اخلاق خوبان، ص: 230

چرا خود را به زحمت انداخته، و استراحت نمی كنيد؟ فرمود: با خود می گويم شايد كسی گرهی داشته باشد و در گشودن آن تعجيل داشته و يا تأخير روا نباشد، از اين رو در كوی و برزن قدم می زنم تا در دسترس باشم.

و اين، يعنی خدمت كه برخاسته از نور قلب است، قلبی كه زنده است.

و قلب زنده منبع مهر به خلق خداست.

ولی قلب مرده، حاصل و ثمری ندارد، نه برای صاحب خود و نه برای ديگران.

«مَا يَسْتَوِی ا لْأَحْيَآءُ وَلَا ا لْأَمْوَا تُ» «1»

احياء دل

و انبياء نيامدند جز آنكه دل های مرده را احياء كنند.

«يأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اسْتَجِيبُواْ لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ» «2»

دعوت خداوند و رسولش را اجابت كنيد كه شما را به سوی حيات و زندگی می خوانند.

و البته، اجابت خداوند و رسول وی در گرو آنست كه آدمی نخست دست از نفس و شيطان بشويد، و اين، جز با توبه تحقق نمی يابد.

و خداوند باب توبه را بر همگان گشوده است.

«فَتَحَ لَكَ بابُ المَتابِ وَ باب لِاسْتِعْتاب» «3»

و به دنبال اين توبه نيز مغفرت و آمرزش است.

«ما كانَ اللَّه... لِيَفْتَحَ لِعَبدٍ بابُ التَوبَه وَ يَغْلُقْ عَنه بابُ الْمَغْفرة» «4»

از اين رو آنكه توفيق توبه نصيب برد از پذيرش و قبول آن نيز محروم

______________________________
(1) فاطر/ 22.

(2) انفال/ 24.

(3) خداوند باب توبه و عذرخواهی را بر تو گشوده است. نهج البلاغه، حكمت، 435.

(4) اينگونه نيست كه خداوند درب توبه را بازگشايد ولی درب مغفرت و بخشش را مسدود سازد. نهج البلاغه، نامه، 31.