اخلاق خوبان، ص: 155
يكبار نپرسيد: جرا برويم؟ يا به كجا برويم؟ وقتی هم كه در هنگامه كارزار سی هزار خصم دون در برابر تعداد معدود ياران امام ديد، هرگز لب به شِكوه و يا اعتراض نگشود، و از نابرابری سپاهيان سخن نگفت، چراكه خوبتر از همگان می دانست: «آنچه آن خسرو كند شيرين بُود» از اين برو سرا پا سلم و تسليم بود، كه ريشه در تواضع و كرنش او داشت.
غايت خلقت
اينكه تواضع و افتادگی تا كجا اهميت و اهتمام دارد، شايد با اين سخن روشن و آفتابی شود كه در شب بيست و يك ماه مبارك رمضان، كه اميرالمؤمنين عليه السلام در چند قدمی مرگ بوده است، به فرزند خود، حسن بن علی عليه السلام می فرمايد:
بر تو باد كرنش و افتادگی، كه برترين عبادت است، و بالاتر از آن عبادتی نيست.
و امام صادق عليه السلام می فرمايد:
سر آمد تمامی خيرات و خوبی ها فروتنی و خضوع است.
و بالاترين خضوع، فروتنی نسبت به حضرت حق است.
كسی كه خدا را بنده است، و فرمان وی را با جان و دل خريدار است و به كار می بندد، خاضع است، و نسبت به خداوند افتادگی پيشه كرده است.
افتادگی نسبت به خداوند كه در شريعت به عبادت ياد می شود مقصود هستی و غايت خلقت است.
