دعای 43 ( دعا هنگام نگاه کردن به هلال ) ترجمه علی نقی فيض الاسلام اصفهانی

وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا نَظَرَ إِلَي الْهِلَالِ
از دعاهاى امام عليه‌السلام است هنگامى كه به هلال و ماه نو نگاه مى‌كرد (گفته‌اند: هلال غره و اول قمر يا تا دو يا سه يا هفت شب و شب بيست و ششم و بيست و هفتم را گويند و در سائر شبها قمر ناميده مى‌شود، و وقت خواندن دعا هنگامى است كه آن را هلال مى‌نامند، و سزاوارتر آنست كه خواندن دعاء از شب اول به تاخير نيافتد چون اهل لغت و اصطلاح بر آن اتفاق دارند، و اگر خوانده نشد از شب دوم نگذرد، زيرا بيشتر اهل لغت تا شب دوم را هلال مى‌دانند، و اگر در شب دوم هم خوانده نشد از شب سوم تاخير نشود، چون بسيارى از اهل لغت شب سوم را آخر شبهاى هلال دانسته‌اند، و اطلاق هلال بر ماه تا شب هفتم از قبيل اطلاق آن به شب بيست و ششم و بيست و هفتم است كه اطلاق حقيقى نيست، و اينكه آن را هلال ناميده‌اند براى آنست كه هنگام ديدن آن مردم صداها بلند مى‌نمايند و هلال از اهلال گرفته شده و آن به معنى بلند نمودن صدا است، و اينكه پس از هلال را قمر مى‌نامند براى سفيدى آنست، و اقمر به معنى ابيض و سفيد است، و اينكه در شب چهاردهم آن را بدر مى‌گويند از جهت آنست كه گوئيا براى پنهان شدن خورشيد و طلوع و ظاهر شدن خود مبادرت و شتاب مى‌نمايد، و در صدد برآمدن براى ديدن هلال در شب سى‌ام ماه شعبان و شب سى‌ام ماه رمضان مستحب عينى «بر همه مستحب» و واجب كفائى است «چند نفر كه ديدند از ديگران كفايت مى‌كند» و خواندن دعا هنگام ديدن هلال به اجماع علماء مستحب است، و دعاهائى كه هنگام ديدن هلال خوانده مى‌شود بسيار است، و بعضى از آنها براى ديدن هلال هر ماهى است، و برخى اختصاص به ديدن هلال ماه رمضان دارد، و از جمله‌ى دعاهائى كه هنگام ديدن هلال هر ماهى خوانده مى‌شود دعائى است كه اميرالمومنين- عليه‌السلام- فرموده: هرگاه هلال را ديدى بجاى خود باش و بگو: اللهم انى اسالك خير هذا الشهر و فتحه و نوره و نصرته و بركته و طهوره و رزقه، و اسالك خير ما فيه و خير ما بعده، و اعوذبك من شر ما فيه و شر ما بعده، اللهم ادخله علينا بالامن و الايمان و السلامه و الاسلام و البركه و التوفيق لما تحب و ترضى يعنى بار خدايا من از تو نيكوئى اين ماه و فيروزى و روشنائى و يارى و بركت و فزونى و پاكى و روزى آن را درخواست مى‌نمايم، و از تو نيكوئى آنچه در آنست و آنچه پس از آنست را مى‌طلبم، و از بدى آنچه در آن است و بدى آنچه پس از آن است به تو پناه مى‌برم، بار خدايا آن را به ايمنى و ايمان و تندرستى و اسلام و بركت و فزونى و جورى اسباب كار براى آنچه تو دوست مى‌دارى و خشنود مى‌شوى بر ما وارد ساز. و از جمله‌ى دعاهائى كه هنگام ديدن ماه رمضان خوانده مى‌شود دعائى است كه امام جعفر صادق- عليه‌السلام- فرموده: هرگاه هلال ماه رمضان را ديدى به آن اشاره مكن و رو به قبله دو دستت به سوى خداى عزوجل بلند نما و به هلال خطاب كرده بگو: ربى و ربك الله رب العالمين، اللهم اهله علينا بالامن و الايمان و السلامه و الاسلام و المسارعه الى ما تحب و ترضى، اللهم بارك لنا فى شهرنا هذا، و ارزقنا عونه و خيره، و اصرف عنا ضره و شره و بلاءه و فتنته يعنى پروردگار من و پروردگار تو خدا است كه پروردگار جهانيان است، بار خدايا آن را به ايمنى و ايمان و تندرستى و اسلام و شتاب نمودن به سوى آنچه دوست مى‌دارى و راضى مى‌شوى بر ما آشكار ساز، بار خدايا در اين ماه ما براى ما بركت و نيكى قرار ده، و يارى و نيكوئى آن را روزى ما فرما، و زيان و بدى و گرفتارى و عذاب و سختى در آن را از ما دور نما. و بين خطاب و رو به قبله بودن در شهرهائى كه قبله‌ى آنها سمت مشرق است منافات ندارد، زيرا خطاب همان سخن گفتن با ديگرى است اگر چه روبرو نباشند، چون گاهى مى‌شود انسان خطاب مى‌كند و سخن مى‌گويد با كسى كه در پشت سر او است، و ممكن است بگوئيم در چنين شهرها جمله‌هائى كه خطاب به هلال را در بر دارد رو به هلال بخوانند و جمله‌هاى ديگر را رو به قبله، و مقصود از خطاب و سخن گفتن به هلال خطاب به الفاظى است كه به آن ربط دارد مانند ربى و ربك الله در دعاى بالا و مانند بيشتر الفاظ همين دعا كه اكنون به يارى خداى تعالى به ترجمه و شرح آن شروع مى‌نمائيم):