ارزش ها و لغزشهای نفس، ص: 237

متكبر و خود بزرگ بين خارج از حدود انسانيت است، ديگران را كوچك دانستن و خود را بزرگ دانستن خارج از حدود انسانيت است. خدا اين حال را نمی پسندد، انبيا و ائمه عليهم السلام اين حال را نمی پسندند، توبه او به اين است كه بنای كبر را خراب كند و بنای فروتنی و تواضع را بسازد.

به تمام نعمت ها فروتن بشود. در برابر مردم فروتنی كند و در خانه و اداره و جامعه آسان و فروتن بشود. «1»

سخن حضرت سجاد عليه السلام درباره تواضع

حضرت سجاد عليه السلام می فرمايد: مسلمان همه را از خودش بهتر بداند، چون مردم يا در عمر از ما بزرگترند ولو يك دقيقه يا كوچكترند، يك ساعت از ما ديرتر به دنيا آمده اند.

امام زين العابدين عليه السلام می فرمايد:

آن كسی كه از تو زودتر به دنيا آمده ولو يك دقيقه، فرصت برای يك الله اكبر بيشتر داشته، فكر كن يك الله اكبر اضافه تر از تو گفته، پس از تو بهتر است و آن كسی كه يك دقيقه از تو ديرتر به دنيا آمده، ديرتر متولد شده، فرصت كمتری برای گناه

______________________________
(1)- وسائل الشيعة: 15/ 376، باب تحريم التكبر، حديث 20788؛ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ مَا مِنْ عَبْدٍ إِلَّا وَ فِي رَأْسِهِ حَكَمَةٌ وَ مَلَكٌ يُمْسِكُهَا فَإِذَا تَكَبَّرَ قَالَ لَهُ اتَّضِعْ وَضَعَكَ اللَّهُ فَلَا يَزَالُ أَعْظَمَ النَّاسِ فِي نَفْسِهِ وَ أَصْغَرَ النَّاسِ فِي أَعْيُنِ النَّاسِ وَ إِذَا تَوَاضَعَ رَفَعَهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ قَالَ لَهُ انْتَعِشْ نَعَشَكَ اللَّهُ فَلَا يَزَالُ أَصْغَرَ النَّاسِ فِي نَفْسِهِ وَ أَرْفَعَ النَّاسِ فِي أَعْيُنِ النَّاسِ.»

وسائل الشيعة: 15/ 376، باب تحريم التكبر، حديث 20790؛ «عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عليه السلام أَنَّ عَلِيّاً عليه السلام قَالَ مَا أَحَدٌ مِنْ وُلْدِ آدَمَ إِلَّا وَ نَاصِيَتُهُ بِيَدِ مَلَكٍ فَإِنْ تَكَبَّرَ جَذَبَهُ بِنَاصِيَتِهِ إِلَی الْأَرْضِ ثُمَّ قَالَ لَهُ تَوَاضَعْ وَضَعَكَ اللَّهُ وَ إِنْ تَوَاضَعَ جَذَبَهُ بِنَاصِيَتِهِ ثُمَّ قَالَ لَهُ ارْفَعْ رَأْسَكَ رَفَعَكَ اللَّهُ وَ لَاوَضَعَكَ بِتَوَاضُعِكَ لِلَّهِ.»