ارزش ها و لغزشهای نفس، ص: 98

همان مقداری نيست كه حضرت فرمودند. «1» ملا فتحعلی به آنان خيلی احترام كرد و فرمود: من فقط بعد از نماز مغرب و عشا فرصت دارم كه درس بدهم. شب اول كه خدمت ايشان رفتيم، نمی دانستيم از كجای قرآن می خواهد شروع كند. ايشان اين آيه را مطرح كرد:

«الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ» «2»

«حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمانَ» «3»

اين از توجه خاص خدا به انسان است. يك ساعت اين آيه را توضيح داد و ما شش نفر كه اهل علم بوديم، برايمان بسيار جالب بود. فردا شب كه آمديم، دوباره همان آيه را مطرح كرد. شب سوم، چهارم، پنجم تا چهلم، هر شب مطلب جديدی در تفسير همان آيه می گفت. فرمود: من اين آيه را كه انتخاب كردم، تا آخر عمر برای ما بس است كه درباره آن بحث كنيم و به آيه جديدی نياز نيست.

______________________________
(1)- بحار الأنوار: 89/ 103، باب 8، حديث 82؛ المناقب، ابن شهرآشوب: 2/ 43؛ «قَالَ عَلِيٌّ عليه السلام لَوْ شِئْتُ لَأَوْقَرْتُ سَبْعِينَ بَعِيراً مِنْ تَفْسِيرِ فَاتِحَةِ الْكِتَابِ.»

عوالي اللآلی: 4/ 102، حديث 150؛ «روي عن علي عليه السلام أنه قال لو شئت لأوقرت سبعين بعيرا من باء بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ.»

تفسير منهج الصادقين في إلزام المخالفين: 1/ 23؛ تفسير اثنا عشري: 1/ 30؛ «او كتبت معانی الفاتحة لا وقرت سبعين بعيرا. يعنی اگر بنويسم جميع معانی و حقايق فاتحة الكتاب را هفتاد شتر از آن پر بار كنم و نيز از ابن عباس روايت است كه أمير المؤمنين صلوات اللَّه عليه از اول شب تا وقت نماز صبح از برای من تفسير فاتحة الكتاب می فرمود و هنوز از تفسير باء بسم اللَّه در نگذشته بود و بعد از آن فرمود: (انا نقطة تحت الباء) من نقطه ام كه در زير باء است يعنی نقطه مركز علم اولين و آخرينم.

(2)- مائده (5): 3؛ «امروز [با نصبِ علی بن ابی طالب به ولايت، امامت، حكومت و فرمانروايی بر امت ] دينتان را برای شما كامل كردم.»

(3)- حجرات (49): 7؛ «خدا ايمان را محبوب شما قرار داد و آن را در دل هايتان بياراست.»