وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي اسْتِكْشَافِ الْهُمُومِ
براى رفع هم و غم
امام سجاد (ع) هنگام هجوم هم و غم به اين دعا با خدا راز و نياز مىكرد
﴿1﴾
يَا فَارِجَ الْهَمِّ ، وَ كَاشِفَ الْغَمِّ ، يَا رَحْمَانَ الدُّنْيَا وَ الآْخِرَةِ وَ رَحِيمَهُمَا ، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ افْرُجْ هَمِّي ، وَ اكْشِفْ غَمِّي .
(1) اى خدائى كه دلتنگ پر غم و اندوه بندگان را گشايش عطا مىكنى و حزن و غمها را از دلها برطرف مىسازى اى خدائى كه رحمت رحمانى عام تو تمام خلق دنيا و آخرت را شامل است و رحمت خاص رحيميت هم جميع خلق دنيا و عقبا را اصل است.
بر محمد و آل پاكش درود فرست و بر من هم كه دلم از هموم و اندوه روزگار به تنگ آمده گشايشى بخش و غم و حزنم را برطرف ساز.
(2) اى ذات يگانهى يكتا اى غنى بالذات و غنا بخشندهى خلق اى آنكه نه تو را فرزنديست و نه خود فرزند كسى و نه هيچ كس (در عالم وجود) كفو و مثل و مانند تست مرا هم (به فضل و كرم از هر خطا و عصيان) محفوظ دار و از هر زشتى و ناپاكى پاك و منزه گردان و هر بليه و رنج و گرفتارى را از من برطرف فرما (و در دعا اينجا كه رسى) آيه الكرسى را تا هم فيها خالدون بخوان و سه سورهى قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ برب الناس و قل هو الله احد قرائت كن آنگاه بگو
﴿3﴾
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ سُؤَالَ مَنِ اشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ ، وَ ضَعُفَتْ قُوَّتُهُ ، وَ كَثُرَتْ ذُنُوبُهُ ، سُؤَالَ مَنْ لَا يَجِدُ لِفَاقَتِهِ مُغِيثاً ، وَ لَا لِضَعْفِهِ مُقَوِّياً ، وَ لَا لِذَنْبِهِ غَافِراً غَيْرَكَ ، يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ أَسْأَلُكَ عَمَلًا تُحِبُّ بِهِ مَنْ عَمِلَ بِهِ ، وَ يَقِيناً تَنْفَعُ بِهِ مَنِ اسْتَيْقَنَ بِهِ حَقَّ الْيَقِينَ فِي نَفَاذِ أَمْرِكَ .
(3) اى خداى من من از حضرتت بمانند آن كس مسئلت مىكنم كه در حال شدت و فقر و فاقه و ضعف و ناتوانى است و گناهانش بسيار است به مانند. آن كس كه براى فقر و درماندهگيش جز تو فريادرسى ندارد و بر ضعف و ناتوانيش جز حضرتت قوت بخشى (و يار و مددكارى) ندارد مانند كسى كه بر گناهش غير تو آمرزنده (و عفو و بخشش كننده) اى ندارد اى خداى صاحب شان و جلال و بزرگوارى از تو درخواست مىكنم كه مرا به عملى وادارى كه هر كس آن عمل به جاى آرد محبوب تو گردد و مرا يقينى عطا كنى كه يقين حقيقى است و به آن درجه يقين هر كس رسد در اجراى فرمان (و نفاذ امر) حضرتت بسى از آن نور يقين سود برد و بهره كامل يابد
﴿4﴾
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ اقْبِضْ عَلَى الصِّدْقِ نَفْسِي ، وَ اقْطَعْ مِنَ الدُّنْيَا حَاجَتِي ، وَ اجْعَلْ فِيما عِنْدَكَ رَغْبَتِي شَوْقاً إِلَى لِقَائِكَ ، وَ هَبْ لِي صِدْقَ التَّوَكُّلِ عَلَيْكَ .
(4) پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و مرا به راستى (و ايمان صادق واقعى) قبض روح فرما (كه چون از اين جهان به جهان ديگر رفتم ايمان حقيقى آنجا به كار آيد نه ايمان ريائى و صورت سازى و زبانبازى بىحقيقت) و از نيازهاى عالم دنياى فانى بىنيازم ساز و به آنچه نزد تست (از نعم بىحد در عالم ابد) و به شوق لقاى حضرتت مرا راغب و مايل گردان (تا در آنجا به شهود حسن اتم اعظمت كه مقصود اصلى و سعادت كلى و غايت آمال عارفان است نائل شوم) و مقام حقيقت توكل بر حضرتت را به من عطا فرما و قلبم را به نور يقين (كه ظلمت شك و ريب و وساوس نفسانى را از دل دور مىسازد) اصلاح فرما
﴿5﴾
أَسْأَلُكَ مِنْ خَيْرِ كِتَابٍ قَدْ خَلَا ، وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ كِتَابٍ قَدْ خَلَا ، أَسْأَلُكَ خَوْفَ الْعَابِدِينَ لَكَ ، وَ عِبَادَةَ الْخَاشِعِينَ لَكَ ، وَ يَقِينَ الْمُتَوَكِّلِينَ عَلَيْكَ ، وَ تَوَكُّلَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيْكَ .
