اخلاق خوبان، ص: 44

اگر هدايت های اين كتاب نباشد آدمی سعادت و سلامت خويش را در چيزهايی جستجو خواهد نمود كه هرگز ضمانت سعادت انسان را نداشته، بلكه مايه افت و سقوط و پستی وی نيز خواهند بود.

از باب نمونه: انسان طالب بزرگی و عظمت و اعتلای خويش است، و اين حقيقت را نيز در اين می بيند كه بر ديگران تفوق يابد، و از اين روست كه برتری می جويد، و برتری طلبی را شعار و آيين خود می سازد، و همه چيز جهت دست يافتن به آن خرج و بسيج می كند، چراكه از هدايت اين كتاب محروم و مهجور است.

اما كسی كه پا به پای اين كتاب می رود به خوبی می آموزد كه رو به بزرگی رفتن جز نگون بختی و فنا و نابودی و زوال پيامدی ندارد.

همچنانكه دايره ای بر سطح آبی پديد می آيد پيوته بزرگ و بزرگتر می شود، ولی لاجرم محو و زايل می گردد. و تو گويی، به هر ميزان كه به سوی بزرگی روی می نهد به همان ميزان به نابودی و عدم نزديكتر شده است.

بنابراين، بزرگی در بزرگی نمودن به چنگ نمی آيد، بلكه بايد آن را در عكس آن كه كوچكی است، جُست. و اين، هدايت اين كتاب آسمانی، قرآن كريم، است. و اگر چنين هدايتی در ميان نبود. انسان پيوسته تلاش و تقلا می كرد كه بزرگی يابد، همچنانكه اكنون نيز بسياری كه در معرض اين هدايت نيستند، بی تاب و بی قرار می كوشند و گاه هزينه ها می كنند تا به هر صورتی كه هست آن را از آنِ خود سازند، كه البته كوشش بی حاصل ايشان به جايی نمی رسد، چراكه خداوند همچنانكه بزرگی و رشد و بالايی و بالندگی دانه های كوچك و ناچيز را در فرو رفتن در دل خاك قرار داده است، بزرگی و اعتلای انسان را نيز در فروتنی و خاكی بودن و افتادگی و در يك سخن در بندگی قرار داده است.