وصيت دوم: فكر كنيد!

2- «و إدامة التفكر فإن التفكر أبو كل خير و امه».

هميشه فكر كنيد: روز، شب، در مغازه، در كلاس و ...، زيرا انديشه پدر و مادر تمام خوبى ها در اين عالم است. حتى اين كه سفارش شده است گاهى به قبرستان برويد و به قبرها نگاه كنيد، براى اين است كه فكر به كار بيفتد. بابا طاهر دراين باره دوبيتى زيبايى دارد:

درويش موجود در شعر به معنى فقير و ندار است، نه درويش اصطلاحى امروز. در حقيقت، برابر دولتمند است. در گورستان، شاه خوابيده، نخست وزير خوابيده، استاندار خوابيده، ملك التجار خوابيده، آخوند خوابيده، شاعر خوابيده، هنرمند خوابيده، واعظ خوابيده، نويسنده خوابيده. در همين بهشت زهراى تهران هم دولتمرد دفن است و هم عالم و هم گويندگان رده اول اين مملكت كه بعضى هاشان در اين 200 سال اخير نمونه اى نداشته اند. با اين حال، فراموش شده اند و زير خاك ها افتاده اند. در گورستان ابن بابويه تهران كسانى دفن هستند كه صدها جلد كتاب دينى نوشته اند، ولى ديگر كسى يادشان هم نمى كند.

مگر كاخ نشينان چند كفن به تن كردند؟ مگر علماى بزرگ، اعليحضرت ها و وكلا و وزرا و مراجع و فقها و نويسندگان را در چه قبرهاى دفن كردند؟ مگر ديواره قبرشان را موزائيك يا كاشى كردند؟

مگر لحدشان را از مس يا از ورق نقره گذاشتند؟ همگى را مثل آدم هاى گمنام در خاك گذاشتند و بند كفن را باز كردند و صورت هاشان را روى خاك گذاشتند. لحد از خشت و سنگ برايشان گذاشتند و خاك از ميان لحدها روى كفنشان مى ريخت. بعد، خاك را گل كردند و با بيل ريختند رويشان و آمدند. سومى و هفتمى و چهلمى و بعد دوره پوسيدن و فراموشى آغاز شد. انگار در اين دنيا نبودند كه نبودند.

آرى، رفتن به قبرستان براى اين است كه انسان به فكر بيفتد. گويى قبرستان كبريتى است كه شمع فكر و چراغ انديشه را روشن مى كند.

چندى پيش، در بيمارستان به عيادت مريضى رفتم. زمانى كه اين مرد سرپا بود، چه احترامى بين مردم داشت. اما آن روز ديدم بدنش چروكيده و نحيف شده و دو تا لوله در بينى، يك لوله در دهان، يك لوله كنار كليه، يك لوله در مثانه، و يك دستگاه براى تنفس در دهانش است.

اين فرصت خوبى است براى همه ما كه به فكر بيفتيم، زيرا يك روز هم ما اين طور مى شويم، يك روز هم ما بايد برويم زير خاك. حال كه بناست اين طور روى تخت بيفتيم و برويم زير خاك، پس ديگر اين روابط نامشروع براى چه و به عشق چه؟ ربا براى كه و براى چه؟ ظلم براى كه و براى چه؟

خوش به حال آن ها كه عبرت گرفتد و فكرشان نجاتشان داد! به واقع، كسى كه پنجاه سال پيشانى روى خاك گذاشته و صبح و ظهر و مغرب «سبحان ربى الاعلى و بحمده» گفت، چه وحشتى از اين دارد كه در قبر صورتش روى خاك باشد؟ چنين انسانى از فكر مردن شاد مى شوند، چون به ديدار محبوبى مى رود كه شام هاى تيره دنيا را در تاريكى و خلوت با او به رازونياز مى پرداخت و از دورى اش اشك مى ريخت. اگر قرار باشد قبر به چنين انسانى تاريك و تيره باشد، پس «يا نور المستوحشين فى الظلم» چه مى شود؟

*** «اوصيكم بتقوى اللّه و ادامة التفكر فانّ التفكر اب كلّ خير و امّه» ..

پدر و مادر همه خوبى ها انديشه است. انديشه با انسان چه كارها كه نمى كند! شأن آدمى در اين است كه اهل تفكر باشد. جوان ها بايد فكر كنند كه يك جوان هجده ساله چه شد كه على اكبر شد؟ اين خيلى فكر مثبتى است. اگر خود آدم فهميد، كه فهميد، وگرنه، مى رود از يكى مى پرسد كه چطور يك نفر مى تواند مانند على اكبر باشد و همان راه را برود؟

همه بايد فكر كنند كه حرّ چه شد كه حرّ شد و آيا ما هم مى توانيم حر باشيم؟ او مگر چه كرد كه حرّ شد، جز اين كه رنگ ابى عبد اللّه را به خود شزد؟ زن هاى ما فكر كنند كه آسيه، زن فرعون، چه كرد كه خدا درباره اش فرمود:

«ضرب اللّه مثلا للذين آمنوا امرأة فرعون اذ قالت ربّ ابن لى عندك بيتا فى الجنة و نجنى من فرعون و عمله و نجنى من القوم الظالمين».

و خدا براى مؤمنان همسر فرعون را مثل زده است هنگامى كه گفت:

پروردگارا، براى من نزد خودت خانه اى در بهشت بنا كن و مرا از فرعون و كردارش رهايى بخش و مرا از مردم ستمكار نجات ده.

چه شد كه اين طور شد؟ اين ها همه مايه ها و انگيزه هاى تفكر است.

مرگ همه چيز را از انسان مى گيرد: خانه و مغازه و صندلى و زن و بچه و نوه و شهرت و ... را. پيش از مرگ بايد به اين چيزها فكر كرد، زيرا پس از آن ديگر فايده اى ندارد اگر بگوييم چرا من اين قدر براى داشتن و رسيدن به اين ها خودكشى كردم؟ چرا همه موجوديتم را هزينه غير خدا كردم؟

آرى، اگر دنياى ما با خدا باشد، آن را از ما نمى گيرند. پولى كه خمسش را داده ايم، زكاتش را داده ايم، هزينه خدا كرده ايم، برايمان مى ماند. وجودى كه خرج نماز و روزه و كار خير شده براى انسان مى ماند و بسيار هم پرارزش است. در نتيجه، دنيايى كه به يك پر كاه نمى ارز، دنيايى است كه در آن انسان هيچ منفعتى كسب نكند و جز خوردن و شكم و لباس بدن به چيزى در آن نينديشد.

انسان بايد به عاقبتش فكر كند و فكر كند چطور مى خواهد وارد قيامت بشود و چه مى خواهد جواب بدهد. در قرآن آمده است كه وقتى وارد محشر مى شويد، پرونده تان را به دستتان مى دهند؛ يعنى نمى گذارند كس ديگر آن را بخواند و مى گويند:

«اقرء كتابك كفى بنفسك اليوم عليك حسيبا».

به او مى گويند: كتاب خود را بخوان، كافى است كه امروز خودت بر خود حسابگر باشى.

مى فرمايد: بنده من، خودت پرونده ات را بخوان. نه من به اعمالت نمره مى دهم، نه پيغمبرانم، و نه ملائكه. تمام ورق هاى پرونده را خودت بخوان و خودت بگو با تو چه كنم؟