وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي التَّضَرُّعِ وَ الاِسْتِكَانَةِ
از دعاهاى امام عليهالسلام است در تضرع و زارى و خضوع و فروتنى
﴿1﴾
إِلَهِي أَحْمَدُكَ وَ أَنْتَ لِلْحَمْدِ أَهْلٌ عَلَى حُسْنِ صَنِيعِكَ إِلَيَّ ، وَ سُبُوغِ نَعْمَائِكَ عَلَيَّ ، وَ جَزِيلِ عَطَائِكَ عِنْدِي ، وَ عَلَى مَا فَضَّلْتَنِي بِهِ مِنْ رَحْمَتِكَ ، وَ أَسْبَغْتَ عَلَيَّ مِنْ نِعْمَتِكَ ، فَقَدِ اصْطَنَعْتَ عِنْدِي مَا يَعْجِزُ عَنْهُ شُكْرِي .
(1) اى خداى من تو را سپاس مىگزارم و تو براى (هر) سپاس سزاوارى، در برابر احسان نيكويت به من و فراوانى نعمتهايت بر من، و بسيارى بخششهايت دربارهى من، و بر رحمت و مهربانيت كه مرا با آن (بر ديگران) برترى دادهاى، و بر نعمتت كه بر من تمام گردانيدى، پس حقا كه دربارهى من احسان كردهاى آنچه كه شكر و سپاس من از آن عاجز است
﴿2﴾
وَ لَوْ لَا إِحْسَانُكَ إِلَيَّ وَ سُبُوغُ نَعْمَائِكَ عَلَيَّ مَا بَلَغْتُ إِحْرَازَ حَظِّي ، وَ لَا إِصْلَاحَ نَفْسِي ، وَ لَكِنَّكَ ابْتَدَأْتَنِي بِالْإِحْسَانِ ، وَ رَزَقْتَنِي فِي أُمُورِي كُلِّهَا الْكِفَايَةَ ، وَ صَرَفْتَ عَنِّي جَهْدَ الْبَلَاءِ ، وَ مَنَعْتَ مِنِّي مَحْذُورَ الْقَضَاءِ .
(2) و اگر احسان و نيكى تو به من و فراوانى نعمتهايت بر من نمىبود فراهم آوردن بهرهام و اصلاح و نيكو گردانيدن خود را نمىيافتم، ولى تو دربارهى من به احسان و نيكى آغاز نمودى و كفايت و بىنيازى را (از ديگرى) در همهى كارهايم روزيم ساختى، و رنج و بلا و گرفتارى را از من برگرداندى، و قضاء و قدر (حكم و فرمان) ترسناك (خود) را از من بازداشتى،
﴿3﴾
إِلَهِي فَكَمْ مِنْ بَلَاءٍ جَاهِدٍ قَدْ صَرَفْتَ عَنِّي ، وَ كَمْ مِنْ نِعْمَةٍ سَابِغَةٍ أَقْرَرْتَ بِهَا عَيْنِي ، وَ كَمْ مِنْ صَنِيعَةٍ كَرِيمَةٍ لَكَ عِنْدِي
(3) اى خداى من چه بسا بلاء و گرفتارى رنجآورى را كه از من برگرداندى، و چه بسا نعمت فراوانى كه چشمم را به آن روشن كردى، و چه بسا احسان بزرگ كه مر تو را است نزد من است!!
﴿4﴾
أَنْتَ الَّذِي أَجَبْتَ عِنْدَ الِاضْطِرَارِ دَعْوَتِي ، وَ أَقَلْتَ عِنْدَ الْعِثَارِ زَلَّتِي ، وَ أَخَذْتَ لِي مِنَ الْأَعْدَاءِ بِظُلَامَتِي .
(4) توئى كه هنگام بيچارگى دعا و درخواست مرا پذيرفتى، و هنگام افتادن (در گناه) از لغزشم درگذشتى، و از دشمنان آنچه كه از راه ظلم و ستم از من گرفتند بازستاندى
﴿5﴾
إِلَهِي مَا وَجَدْتُكَ بَخِيلًا حِينَ سَأَلْتُكَ ، وَ لَا مُنْقَبِضاً حِينَ أَرَدْتُكَ ، بَلْ وَجَدْتُكَ لِدُعَائِي سَامِعاً ، وَ لِمَطَالِبِي مُعْطِياً ، وَ وَجَدْتُ نُعْمَاكَ عَلَيَّ سَابِغَةً فِي كُلِّ شَأْنٍ مِنْ شَأْنِي وَ كُلِّ زَمَانٍ مِنْ زَمَانِي ، فَأَنْتَ عِنْدِي مَحْمُودٌ ، وَ صَنِيعُكَ لَدَيَّ مَبْرُورٌ .
