ارزش ها و لغزشهای نفس، ص: 234

شده اند كه بيماری خود فراموشی است،

«أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ» «1»

از چارچوب انسانيت، بيرون رفته اند.

توبه و اعاده حيثيت

معنای فسق را كه از قرآن عنايت كرديد، حالا معنای توبه بسيار ريشه دار معلوم می شود. انسانی كه گرفتار فسق است، يعنی دچار بيرون شدن از چارچوب انسانيت است، در توبه به رويش باز است.

توبه او به معنای اعاده حيثيت انسانيت است، يعنی اگر بخواهد توبه كند، توبه اش به اين كيفيت بايد باشد كه تمام آثار، علائم، و نشانه های حيوانيت را در وجود خودش ريشه كن كند، كه با ريشه كن كردن آن علائم حيوانی و آثار حيوانی به بارگاه ربوبيت حق برای وصل شدن به آمرزش و رحمت و شفاعت شافعين راه پيدا بكند.

اگر چنانچه توبه او اعاده حيثيت انسانيت نباشد، يعنی برگشت از حيوانيت به فضای انسانيت نباشد، آن توبه قابل قبول نيست و مغفرت و رحمت و شفاعت شامل حال او نخواهد بود. «2» كسی كه در جامعه، اخلاق روباه را دارد، يعنی يك آدم متقلبی است و در هر مقامی كه قرار می گيرد تقلب در گفتار، تقلب در نوشتار، تقلب در سياست، تقلب در

______________________________
(1)- حشر (59): 19؛ «و مانند كسانی مباشيد كه خدا را فراموش كردند، پس خدا هم آنان را دچار خودفراموشی كرد؛ اينان همان فاسقانند.»

(2)- الكافي: 2/ 435، باب التوبة، حديث 10؛ «عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ التَّائِبُ مِنَ الذَّنْبِ كَمَنْ لَاذَنْبَ لَهُ وَ الْمُقِيمُ عَلَی الذَّنْبِ وَ هُوَ مُسْتَغْفِرٌ مِنْهُ كَالْمُسْتَهْزِئِ.»