(5) (و اى خدا) از تو درخواست مىكنم كه (به لطف و كرم) نامهى اعمالم را (كه هر كار خير و شر من در گذشتهى عمر در آن رقم شده) مسئلت مىكنم كه خيرات آن را به من جزاء خير عطا كنى و از شرور آن مرا در پناه خود محفوظ دارى (و مجازات نفرمائى) اى خدا از تو درخواست مىكنم كه مقام خوف و خداترسى عابدانت را به من عطا كنى و عبادت اهل خضوع و خشوع به درگاه حضرتت را كرم فرمائى و مقام يقين آنانكه توكل و اعتمادشان كاملا به تو است مرحمت فرمائى و توكل تام مومنان بر حضرتت مرا نصيب گردانى
﴿6﴾
اللَّهُمَّ اجْعَلْ رَغْبَتِي فِي مَسْأَلَتِي مِثْلَ رَغْبَةِ أَوْلِيَائِكَ فِي مَسَائِلِهِمْ ، وَ رَهْبَتِي مِثْلَ رَهْبَةِ أَوْلِيَائِكَ ، وَ اسْتَعْمِلْنِي فِي مَرْضَاتِكَ عَمَلًا لَا أَتْرُكُ مَعَهُ شَيْئاً مِنْ دِينِكَ مَخَافَةَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ .
(6) اى خداى من شوق و رغبت مرا به مانند شوق و رغبت اولياء و دوستانت قرار ده و خوف و خدا ترسى را هم به مانند دوستان خود بر من مقرر ساز (كه اولياء حق و محبان خدا شوق و رغبتشان به خدا و لقاى حق و شهود جمال مطلق است و ترس و خوفشان از فراق و بعد از معشوق حقيقى است نه آنكه چون عامهى خلق شوقشان به بهشت و نعمت خدا و ترسشان از شرار دوزخ باشد عاشقان حق و عارفان حقيقى از خدا جز خدا نمىخواهند و از چيزى جز بعد و فراق حق نمىترسند) رزقنا الله تعالى مقامهم و حبهم.
و (اى خدا) مرا در طريق رضا و خشنودى خود به عملى مشغول بدار كه با انجام آن عمل من هيچ امرى از دين تو را به واسطه ترس از مخلوقت ترك نكنم
﴿7﴾
اللَّهُمَّ هَذِهِ حَاجَتِي فَأَعْظِمْ فِيهَا رَغْبَتِي ، وَ أَظْهِرْ فِيهَا عُذْرِي ، وَ لَقِّنِّي فِيهَا حُجَّتِي ، وَ عَافِ فِيهَا جَسَدِي .
(7) پروردگارا اين است حاجت من تو شوق و رغبتم را در آن شديد گردان و عذرم را در آن حاجت پديدار گردان و بر تقاضاى اين حاجت حجت و دليلم را به من تعليم فرما و در انجام آن بدنم را صحت و عافيت عطا فرما
﴿8﴾
اللَّهُمَّ مَنْ أَصْبَحَ لَهُ ثِقَةٌ أَوْ رَجَاءٌ غَيْرُكَ ، فَقَدْ أَصْبَحْتُ وَ أَنْتَ ثِقَتِي وَ رَجَائِي فِي الْأُمُورِ كُلِّهَا ، فَاقْضِ لِي بِخَيْرِهَا عَاقِبَةً ، وَ نَجِّنِي مِنْ مُضِلَّاتِ الْفِتَنِ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ .
(8) اى خداى من هر كه شب را صبح كند (و صبح را شب) و اعتماد و وثوقش يا رجاء و اميدواريش به غير تست من شب را صبح مىكنم در حالى كه تنها وثوق و اعتمادم و رجاء و اميدم در كليه امور به حضرت (ذات كريم) تست (و چشم اميد به احدى غير تو ندارم) تو هم (اى خدا كرم كن) و در كليهى امورم به بهترين عاقبت و حسن خاتمت حكم فرما و مرا اى پروردگار از فتنههاى گمراهكننده (روزگار غدار) به لطف و رحمتت نجات بخش اى مهربانترين مهربانان عالم
﴿9﴾
وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ الْمُصْطَفَى وَ عَلَى آلِهِ الطَّاهِرِينَ .
(9) درود و رحمت ايزد بر سيد ما محمد مصطفى كه رسول خدا و برگزيده اوست و بر آل پاك او باد.