پروردگار مهربان از باب فضل و رحمت چهار دعوت را در قرآن مطرح میکند. اسمهای آن هم روشن است: دعوت مغفرت، دعوت حمد، دعوت امامت و دعوت تفضل.
در دعوت مغفرت، رو به تمام بندگان میکند و همه را دعوت میکند: «یدعوکم لیغفرلکم». استثنا هم نمیکند و همه افرادی را که در این دنیا هستند در معرض این دعوت قرار میدهد. اما این افراد اگر در دنیا این دعوت را اجابت نکرده باشند اصلاً در آنجا دیگر دعوتشان نمیکند که جواب بدهند و آنجا دیگر دعوتی برایشان وجود ندارد. پس این دعوت و صدا زدن برای این است که میخواهد شما را بیامرزد: «لیغفرلکم». این دعوت عجیبی است که گناهش را من کردهام و لذت گناه را من بردهام، من کلاه سر خودم و سر دیگران گذاشتهام، من خطا کردهام و بارم را سنگین کردهام، اما حالا او آمده و میگوید بیا تا تو را بیامرزم!
اما این دعوت را چگونه باید اجابت کرد؟ اجابت این دعوت، راهش فقط توبه است. توبه هرگناه هم راه مخصوص به خودش را دارد. نمازهای نخوانده را باید خواند، روزههای نگرفته را باید گرفت، و اگر انسان نتوانست باید کفاره بدهد. البته اگر آنقدر مستحق شده که خودش نان شب ندارد که برای هرروزه که عمداً خورده شصت روز کفاره بدهد و اصلاً دیگر پولی در بساط ندارد و پیر هم شده و نمیتواند بگیرد، از آن طرف هم میخواهد دعوت حق را اجابت کند، اینجا باید چه کار کرد؟ اینجا جوابش یک کلمه است. مرد عربی آمد و در چارچوب در مسجد مدینه ایستاد و گفت: مسلمان هستم، ولی پیامبر را ندیدهام. کدام یک از شما پیامبر هستید؟ وقتی پیامبر را نشانش دادند گفت: آقا وقتی ما وارد قیامت میشویم، سر و کار ما آنجا با چه کسی است؟ پیامبر (ص) فرمود: با خدا. آن مرد یک خنده خیلی خوشمزه و شیرینی کرد و از در مسجد رفت. صدایش کردند. مگر حرف خندهداری زده شد؟! ما گفتیم سروکار شما با خداست تو چرا خندیدی؟ گفت: همین که گفتید سروکار ما با خداست خوشحال و راحت شدم، چون کریم وقتی قدرت مییابد میبخشد: «الکریم اذا قدر عفا».
بنابراین، الان که بدن ندارم که روزهام را بگیرم و پول هم ندارم تا کفاره بدهم، تمام رسالهها نوشتهاند راهش این است که به پروردگار بگویی بد و اشتباه کردم و الان هم که دیگر قدرت ندارم، پس مرا ببخش و خدا هم با همین یک جمله میگذرد. چون خودش میخواهد که ببخشد و اگر نبخشد گناهکاران مگر میتوانند این بار سنگین را با خودشان بردارند و منتقل به عالم بعد بکنند؟ پس این یک دعوت بود که نام آن را دعوت مغفرت گذاشتیم.
دعوت دوم، دعوت به حمد است. این دعوت در روز قیامت نسبت به کسانی انجام میشود که در دنیا دعوتش را جواب دادهاند: «یوْمَ یدْعُوکُمْ» آن روز صدایتان میزند و شما در همان روز که عدهای در کمال بدبختی و بیآبرویی و ذلت ایستادهاند با حمدتان جواب دعوت او را میدهید: «فَتَسْتَجِیبُونَ بِحَمْدِهِ» و میگویید: «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ«
دعوت دیگر از دعوتهای چهارگانه، دعوت امامت است. دوگونه امام در قرآن مجید مطرح شده است. یک نوع، امامی است که در سوره انبیاء دربارهاش میفرماید: «وَ جَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا» که این، امام هدایت و امام نور است؛ و امام دیگر، امام نار و جهنم است که خداوند دربارهاش میفرماید: «وَ جَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یدْعُونَ إِلَی النَّارِ وَ یوْمَ الْقِیامَةِ لاَ ینْصَرُونَ».
خداوند درباره روز قیامت میفرماید: «یوْمَ نَدْعُو کُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ» بنابراین، در روز قیامت وقتی به حضرت ابراهیم (ع) میگوید بیا، به هرکسی هم که پیرو او باشد اجازه آمدن به همراهش را میدهد و وقتی به فاطمه زهرا (س) میگوید بیا، به هر زنی هم که در دنیا دعوت او را در عفت، عصمت، حجاب، پاکی، پرورش اولاد خوب، شوهرداری و خانهداری صحیح اجابت کرده، اجازه ورود به همراهش را میدهد. پیروان پیامبر اکرم (ص) هم همین طورند. البته وقتی که در محشر پیامبر را صدا میکند که بیاید، خیلیها که پیامبر را میشناسند نمیتوانند همراه او بیایند. قرآن مجید در سوره مریم درباره اینها میفرماید که ساق پایشان به پشت رانشان خم شده و بسته شده است و از این رو پیامبر که میرود اینها نمیتوانند به دنبالش بروند.
یک دعوت هم دعوت تفضل است. ما مستحق آن نیستیم که دعوتمان کنند، ولی او آقا، کریم و بزرگوار است و دعوتمان میکند: «وَ اللَّهُ یدْعُو إِلَی دَارِ السَّلاَمِ وَ یهْدِی مَنْ یشَاءُ إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ»
این دعوت را چگونه باید جواب داد؟ ببینید خود آیه میفرماید که آنجا دارالسلام است، پس معلوم میشود آنجا جای مرض و آلودگی و پلیدی و آدم کثیف نیست و اگر بخواهیم این دعوت را جواب بدهیم، باید با ایجاد سلامتی در روح و نفس و فکر و عمل جواب بدهیم. این جوابها نیز جواب زبانی نیست، بلکه باید با آمادگی عملی جواب داد. مناسب است در اینجا به یک روایت توجه کنیم. روایت در اصول کافی است و میفرماید: «والجنه لایدخلها الا الطیب». بنابراین، بهشت جای آدمهای سالم است و با تحقق سلامت میتوان به این دعوت پاسخ داد.
منبع : پایگاه عرفان