ارزش ها و لغزشهای نفس، ص: 180

می خواندند و گريه می كردند. در بازار تهران، ساعت هفت صبح كه می خواستند در مغازه را باز كنند، دو يا سه دقيقه دعا می خواندند و بعد در را باز می كردند. وقتی می خواستند بنشينند، ميز و صندلی نبود، بلكه قاليچه ای كف مغازه پهن بود و قبل از معامله، رحل قرآن را باز می كردند و نيم جزء قرآن را با قرائت می خواندند. اگر در خريد و فروش شك می كردند و با مسأله جديدی روبه رو می شدند، به مدرسه علميه درون بازار، نزد فقيه می رفتند و مسأله فقهی آن را از او می پرسيدند.

پاك دلان

بنده هفده- هجده ساله بودم كه كاسبی هفتاد ساله را می شناختم. صبح كه به مغازه می آمد، به شاگردش می گفت: امروز خرج خانه و مغازه جمعاً پنج تومان است. الان ساعت هشت صبح است. هر چه را فروختی، به من خبر بده. پس از مدتی می گفت: پنج تومان امروز فراهم شد، از حالا تا پايان روز هر كس آمد، جنس ها را به نرخ خريد، بفروش تا در قيامت، پيامبر ما را به عنوان كاسب با انصاف بپذيرد. «1»

______________________________
(1)- كنز العمال، المتقی الهندی: 4/ 30، حديث 9340؛ «قال رسول الله صلی الله عليه و آله إن أطيب الكسب كسب التجار الذين إذا حدثوا لم يكذبوا، وإذا ائتمنوا لم يخونوا، وإذا وعدوا لم يخلفوا، وإذا اشتروا لم يذموا، وإذا باعوا لم يطروا، وإذا كان عليهم لم يمطلوا، وإذا كان لهم لم يعسروا.»

الكافی: 5/ 151، حديث 3؛ «قال اميرالمومنين عليه السلام: يَا مَعْشَرَ التُّجَّارِ اتَّقُوا اللَّهَ عز و جل فَإِذَا سَمِعُوا صَوْتَهُ عليه السلام أَلْقَوْا مَا بِأَيْدِيهِمْ وَ أَرْعَوْا إِلَيْهِ بِقُلُوبِهِمْ وَ سَمِعُوا بِآذَانِهِمْ فَيَقُولُ عليه السلام قَدِّمُوا الِاسْتِخَارَةَ وَ تَبَرَّكُوا بِالسُّهُولَةِ وَ اقْتَرِبُوا مِنَ الْمُبْتَاعِينَ وَ تَزَيَّنُوا بِالْحِلْمِ وَ تَنَاهَوْا عَنِ الْيَمِينِ وَ جَانِبُوا الْكَذِبَ وَ تَجَافَوْا عَنِ الظُّلْمِ وَ أَنْصِفُوا الْمَظْلُومِينَ وَ لَاتَقْرَبُوا الرِّبَا وَ أَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْمِيزَانَ وَ لاتَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُمْ وَ لاتَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ فَيَطُوفُ عليه السلام فِي جَمِيعِ أَسْوَاقِ الْكُوفَةِ ثُمَّ يَرْجِعُ فَيَقْعُدُ لِلنَّاسِ.»