسف صديق، آن مرد بزرگ الهى، از خوب مردن و حسن عاقبت سخن مى گويد و از پيشگاه مقدس بارى تعالى درخواست مى كند كه مسلمان و باايمان از دار دنيا برود. مردم در آستانه ى ماه مبارك رمضان قرار داشتند. رسول اكرم صلى الله عليه و آله خطبه اي ايراد فرمود و در آن خطبه دستورهاى متعددى به مردم داد
كه در ماه مبارك رمضان به كار بندند و با انجام آن تعاليم موجبات سعادت و كمال خويش را فراهم آورند. خطبه در شرف اتمام بود كه على (ع) فرمود: من به پا خاستم:
فقلت: يا رسول الله! ما افضل الاعمال فى هذا الشهر؟ فقال: يا اباالحسن! افضل الاعمال فى هذا الشهر الورع عن محارم الله عز و جل ثم بكى. قلت: يا رسول الله! ما يبكيك؟ فقال: يا على! ابكى لما يستحل منك فى هذا الشهر، كانى بك و انت تصلى لربك و قد انبعث اشقى الاولين و الاخرين شقيق عاقر ناقه ثمود فضربك ضربه على قرنك، فخضب منها لحيتك. قال اميرالمومنين عليه السلام: فقلت: يا رسول الله! و ذلك فى سلامه من دينى؟ فقال صلى الله عليه و آله: فى سلامه من دينك.
عرض كردم: يا رسول الله! در ماه رمضان چه عملى از ديگر اعمال برتر است؟ فرمود: اجتناب از گناهان. آنگاه رسول اكرم (ص) گريست. عرض كردم: يا رسول الله! چه موجب گريه ى شما گرديد؟ فرمود: گريستم براى حادثه اي كه در اين ماه دامنگير تو مى شود، گويى مى بينم كه تو در پيشگاه الهى نماز مى گزارى كه شقى ترين افراد، نظير پى زننده ى ناقه ى صالح، ضربتى به سرت مى زند كه ريشت از خون سرت خضاب مى گردد. على (ع) پرسيد: آيا اين حادثه موقع سلامت دينم روى مى دهد؟ فرمود بلى در سلامت دينت.
على (ع) مرد شمشير و فداكارى در راه حق است، از اين رو وقتى خبر قتل خود را از زبان پيشواى اسلام مى شنود آن را عادى تلقى مى كند و كمترين واكنشى از خود نشان نمى دهد، حتى نمى پرسد براى چه مرا مى كشند. على (ع) آن مرد نيرومندى است كه مى فرمايد:
و الذى نفس ابن ابيطالب بيده لالف ضربه بالسيف اهون على من ميته على الفراش فى غير طاعه الله.
قسم به خدايى كه جان فرزند ابيطالب در دست اوست هزار ضربه ى شمشير براى من آسانتر از مردن در بستر است كه در غير طاعت بارى تعالى باشد.
آنچه براى على (ع) مهم است حسن عاقبت و باايمان مردن است. از اين رو وقتى خبر قتل خود را مى شنود از رسول اكرم (ص) مى پرسد: آيا در آن موقع دينم سالم است؟ پيشواى اسلام، او را از سلامت دينش، در آن موقع، آگاه مى سازد. از سخن على (ع) متوجه مى شويم كه باايمان از دار دنيا رفتن تا چه حد مهم است. بايد همواره از خداوند سبحان بخواهيم در آن لحظات حساس، ما را مشمول رحمت خود قرار دهد تا با حسن عاقبت بميريم و با ايمان به سراى جاودان منتقل شويم.
از آنچه معروض افتاد روشن شد كه سه روز در زندگى انسان مهم است: يكى روز ولادت كه از مادر سالم متولد شود، و يكى روز مرگ كه با سلامت معنوى و حسن عاقبت بميرد، و آن ديگر روز بعث و قيام قيامت است. امام سجاد (ع) به فضل خداوند روز اول را به خوبى گذرانده و از مادر به سلامت متولد شده است. جمله ى دوم دعاى امام (ع) كه آخرين قسمت سخنرانى امروز است ناظر به دو مرحله ى بعد است، به پيشگاه الهى عرض مى كند: پروردگارا! مرا مشمول رحمت خود بنما و به گونه اي قرارم ده كه با دين تو بميرم و با دين تو در قيامت زنده شوم.
فارسی
اللهم اسلك بى الطریقه المثلى، و اجعلنى على ملتك اموت و احیى
0
100%
(نفر
1)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