(5) اى خداى من هنگامى كه از تو (چيزى) درخواست كردم تو را بخيل نديدم، و هنگامى كه تو را اراده كردم گرفته نيافتم، بلكه تو را براى دعا و درخواستم شنونده و براى خواستههايم بخشنده يافتم و در هر حال و چگونگى از حالم و هر زمان و روزگارى از زمانم نعمتهايت را دربارهى خود فراوان يافتم، از اين رو تو نزد من ستوده و احسانت پيش من نيكو است
﴿6﴾
تَحْمَدُكَ نَفْسِي وَ لِسَانِي وَ عَقْلِي ، حَمْداً يَبْلُغُ الْوَفَاءَ وَ حَقِيقَةَ الشُّكْرِ ، حَمْداً يَكُونُ مَبْلَغَ رِضَاكَ عَنِّي ، فَنَجِّنِي مِنْ سُخْطِكَ .
(6) جانم (از راه عقل) و زبانم (از راه ستايش) و عقلم (از راه اعتقاد) ترا سپاسگزارند، سپاسى كه تمام و كامل باشد و به اصل سپاس رسد، سپاسى كه منتهى و پايان رضاى تو از من باشد، پس مرا از خشم خود رهائى ده
﴿7﴾
يَا كَهْفِي حِينَ تُعْيِينِي الْمَذَاهِبُ وَ يَا مُقِيلِي عَثْرَتِي ، فَلَوْ لَا سَتْرُكَ عَوْرَتِي لَكُنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحِينَ ، وَ يَا مُؤَيِّدِي بِالنَّصْرِ ، فَلَوْ لَا نَصْرُكَ إِيَّايَ لَكُنْتُ مِنَ الْمَغْلُوبِينَ ، وَ يَا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوكُ نِيرَ الْمَذَلَّةِ عَلَى أَعْنَاقِهَ ، فَهُمْ مِنْ سَطَوَاتِهِ خَائِفُونَ ، وَ يَا أَهْلَ التَّقْوَى ، وَ يَا مَنْ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى ، أَسْأَلُكَ أَنْ تَعْفُوَ عَنِّي ، وَ تَغْفِرَ لِي فَلَسْتُ بَرِيئاً فَأَعْتَذِرَ ، وَ لَا بِذِي قُوَّةٍ فَأَنْتَصِرَ ، وَ لَا مَفَرَّ لِي فَأَفِرَّ .
(7) اى پناه من هنگامى كه راهها (و گرايشها) مرا به رنج انداخته، و اى گذرنده از لغزش من، كه اگر پردهپوشى تو دربارهى من از آنچه (گناهانم كه) از آن شرم آيد نمىبود هر آينه از رسواشدگان مىبودم، و اى توانائى دهنده به يارى كردن كه اگر مرا يارى كردن تو نمىبود هر آينه از شكست خوردگان مىبودم، و اى كسى كه پادشاهان براى او يوغ ذلت و خوارى بر گردنهاشان نهادهاند، و آنان از غلبه و اقتدارهاى او ترسانند، و اى سزاوار پرهيزگارى، و اى كسى كه مر او را است نامهاى نيكو از تو مىخواهم كه از من درگذرى، و مرا بيامرزى، زيرا من بىگناه نيستم كه عذر آورم و نيرومند نيستم كه غالب و پيروز گردم، و مرا گريزگاهى نيست كه بگريزم،
﴿8﴾
وَ أَسْتَقِيلُكَ عَثَرَاتِي ، وَ أَتَنَصَّلُ إِلَيْكَ مِنْ ذُنُوبِيَ الَّتِي قَدْ أَوْبَقَتْنِي ، وَ أَحَاطَتْ بِي فَأَهْلَكَتْنِي ، مِنْهَا فَرَرْتُ إِلَيْكَ رَبِّ تَائِباً فَتُبْ عَلَيَّ، مُتَعَوِّذاً فَأَعِذْنِي ، مُسْتَجِيراً فَلَا تَخْذُلْنِي ، سَائِلًا فَلَا تَحْرِمْنِي مُعْتَصِماً فَلَا تُسْلِمْنِي ، دَاعِياً فَلَا تَرُدَّنِي خَائِباً .
(8) و از تو مىخواهم كه از لغزشهايم درگذرى، و به درگاه تو عذر و پوزش مىجويم از آن گناهانم كه مرا حبس و گرفتار كرده و بر من احاطه نمودهاند پس هلاك و تباهم ساختهاند از آنها به سوى تو گريختهام- پروردگارا- در حاليكه توبهكنندهام توبهام را بپذير، پناه آورندهام پس پناهم ده، زينهار جويندهام پس خوارم منما، سائلم پس مرا محروم مفرما، (به رشتهى رحمت تو) چنگ زنندهام پس مرا به خود وامگذار، و درخواستكنندهام پس نوميدم باز مگردان،
﴿9﴾
دَعَوْتُكَ يَا رَبِّ مِسْكِيناً ، مُسْتَكِيناً ، مُشْفِقاً ، خَائِفاً ، وَجِلًا ، فَقِيراً ، مُضْطَرّاً إِلَيْكَ .
(9) تو را خواندم اى پروردگار من در حاليكه درويش زارىكننده ترسان هراسان بيمناك بىچيز و بيچارهى درگاه توام،
﴿10﴾
أَشْكُو إِلَيْكَ يَا إِلَهِي ضَعْفَ نَفْسِي عَنِ الْمُسَارَعَةِ فِيما وَعَدْتَهُ أَوْلِيَاءَكَ ، وَ الُْمجَانَبَةِ عَمَّا حَذَّرْتَهُ أَعْدَاءَكَ ، وَ كَثْرَةَ هُمُومِي ، وَ وَسْوَسَةَ نَفْسِي .
(10) به سوى تو شكايت مىكنم اى معبود من ناتوانيم را از شتاب به آنچه (نعمتهائى كه در آخرت) به دوستانت وعده دادهاى و از دورى نمودن از آنچه دشمنانت را به آن بيم دادهاى، و شكايت مىكنم از بسيارى اندوههايم و از وسوسه و بد انديشيدنم،
﴿11﴾
إِلَهِي لَمْ تَفْضَحْنِي بِسَرِيرَتِي ، وَ لَمْ تُهْلِكْنِي بِجَرِيرَتِي ، أَدْعُوكَ فَتُجِيبُنِي وَ إِنْ كُنْتُ بَطِيئاً حِينَ تَدْعُونِي ، وَ أَسْأَلُكَ كُلَّمَا شِئْتُ مِنْ حَوَائِجِي ، وَ حَيْثُ مَا كُنْتُ وَضَعْتُ عِنْدَكَ سِرِّي ، فَلَا أَدْعُو سِوَاك ، وَ لَا أَرْجُو غَيْرَكَ
(11) اى خداى من به سبب (بدى) اندرونم مرا رسوا نكردى و به وسيلهى گناهانم هلاكم ننمودى، تو را مىخوانم پس (دعاى) مرا مىپذيرى و اگر چه هنگامى تو مرا مىخوانى من (در اطاعت) كندم و هر حاجت و خواستهاى كه مىخواهم از تو درخواست مىنمايم، و هر كجا كه هستم راز خود را پيش تو مىگذارم، (از اين رو) جز تو را نمىخوانم، و به جز تو اميد ندارم،
﴿12﴾
لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ ، تَسْمَعُ مَنْ شَكَا إِلَيْكَ ، وَ تَلْقَى مَنْ تَوَكَّلَ عَلَيْكَ ، وَ تُخَلِّصُ مَنِ اعْتَصَمَ بِكَ ، وَ تُفَرِّجُ عَمَّنْ لَاذَ بِكَ .
(12) قبول مىكنم اجابت مىكنم تو را (زيرا) مىشنوى كسى را كه نزد تو شكايت كند، و رومىآورى به كسى كه بر تو اعتماد كند، و ميرهانى هر كه را كه به (رشتهى) تو دست آويزد، و غم و اندوه را دور مىسازى از هر كه به تو پناه آورد،
﴿13﴾
إِلَهِي فَلَا تَحْرِمْنِي خَيْرَ الآْخِرَةِ وَ الْأُولَى لِقِلَّةِ شُكْرِي ، وَ اغْفِرْ لِي مَا تَعْلَمُ مِنْ ذُنُوبِي .
(13) اى خداى من پس مرا به سبب ناسپاسيم از خير و نيكى آخرت و دنيا نوميدم مگردان و گناهانم را كه تو مىدانى بيامرز،
﴿14﴾
إِنْ تُعَذِّبْ فَأَنَا الظَّالِمُ الْمُفَرِّطُ الْمُضَيِّعُ الآْثِمُ الْمُقَصِّرُ الْمُضَجِّعُ الْمُغْفِلُ حَظَّ نَفْسِي ، وَ إِنْ تَغْفِرْ فَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ .
(14) اگر عذاب كنى پس (از راه عدل است زيرا) من (به سبب نافرمانى) ستمكار مقصر تباهكننده گناهكار كوتاهىكننده واگذارنده اهمالكنندهى بهرهى خود هستم، و اگر بيامرزى (از راه احسان) تو مهربانترين مهربانانى